گزارش گاردین از نمایشگاه کتاب تهران

مهر: نشریه گاردین با انتشار گزارشی از نمایشگاه کتاب تهران، می نویسد سخنان روحانی، که رییس جمهور کشوری است که زمانی رهبر و بنیانگذارش علیه کتاب «آیات شیطانی» سلمان رشدی فتوا اعلام کرده بود، نشانگر تغییری بزرگ در زمینه لحن و جهت گیری فرهنگی این کشور است. به گزارش گاردین، در یک روز گرم بهاری در تهران، کنار یک دسته گل رز، چند فواره و کوه های برفی البرز، صدها هزار نفر در مراسمی که برگزارکنندگانش آن را «بزرگترین نمایشگاه کتاب جهان» می‌نامند کنار هم جمع شده‌اند. در هر جهت نمایش‌های رنگارنگ ادبی و آکادمیک، شاعری، کتابخوانی، گروه‌های کتاب فی‌البداهه، گروه‌های کر دانش آموزی که آهنگ های محبوب و مذهبی می‌خوانند، بچه هایی با صورت هایی که به شکل اسپایدرمن نقاشی شده‌اند، مجسمه‌های زنده، کافی شاپ‌ها و بستنی و دسته‌های بزرگی از بازدیدکنندگان پر سر و صدا دیده می شوند. سیمون تیسدال گزارشگر گاردین در ایران می‌نویسد: ده ها هزار کتاب با موضوعات مختلف از رمان گرفته تا کتاب های سیاسی ، در 7 هزار غرفه مختلف دیده می شوند. این نمایشگاه سالانه 10 روزه که به طور متوسط روزانه 500 هزار نفر بازدیدکننده به خود جلب می کند، چیزی مابین کارناوال، فستیوال و مناظره پرشور است - مکانی برای تجلیل از ادبیات، تاریخ و علم پارسی و جایی برای نمایش جدی علایق و آرزوهای ایران مدرن. نشانه های تغییر - هم به طور سطحی و هم به طور بنیادی - و مبارزه طلبی با کلیشه‌های کشوری که با تهدید و تحریم روبه رو شده، در همه جا دیده می شوند. سال گذشته دولت محمود احمدی نژاد، رییس‌جمهور سابق ایران، آثار چاپ شده توسط بعضی از ناشران را ممنوع کرد. امسال، چنین ممنوعیت‌هایی وجود نداشتند. در ادامه این مطلب آمده است: نمایشگاه توسط شخص حسن روحانی رییس جمهور فعلی افتتاح شد. روحانی گفت: کتاب، ناشران آن و خوانندگان آن به اندازه خود دانش قابل احترام هستند، باید سعی در هموار کردن راه کتاب نویسی و کتاب خوانی داشته باشیم. اگر می خواهیم کتاب‌ها جای حقیقی خود را در جامعه پیدا کنند باید برای نویسندگان و ناشران آن ها آزادی و امنیت به وجود آوریم. این سخنان روحانی، که رییس جمهور کشوری است که زمانی رهبر و بنیانگذارش علیه کتاب «آیات شیطانی» سلمان رشدی فتوا اعلام کرده بود، نشانگر تغییری بزرگ در زمینه لحن و جهت گیری فرهنگی این کشور هستند. حسام، دانشجوی بازاریابی در تهران که برای خرید کتاب هایی در زمینه اطلاعات سیستم های مدیریتی به نمایشگاه آمده، گفت ایران در حال گشوده شدن بیشتر نسبت به دنیاست. او گفت: این بزرگترین نمایشگاه ایران است و از نظر سیاسی بسیار آزاد است. قبلا مشکلاتی وجود داشت اما حالا تحت نظر روحانی بسیار بهتر شده است. شاید ایران در زمان احمدی نژاد ارتباطش را با دنیا از دست داده بود، اما ظریف و روحانی دارند شرایط را عوض می کنند. سمانه، معلم یک مدرسه ابتدایی در تهران نیز گفت که برای پیدا کردن کتاب‌های بیشتری از نویسنده های محبوبش به نمایشگاه آمده است. او گفت: جین آستن و ادگار آلن پو را بیشتر از