شوک فلسطینی‌ها از امتیازدهی‌های عربستان
تحولات منطقه‌ای وکنار گذاشته شدن آرمان فلسطین از سوی رژیم‌های عربی بعلاوه تلاش دولت آمریکا برای پیشبرد روند معامله قرن، اوضاع رقت‌باری را برای محور سازشکار فلسطینی یعنی تشکیلات خودگردان ایجاد کرده است.
خبرگزاری تسنیم: نشریه اینترنتی فارین پالیسی در مطلبی نوشت که محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی هفته گذشته با جیسون گرینبلات و جارد کوشنر فرستاده دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا برای روند سازش در خاورمیانه دیدار کرد. این دیدار با هدف بررسی پروژه‌های انسان دوستانه در نوار غزه اعلام شده بود.
این دو آمریکایی در ادامه به قطر سفر کردند تا مذاکرات بیشتری را در خصوص نحوه بهبود اوضاع در نوار غزه با مسئولان این کشور داشته باشند و طرح ترامپ برای سازش در منطقه را تقویت کنند.
احتمالا تمرکز بر موضوع غزه باعث خشم محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین خواهد شد. این سفر حتی قبل از آغاز خود نیز با انتقاداتی از سوی مشاوران ارشد فتح همراه بود و آن‌ها این سفر را بی فایده و وقت تلف کردن ارزیابی می‌کردند. با این وجود سفر گرینبلات و کوشنر به عربستان و سرزمین‌های اشغالی و اردن و قطر و مصر همچنان ادامه پیدا کرد. سفری که برای پیشبرد طرح موسوم به معامله قرن انجام شده است.
شوک فلسطینی‌ها از امتیازدهی‌های عربستان
از چند ماه پیش تاکنون حتی تشکیلات خودگردان فلسطین نیز نسبت به مناسبات مستحکم دولت دونالد ترامپ با برخی کشور‌های حاشیه خلیج فارس با دیده تحقیر نگاه می‌کند. محمد بن سلمان ولیعهد عربستان در نشستی که در مارس گذشته پشت در‌های بسته با رهبران یهود در نیویورک برگزار کرد، از فلسطینی‌ها به علت اینکه وقت را تلف می‌کنند انتقاد کرده و آرمان فلسطین را کم‌اهمیت جلوه داد و گفت که فلسطینی‌ها باید هر معامله‌ای که به آن‌ها پیشنهاد می‌شود را بپذیرند.
باراک رابید روزنامه‌نگار اسرائیلی به نقل از یک منبع حاضر در این جلسه می‌نویسد که حاضران در جلسه به اندازه‌ای از اظهارات محمد بن سلمان شوکه شده‌اند که حتی برخی از آن‌ها از صندلی‌های خود روی زمین افتادند.
مناسبات گرم میان عربستان با رژیم صهیونیستی به شکل روز افزونی افزایش پیدا کرده و این مناسبات از دید تشکیلات خودگردان فلسطین نیز پنهان نمانده است. علاوه بر این‌ها دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا نیز از اوایل ریاست جمهوری خود وعده داده که معامله‌ای نهایی بین اسرائیل و فلسطینی‌ها ایجاد خواهد کرد که نیازمند مشارکت گسترده‌تر منطقه در آن است.
تشکیلات خودگردان فلسطین همچنین از اقدام ریاض مبنی بر صدور مجوز پرواز برای هواپیمایی هند جهت پرواز به سمت تل آویو از طریق حریم هوایی عربستان شوکه شده است، اما در ادامه کار به جایی رسید که محمد بن سلمان در گفتگو با مجله آتلانتیک اعلام کرد که اسرائیل حق استفاده از اراضی خود را دارد!
