همه چرخش‌های‌خاورمیانه
پژوهشگر دانشگاه جان هاپکینز مواضع کشورهای غربی به خصوص آمریکا را طی تحولات بهار عربی و توافقنامه هسته‌ای ایران عامل ایجاد موجی از بی‌اعتمادی نزد حاکمان کشورهای عربی و تقویت ایده گرایش به اتحاد با روسیه و چین تحلیل کرد.
تسنیم: پایگاه خبری دیلی بیست در یاددشتی به قلم سواد مکهنت، روزنامه نگار و پژوهشگر دانشگاه جان هاپکینز به تحلیل تاثیر مواضع کشورهای غربی در جریان تحولات جهان عرب و روند گفتگوهای هسته‌ای با ایران پرداخت: پس از حمایت آمریکا از انقلابیون در تحولات جهان عرب، و نیز گفتگوها با ایران که به توافق هسته ای منجر شد، دولت های منطقه خاورمیانه اعتماد خودرا به آمریکا به عنوان یک شریک از دست داده اند. در هر نقطه از شمال آفریقا تا خاورمیانه اگر از مقامات این کشورها این سوال پرسیده شود که به آمریکا به عنوان یک متحد می توان اعتماد کرد؟ معمولا با مکثی طولانی این پاسخ مبهم را خواهید شنید:"خب...، صادقانه بگویم..." و غالبا پاسخ مثبتی شنیده نمی‌شود. این موضوع که کاهش اعتماد(به آمریکا) در منطقه اکنون به اوج خود رسیده، امر پوشیده ای نیست، و به دلیلی که احتمالا غربی‌ها را متعجب می‌کند: اهل تسنن در منطقه که در بیشتر کشورها اکثریت را تشکیل می دهند معتقدند غرب و قدرت های اروپایی در حال قدرتمندساختن دولت های شیعه در منطقه به ضرر آنها هستند. توافق هسته ای با ایران، به عنوان دلیلی بر این مدعا ارائه می‌شود. با این حال به خاطر حساسیت این
موضوع، بسیاری از مقامات سیاسی و امنیتی معمولا به صورت ناشناس اظهار نظر می‌کنند. علیرغم اطمینان بخشی مقامات کاخ سفید نسبت به تعهدات آمریکا مبنی بر حمایت از متحدان خود و ادامه ارائه تجهیزات نظامی به آنها، مقامات این کشوها می‌گویند چنین اظهارنظرهای عمومی- همچون سخنرانی وزیر دفاع آمریکا، چاک هیگل در اجلاس امنیتی بحرین- اثر اندکی بر ترمیم این بی اعتمادی دارد. یک مقام مصری می‌گوید: ابتدا شاهد آن بودیم که چگونه مقامات غربی علیه حاکمان این منطقه تحت پوشش بهار عربی موضع گرفتند؛ و اکنون آنها توافقی را با ایران امضا می کنند که هیچ کدام از کشورهای منطقه در جریان و شامل آن نیستند. به نظر می‌رسد در حال تکرار همان رفتار زمان استعمار با ما هستند- آنها تصمیم می گیرند چه چیزی برای منطقه خوب است- و صدای ما گویا به حساب نمی آید. یک مقام امنیتی دیگر از کشورهای آفریقای شمالی نیز بر این باور است که رژیم های عربی احساس می‌کنند به آنها خیانت شده است، پس از آنکه دهه ها یاور آمریکا بودند. وی افزود:« ما آنها را در برخی عملیات ها علیه تروریسم کمک کردیم.» آمریکا سابقه خوبی در زمینه شکنجه و نقض حقوق بشر ندارد، اما به نظر می رسد رئیس
جمهور فعلی و دولت وی قصد دارند این واقعیت ها را فراموش کنند، اما ما فراموش نخواهیم کرد.» اینگونه سرخوردگی‌ها راه را برای ایده های ممکن در ارتباط با قدرت های نوظهور باز می‌کند. از شمال آفریقا تا خاورمیانه، مقامات رسمی از امکان گرایش بیشتر به روسیه و چین صحبت می‌کنند، به خصوص پس از حمایت قاطعانه مسکو از دولت بشار اسد در دمشق یک مقام امنیتی کویتی می‌گوید:« به حسنی مبارک، بن علی و قذافی بنگرید، همکاری های گسترده ای بین سرویس های اطلاعاتی این کشورها(با غرب) وجود داشت، اما غرب اجازه داد آنها سقوط کنند، اما به نظر می رسد روسیه در کنار متحدان خود می‌ایستد. طی جنگ سرد، قابل تصور نبود که روسیه بتواند متحدی برای منطقه خلیج قارس و شمال آفریقا باشد، اما زمانه تغییر کرده است. حتی اعتماد به انگلیس نیز- که همچون آمریکا بر حمایت از متحدان منطقه ای اش تاکید کرد- کاهش یافته است. یک مقام امنیتی دیگر در منطقه خلیج فارس می گوید« ما احمق نیستیم. فرقی بین آمریکا و انگلیس نیست، ما مواضع یکسان آنها را در به اصطلاح بهار عربی و نیز گفتگوهای هسته‌ای با ایران فراموش نمی کنیم.» یک مقام اماراتی می‌گوید: این رفتار ریاکارانه‌ای است زمانی
که می بینیم وزرایی از انگلیس و آمریکا به منطقه آمده و درصدد اطمنان دادن نسبت به تامین امنیت منافع خود هستند. اما شاید زمان آن رسیده است تا منطقه امکان گسترش شرکای خود را بررسی کند. آیا این به معنای همکاری با ایران نیز هست؟ اغلب مقامات عرب مورد مصاحبه برای این یادداشت به با صراحت چنین ایده‌ای را نفی نکرده اند، اما در عین حال افزوده اند که ایران باید حسن نیت خود را نشان دهد و از بی ثبات کردن مستقیم و غیر مستقیم منطقه پرهیز کند. ترکی فیصل، رئیس سابق دستگاه اطلاعاتی عربستان، گفته است سعودی نسبت به گفتگوها با ایران ناراحت نیست، اما خصوصا اینکه هیچ کدام از همسایه های ایران در روند تفاهم هسته ای دعوت نشده اند در بهت و نگرانی است. از سوی دیگر، مقامات ایرانی نیز می‌گویند، از حساسیت ها نسبت به حضور ایران در منطقه و نیز بی اعتمادی غرب آگاه هستند، حسین موسویان، دیپلمات سابق ایران می گوید:« شاید ایجاد صلح و ثبات در منطقه به نفع برخی کشورهای غربی نباشد، به خاطر منافع اقتصادی و نیز نفوذ آنها، اما ایران خواستار روابط خوب با همسایگان و کل منطقه است.»
دیدگاه تان را بنویسید