آغاز مذاکرات پس از ۲سال وقفه

ایران قرار است روز جمعه در ژنو با نمایندگان انگلیس، فرانسه، آلمان و اتحادیه اروپا بر سر احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ به مذاکره بپردازد. «مجید تخت روانچی»، معاون وزیر امور خارجه و یکی از دیپلمات‌های باسابقه ایران، ریاست هیئت مذاکره‌کننده ایرانی را برعهده خواهد داشت.  در همین راستا، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، بقائی، این مذاکرات را ادامه رایزنی‌های انجام‌شده در حاشیه اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک دانست. وی تأکید کرد که این گفت‎وگوها در چارچوب سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تعامل و همکاری با کشورهای مختلف و بر اساس اصول عزت، حکمت و مصلحت انجام خواهد شد.  بقائی همچنین اعلام کرد که در این دور از مذاکرات، طیفی از موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله مسائل فلسطین و لبنان و همچنین موضوع هسته‌ای مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. به گفته او، این گفت‎وگوها از مدت‌ها قبل برنامه‌ریزی شده و نشان‌دهنده تعهد ایران به ادامه دیپلماسی برای دستیابی به توافق‌های جامع و پایدار است.  این خبر در بازارهای داخلی نیز تأثیر فوری داشت. در پی اعلام خبر آغاز احتمالی مذاکرات، قیمت دلار در بازار آزاد با کاهش قابل توجهی مواجه شد و تنها در چند ساعت ۱۵۰۰ تومان کاهش یافت. این واکنش مثبت نشان از انتظارات اقتصادی نسبت به کاهش تنش‌های بین‌المللی و بهبود روابط تجاری ایران دارد.  مذاکرات پیش‌رو از آن جهت حائز اهمیت است که می‌تواند راهی برای احیای برجام، توافق هسته‌ای که در سال‌های اخیر به‌طور عملی متوقف شده بود، باز کند. تحلیلگران سیاسی معتقدند که حضور

 تخت روانچی در رأس تیم مذاکره‌کننده، نشان از رویکرد جدی ایران برای بهبود روابط با اروپا دارد.  این تحولات درحالی صورت می‌گیرد که وضعیت منطقه‌ای و جهانی نیز بر اهمیت این گفت‎وگوها افزوده است. مسائل مربوط به فلسطین، لبنان و تحولات گسترده‌تر منطقه‌ای از جمله موضوعاتی است که انتظار می‌رود در دستورکار مذاکرات قرار گیرد و تأثیر آن بر ثبات و امنیت خاورمیانه نیز موردتوجه خواهد بود. نکته این‎جاست که نورمن خبرنگار مطرح وال استریت ژورنال در توئیتی نوشت: اگر ایلان ماسک آخر هفته آینده در ژنو ظاهر شود، جالب خواهد شد. اکنون باید دید که این گفت‎وگوها تا چه حد می‌تواند به کاهش تنش‌ها و ایجاد فضای سازنده میان ایران و اروپا کمک کند و آیا نتایج آن تا قبل از اتمام عمر ۱۱ ماهه برجام و فعال نشدن مکانیزم ماشه علیه ایران اثرگذار است یا خیر؟

روند را باید دید!

پس از قطعنامه جدید شورای حکام علیه ایران، برخی ضمن عادی جلوه دادن و فاقد اهمیت دانستن آن چنان تقلیل‌گرایانه برخورد می‌کنند که انگار هیچ اتفاقی نیفتاده است. اگر چنین است پس واقعا چرا چند روز قبل از صدور  قطعنامه این همه تهدید تند مطرح شد؟ معمولا نگاه برخی درباره این دست اقدامات طرف مقابل، موردی است؛ این که شورای حکام نشستی فصلی داشته و پس از بررسی پرونده هسته‌ای، قطعنامه‌ای صادر کرده و ایران هم واکنشی نشان داده است و تمام! اما این نوع نگاه و مواجهه موردی و سطحی با این رخدادها که محصول محاسباتی بریده از واقعیت است، موجب اشتباه محاسباتی نیز می‌شود. عقلانیت و دوراندیشی سیاسی و امنیتی اقتضا می‌کند که این اتفاقات موردی را در چارچوب یک روند پیچیده با توالی مراحل مختلف آن دید. این روند هم حکایت از سیر صعودی تنش میان ایران و غرب دارد که در آن گام‌های موردی در پرونده‌های متعدد مورد مناقشه در یک راستا قرار دارد و بر اساس راهبرد جدیدی به شکل تصاعدی برداشته می‌شود.از این رو مواجهه منطقی و عقلانی با این وضعیت، بدون دوراندیشی و درک تصویر تقریبی آخر بازی در هر کدام از این پرونده‌ها و فرجام اجمالی احتمالی همه آن‌ها امکان‌پذیر نیست. یک بازیگرِ عاقبت‌نگر در چنین موقعیتی نهایت تلاش خود را می‌کند که ابتکار عمل داشته باشد و از انفعال پرهیز کند. وجود ابتکار عمل جدا از این که منعکس‌کننده مدیریت منطقی یک تنش است، بلکه از طریق آن بازیگر سیاسی می‌تواند رفتار طرف مقابل خود را نیز مدیریت کند؛ اما در غیر این صورت مدیریت  شده و وارد پروسه کنش‌ورزی انفعالی مستمر خواهد شد و رفته رفته دانسته یا نادانسته وارد مسیری می‌شود که به اصطلاح عربی «گذرگاه اجباری» (الممر الإجباری) نامیده می‌شود. هر بازیگری هم وارد چنین گذرگاهی شود، دیگر انتخابی ندارد و تصمیمات و کنشگری‌اش نه از سر اختیار بلکه اجبار و همان چیزی خواهد بود که رقیب یا دشمنش می‌خواهد. در واقع، گام‌های موردی طرف غربی در قبال ایران در سال‌های اخیر به ویژه یک سال آخر تکه‌های پازلی است که در یک روند و فرایند تدریجی قرار داشته و مجموعا با هدف خلق تصویر نهایی برآمده از تحقق غایت راهبرد طراحی شده است. در این میان، قرار گرفتن هر طرفی در دام «گذرگاه اجباری» به معنای بازی عملی در زمین طرف مقابل تا تحقق غایت او است.

خراسان