نگاهداری: شبکه بانکی ۲ هزار همت ناترازی دارد

نخستین رویداد ملی سیاست‌های پولی و بانکی کشور امروز (یکشنبه ۷ بهمن ۱۴۰۳) با همکاری مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و کمیسیون اقتصادی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام و با حضور و سخنرانی بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، سیدشمس‌الدین حسینی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام و اساتید و صاحبنظران حوزه و دانشگاه در حوزه علوم اقتصادی افتتاح شد.

بابک نگاهداری رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس در این نشست مسائل و چالش‌های حوزه پولی و بانکی را به عنوان یکی از مهمترین مسائل و چالش‌های مطرح در اقتصاد کشور در یک دهه اخیر، دانست و گفت: در این زمینه سوالات و چالش‌های مهمی مانند سیاست پولی و ترتیبات ارزی، استقلال و اقتدار بانک مرکزی، تحقق بانکداری اسلامی، ناترازی نظام بانکی و حل و فصل بانک‌های ناتراز، نوع نگاه به بانک به عنوان واسطه‌گری مالی و خالق اعتبار، تأمین مالی بانکی و بانکداری توسعه‌ای، هدایت اعتبار، حکمرانی ریال، نظام پرداخت بین المللی در شرایط تحریم و نحوه مواجهه با رمز ارزها و پدیده‌های نوظهور حوزه بانکداری، مطرح هستند.

وی افزود: چالش‌هایی در نظام پولی و بانکی کشور پیش روی سیاست‌گذاران قرار دارد که عدم تصمیم گیری مؤثر و به هنگام، سبب بغرنج‌تر شدن آن مسائل شده است.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، در تشریح این مسائل با بیان اینکه موضوع سیاست پولی و ترتیبات ارزی کشور دهه‌ها با تورم‌های بالا و مزمن و ادامه روند رشد نرخ ارز مواجه است، عنوان کرد: استقلال بانک مرکزی به عنوان لازمه اصلاح نظام بانکی همچنان مورد مناقشه کارشناسی است، اقتدار بانک مرکزی حلقه مفقوده مواجهه با بانک‌های ناسالم است. چندین سال است که مشکلات و تخلفات برخی بانک‌ها محرز شده که در نبود اقتدار بانک مرکزی اسیر بی تصمیمی است.

وی ادامه داد: با وجود تصویب قانون بانکداری بدون ربا از سال ۱۳۶۳، به نظر می‌رسد که وضعیت نظام بانکی فعلی فاصله بسیاری با ایده‌آل یک نظام اقتصادی مبتنی بر اسلام دارد. همچنین تحقیقات گسترده و بررسی تجارب کشورهای مختلف، نسبت به وجود بحران بانکی و ضرورت چاره‌اندیشی درخصوص آن به عنوان یکی از عوامل و کانون‌های هدم‌کننده ظرفیت تولید ملی شامل متوسط رشد ۰.۴۲ درصدی در دهه ۹۰، افزایش نابرابری شامل افزایش ضریب جینی از ۳۷ درصد در ابتدای این دوره به ۴۰ درصد انتهای دوره، بیکاری و بی ثباتی اقتصادی، هشدار داده بود.

نگاهداری تاکید کرد: اکنون می‌توان بیان داشت که ناترازی بانکی ایران در دهه ۹۰ شمسی و استمرار آن در دهه ۱۴۰۰ تاکنون، نتایج زیانباری به وجود آورده است که یادآور تجارب ناموفق دهه ۹۰ میلادی در ژاپن است.

وی ادامه داد: بحران بانکی و عدم مقابله جدی مقامات اقتصادی کشور، دهه ۹۰ میلادی ژاپن را به دهه از دست رفته تبدیل کرد و ژاپن پس از یک جهش اقتصادی، در طول دهه ۹۰ میلادی رشد اقتصادی تقریباً صفر را تجربه کرد. یکی از علل اصلی مشاهده وضعیت تأسف بار متغیرهای اقتصادی در دهه ۹۰ به شرحی که گذشت، وجود ناترازی بانکی در کشور بوده است و برای تغییر مسیر اقتصاد ایران باید آن را چاره‌ای کرد.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، با بیان اینکه حجم ناترازی دارایی بدهی شبکه بانکی به حدود ۲,۰۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است، خاطرنشان کرد: برای رسیدن به کفایت سرمایه ۸ درصدی قریب به ۳,۰۰۰ هزار میلیارد تومان منابع مورد نیاز است.