ناامیدی فتح از مواضع رژیم‌های عربی
در شرایطی که حتی تشکیلات خودگردان فلسطین نیز نشست برگزار شده در کاخ سفید در خصوص بحران انسانی در نوار غزه طی ماه مارس گذشته را تحریم کرد، اما بسیاری از کشور‌های عربی از جمله مصر و امارات و عربستان و حتی رژیم صهیونیستی در این نشست حضور پیدا کردند.
به نظر می‌رسد فلسطینی‌ها دیگر محور اساسی برنامه‌ریزی‌های کشور‌های منطقه‌ای نیستند و همین موضوع نگرانی مسئولان تشکیلات خودگردان را به دنبال داشته است.
بعد از سال ۲۰۱۴ بسیاری از وعده‌های داده شده برای بازسازی نوار غزه تحقق پیدا نکرد و تقریباً هیچ کمک دولتی به منطقه ارسال نشد. کشور‌های عربی در درجه اول در این مدت مشغول مشکلات و ثبات داخلی خود و دشمنان منطقه‌ای و منازعه بین کشور‌های عربی بودند.
شبلی تلحمی استاد دانشگاه مرینلند آمریکا می‌گوید که رهبران عرب در حال حاضر اولویت‌های خاص خود را دارند و این موضوع آرمان فلسطین را به انزوا کشانده است. آن‌ها انگیزه کافی برای جلوگیری از توجه افکار عمومی خود به موضوع فلسطین را دارند، چراکه این موضوع را تهدیدی برای خود می‌دانند.
با وجود این که بن سلمان به صورت علنی از حمایت از فلسطینی‌ها دم می‌زند و مدعی است که تقویت مناسبات بین ریاض و کشور‌های حاشیه خلیج فارس با اسرائیل تنها به شرط پیشرفت گسترده در روند سازش شکل خواهد گرفت، اما فلسطینی‌ها دیگر به این اعتقاد رسیده اند که نمی‌توانند به متحدان سنتی خود در کشور‌های عربی تکیه و اعتماد داشته باشند.
شکست در نگاه به داخل تشکیلات خودگردان
علاوه بر این‌ها فقدان موازنه قدرت بین فلسطینی‌ها و رژیم صهیونیستی در کنار شکاف‌های داخلی میان فلسطینی‌ها و تکیه کامل آن‌ها و کمک‌های خارجی، نفوذ قابل توجهی برای آن‌ها باقی نگذاشته است.
تشکیلات خودگردان فلسطین بعد از ناامید شدن از کشور‌های عربی یکی از گزینه‌های پایانی خود را پناه بردن به جامعه بین‌الملل دیده است. آن‌ها در سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند به محافل و معاهدات و توافقنامه‌های بین المللی بپیوندند تا شاید بتوانند هدف خود از تشکیل دولت را از طریق شکایت سازمان‌های بین‌المللی محقق کنند. البته در حال حاضر فضای بین الملل تفاوت زیادی با دوران ریاست جمهوری باراک اوباما دارد و دولت ترامپ خود را به عنوان یکی از دشمنان بزرگ فلسطینی‌ها در سازمان ملل متحد نشان داده است. در این رابطه یوسف منیر مدیر اجرایی ستاد آمریکایی حقوق فلسطینیان معتقد است که فرصت مشارکت دو جانبه برای دستیابی به رسمیت شناختن دولت فلسطین وجود ندارد.
به نظر می‌رسد این اتفاق و قطع امید فتح برای کمک‌های خارجی فرصت را برای نگاه به داخل از سوی فلسطینی‌ها فراهم کرده است. آن‌ها باید بتوانند بحران مشروعیت داخلی خود را حل و فصل کنند. محمود عباس رئیس ۸۲ ساله تشکیلات خودگردان از سال ۲۰۰۵ ریاست این مجموعه را برعهده دارد و زمان قانونی ریاست وی بر تشکیلات خودگردان از مدت‌ها پیش به پایان رسیده است.