همه دوست دارد و «حس و احساسات» و «غرور و تعصب» آستن را خوانده و اکنون دنبال «اما» می گردد. در آن سوی پیشخوان فروشنده انتشارات پیمان از تهران گفت نمایشگاه فروش خوبی برای شرکت او به وجود می آورد و این شرکت با فروش کتاب‌هایی درباره شعر، تاریخ و آشپزی با تقاضای زیادی روبه رو است. وی گفت در این 10 روز یک دهم از درآمد سالانه خود را کسب می کند. این مرد که نمی خواست اسمش را بیان کند افزود: مزیت اصلی این است که در این مدت می‌توانیم کتاب هایمان را به مردمی که در غیر این صورت هرگز آنها را نمی‌دیدیم، معرفی کنیم. گاردین می افزاید: با این حال برخی از کتاب‌ها همچنان مجوز فروش ندارند. پس از انتشار خاطرات رییس جمهور سابق ایران هاشمی رفسنجانی، که در نمایشگاه سخت به دست می آید، کتابی درباره زرتشت تنها در صورتی توانست راهی قفسه‌ها شود که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دستور بررسی دقیق آن را صادر کرد. خبرنگار این نشریه می افزاید: با وجود این برای عبور از موانع برخی از ناشران نیز از نمایشگاه استفاده می کنند تا کتاب‌های غیرقانونی را در نمایشگاه به فروش برسانند. با این حال انتشار آثار قانونی بیشتر شده و علی علمی، مدیر انتشارات باسابقه پیکان به عنوان مثال می‌گوید: کتاب ترجمه شده از ایوو آندریچ به فارسی با عنوان «زنانی از سارایوو» امسال امکان انتشار پیدا کرد. علی رغم عنوان بین المللی بودن این نمایشگاه، هنوز هم حضور ناشران و کتاب های خارجی، مخصوصا غربی، محدود است. رضا معصومی مسئول بخش ارتباطات عمومی نمایشگاه می‌گوید که با توجه به تعداد شرکت کنندگان، این نمایشگاه بزرگترین در سطح جهان است. با این وجود به خاطر تحریم های اقتصادی،‌ آمریکایی‌ها غایب بودند. کمپانی مک گراو کمپانی آمریکایی ، که سال های پیش در نمایشگاه حاضر بود، امسال در نمایشگاه حضور نداشت. بیشتر کشورهای اروپایی نیز در این نمایشگاه حضور نداشتند. دوستان و همسایگان ایران شامل روسیه، چین و افغانستان بیشتر در معرض دید هستند، همانطور که ژاپن و ترکیه. تنها ناشر بریتانیایی حاضر در نمایشگاه پیرسون لانگمن بود که کتاب های آموزشی اش را یک آژانس ادبی ایرانی یعنی نشر غزال جوان در معرض نمایش گذاشت. اما آلمان یک استثنا بود. لودیا دوربی مدیر پروژه بین المللی برای نمایشگاه کتاب فرانکفورت گفت: این دو رویداد سالانه ارتباط ‌های خوبی با هم دارند. دو ناشر آلمانی موافقت کردند تا کتاب‌هایشان را در نمایشگاه در معرض نمایش بگذارند و تامین هزینه تجهیز غرفه آلمان در تهران از سوی وزارت امور خارجه فدرال در برلین تامین شد. به گفته وی کتابخوانی با مردم توسط نویسندگانی چون دیوید واگنر برای این غرفه برنامه ریزی شده که به صورت همزمان ترجمه نیز می شود. با همه این ها به گفته دوبری فروش کتاب در غرفه محدود شده که بخشی از آن به دلیل این است که هر سال تنها دو یا سه عنوان کتاب از آلمانی به فارسی ترجمه می شود و برای کپی رایت نیز که در ایران رعایت نمی‌شود مشکل زیادی وجود دارد و بحث سانسور رسمی نیز از دیگر مسایلی است که ایجاد مشکل می کند.