وی افزود: نا ترازی سود و زیان یا همان زیان انباشته شبکه بانکی بالغ بر ۷۰۰ هزار میلیارد تومان است که بیش از ۵۰ درصد آن مربوط به یک بانک است. اضافه برداشت شبکه بانکی از بانک مرکزی ۵۰۰ هزار میلیارد تومان است. تمامی شاخص‌های سلامت و ثبات بانکی بیانگر لزوم اتخاذ راهبر و تصمیمات اساسی در راستای حل و فصل بانک‌های ناسالم و بازنگری در قواعد نظارتی است.

نگاهداری، با بیان اینکه نوع نگاه به بانکداری اسلامی نیز می‌تواند تا حد زیادی از نوع نگاه به بانک متأثر شود، گفت: نوع نگاه به بانک که آیا بانک یک واسطه مالی است یا خالق اعتبار، تمامی قواعد و سیاست‌های حوزه بانکی کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

وی افزود: نقش نظام بانکی در تأمین مالی تولید و به طور خاص به عنوان تأمین مالی کننده توسعه کشور از جمله موضوعات مورد بحث در حوزه کارشناسی و اجرایی حال حاضر کشور است. سوالاتی مانند اینکه آیا بانکداری توسعه‌ای موجب فعال شدن ظرفیت‌های خالی تولیدی کشور می‌شود؟ با توجه به بضاعت حکمرانی کشور، تأمین مالی پروژه‌های پیشران از محل خلق پول با خطر تورم‌های بالاتر مواجه نیست؟ و سوالاتی دیگر از این دست در این باره وجود دارد.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، با اشاره به اینکه کشور با تحریم‌های ظالمانه حوزه بانکی مواجه است و لازم است که ادامه تحریم‌ها برای سیاست‌گذاری‌های اقتصادی مفروض قرار داده شوند، تصریح کرد: در نبود دسترسی به نظام پرداخت‌های خارجی متعارف، نظام پرداخت‌های خارجی کشور اتکا زیادی به شبکه تراستی دارد که به جز هزینه‌های اقتصادی با مخاطرات امنیتی همراه است.

وی با بیان اینکه تحولات سریع حوزه نظام پرداخت و به طور خاص در حوزه رمز ارزها، نیازمند راهبرد مشخص برای مواجه حاکمیت است، یادآور شد: رمز ارزها تفاوتی مهمی با دیگر پدیده‌های نوظهور دارد و آن تفاوت آن است که این پدیده اساساً در راستای کاهش قدرت حاکمیت دولت‌ها ایجاد شده و در حال توسعه است. از این نظر، مواجهه با این پدیده با پیچیدگی بیشتری همراه است.

نگاهداری، با بیان اینکه برخی از ابعاد مسائل و موضوعات یادشده نیازمند توافق بین تمام ارکان حاکمیت در اتخاذ تصمیمات است، توضیح داد: سیاست‌های کلی نظام پولی و بانکی به عنوان ابزاری قدرتمند، می‌تواند این توافق بین ارکان مختلف تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری کشور را ایجاد کند. با این حال، ذکر این نکته ضروری است که سیاست‌های کلی نباید به نحوی باشد که فرایند حل مسئله را پیچیده‌تر و اتخاذ تصمیمات را با موانع بیشتر همراه کند.

رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، در پایان تاکید کرد: شأن سیاست‌های کلی ایجاب می‌کند که موضوعات ناظر به جزئیات اجرا و قوانین اجرایی همچنان در لایه وظایف قوای سه گانه باقی بماند. ان‌شاء الله رویداد امروز کمک مؤثری به تدوین سیاست‌های کلی نظام پولی و بانکی کشور کند.

شایان ذکر است، در ادامه نخستین رویداد ملی سیاست‌های پولی و بانکی کشور، با حضور اساتید و صاحبنظران اقتصادی، ۵ پنل تخصصی با عناوین سیاست پولی و ترتیبات ارزی و بایدها و نبایدهای استقلال بانک مرکزی، تنظیم گری و نظارت بانکی و حدود خلق پول بانکی، بانکداری اسلامی و انطباق عملیات بانکی با موازین اسلامی، نظام پرداخت و پدیده‌های نوظهور و نقش بانک‌ها در تأمین مالی بخش واقعی اقتصاد، به بحث و تبادل نظر حول این محورها خواهند پرداخت و جمع بندی مباحث مطرح شده در این نشست‌ها در بخش اختتامیه ارائه خواهد شد./مهر