با این وجود دستاورد‌های محقق شده در روند آشتی ملی فلسطینی‌ها بین تشکیلات خودگردان و جنبش حماس نیز سال گذشته از سوی این تشکیلات به بهانه تلاش برای ترور الحمدلله نخست وزیر تشکیلات خودگردان با شکست مواجه شد.
گزینه‌های تلخ تشکیلات خودگردان فلسطین
در سایه این شرایط، تشکیلات خودگردان فلسطین مجبور است یکی از این دو گزینه تلخ را انتخاب کند. یا در روند سازش با کمترین حق از تحقق امتیازات نسبت به گذشته مشارکت داشته باشد، یا روشی ویژه را در پیش بگیرد که نیازی به کمک‌های مالی غرب نداشته باشد و مدیریت داخلی خود را بر اساس این مبنا دنبال کند.
این روند، اما برای فلسطینی‌های عادی فرصتی را برای ورود به راهکار‌های مقاومت مسالمت‌آمیز از طریق حمایت از جنبش تحریم کالا‌های صهیونیستی یا بیرون کشیدن سرمایه گذاری‌ها و اعمال تحریم‌های مختلف ضد اسرائیل و مشارکت در سایر تاکتیک‌های بدون خشونت نظیر راهپیمایی بزرگ بازگشت فراهم آورد.
بر اساس نظرسنجی‌هایی که اخیرا صورت گرفته بیش از دو سوم فلسطینی‌ها خواستار استعفای محمود عباس هستند. از سوی دیگر با وجود اینکه تحرکات مسالمت آمیز نتوانسته دستاورد زیادی در روند مبارزه اقتصادی با اسرائیل داشته باشد، اما لغو متوالی سفر‌های مختلف به سرزمین‌های اشغالی از سوی بازیگران و خوانندگان بین‌المللی آسیب زیادی به وجهه رژیم صهیونیستی وارد کرده است.
سرخوردگی فلسطینی‌ها نسبت به شکست تشکیلات خودگردان باعث گرایش آن‌ها به سمت استقلال و دوری گزیدن از اولویت‌های کشور‌های عربی شده است که همچنان دور محور توافق آمریکایی - صهیونیستی - عربی برای ایجاد دولتی بدون سلاح و بدون قدس با تمامیت ارضی محدود می‌چرخند. دولتی که هیچ ارتباط جغرافیایی با مناطق مختلف خود ندارد و موضوع آوارگان نیز در آن حل و فصل نشده است.
بنابر اعلام روزنامه نیویورکر، جارد کوشنر و محمد بن سلمان مأموریت‌ها را میان خود تقسیم کرده‌اند. کوشنر مأمور قانع کردن اسرائیلی‌ها به اجرای معامله قرن است و محمد بن سلمان نیز باید فلسطینی‌ها را مجبور به توافق سازش با صهیونیست‌ها کند. البته این موضوع بسیار خوشایند اسرائیل است. اوضاع در شرایط کنونی بسیار متفاوت از سال ۲۰۰۲ و ارائه طرح صلح ابتکار عربی است که عربستان از آن دفاع می‌کرد. در آن زمان رژیم صهیونیستی برای ورود به عرصه بین الملل و منطقه باید از اراضی فلسطین عقب‌نشینی می‌کرد، اما امروز نه تنها نیازی به این کار نیست، بلکه اراضی بیشتری از کرانه باختری را به خود ملحق کرده و شهرک‌های بیشتری را احداث کرده است.
علاوه بر این‌ها کشور‌هایی نظیر عربستان سعودی و امارات مرحله دیدار‌های محرمانه با رژیم صهیونیستی را پشت سر گذاشته و به صراحت از آمادگی و تمایل خود برای ایجاد مناسبات مستحکم با رژیم صهیونیستی خبر می‌دهند. نتانیاهو و ترامپ نیز در حال حاضر معتقدند که در نتیجه مناسبات داغ موجود میان رژیم صهیونیستی و کشور‌های عربی امکان رسیدن آن‌ها به توافق وجود دارد.
دیدگاه تان را بنویسید