کابوس نشست آتی بریکس برای سران کاخ سفید

پایگاه خبری گلوبال تایمز در گزارشی، چرایی پدیده نوظهور دلارزدایی آمریکا در جهان را در بوته آزمایش قرار داده و نوشته است که هدف نهایی آن کاهش هژمونی دلار آمریکا در مبادلات تجارت جهانی و عملیات مالی با تغییر روش‌های مبادله جایگزین، از جمله ارزهای ملی و سیستم‌های پرداخت داخلی، و همچنین اصلاح ذخایر ارزی است.

دلار آمریکا در ۸۰ سال گذشته، نقش مهمی را به عنوان ارز ذخیره بین‌المللی اصلی و ابزار اصلی پرداخت در تجارت جهانی را ایفا کرده است. با این حال، بر اساس برخی برآوردها، سهم ذخایر جهانی به دلار آمریکا از ۷۳ درصد در سال ۲۰۰۱ به ۵۸ درصد در سال ۲۰۲۳ کاهش یافته است.

ایده دلارزدایی برای اولین بار توسط روسیه، چین و کشورهای آمریکای لاتین در پی بحران مالی جهانی ۲۰۰۸-۲۰۰۷ ارائه و سبب بروز نوسانات بسیار شدید در دلار آمریکا شد. دیمیتری مدودف؛ رئیس‌جمهور وقت روسیه، در‌آوریل ۲۰۰۸، پیشنهاد استفاده از روبل را در مبادلات تجاری با چین مطرح کرد. بعدها، ولادیمیر پوتین هم به رئیس‌شورای دولتی چین پیشنهاد داد تا بخشی از تجارت دوجانبه بین روسیه و چین از دلار به روبل و یوان تغییر یابد.

سران کشورهای عضو پیمان «بریکس» هم در سال ۲۰۱۵ توافق کردند معاملات خود را با سوآپ ارز، تسویه با پول ملی و سرمایه‌گذاری مستقیم در ارزهای ملی انجام دهند. بر اساس این گزارش، تحریم‌های اعمال شده از سوی آمریکا در حال حاضر ۲۹ درصد از اقتصاد جهانی، از جمله ۴۰ درصد از ذخایر نفت جهانی را پوشش می‌دهد.

سوءاستفاده آمریکا از دلار

تحلیلگران معتقدند رشد فزاینده تحریم‌های آمریکا علیه کشورها و استفاده ابزاری و سیاسی واشنگتن از دلار، اراده بریکس و سایر کشورهای همسو با این پیمان را برای دلارزدایی دوچندان کرده است.

پل کریگ رابرتز؛ اقتصاددان و نویسنده آمریکایی، در مصاحبه‌های قبلی خود با اسپوتنیک، توضیح داد که تسلط جهانی دلار به ایالات متحده اجازه می‌دهد تا پول چاپ کند و بدهی ملی و کسری دولت را که پیشتر با تورم رو‌به‌رو شده است را افزایش دهد و کسری‌های آمریکا توسط کشورهایی تامین شود که ذخایر خارجی خود را در اوراق بهادار دلار آمریکا نگهداری می‌کنند.

جنت یلن؛ وزیر خزانه‌داری آمریکا اذعان کرد: جای تعجب ندارد که برخی کشورهایی که نگران هستند تحت تاثیر تحریم‌های ما قرار بگیرند به دنبال جایگزینی برای دلار باشند.

پروفسور مایکل‌هادسون؛ اقتصاددان آمریکایی و تحلیلگر سابق وال استریت به اسپوتنیک گفت که «ایجاد ارز جایگزین برای دلار آمریکا تنها راه توقف نظامی‌‌سازی جهانی است که توسط واشنگتن رهبری می‌شود. متعصبان نومحافظه‌کاران ایالات متحده از نابودی هر کشوری که خواهان جایگزینی ارز دیگری برای دلار هستند، حمایت می‌کنند.»

علاوه‌بر تحریم‌ها، در شرایطی که میزان بدهی خارجی کشورهای در حال توسعه بر اساس واحد پولی دلار در حال افزایش است، فدرال رزرو آمریکا به میزان قابل توجهی نرخ بهره را افزایش داده است.

از دیگر سو، ایالات متحده و متحدانش دسترسی روسیه به دلار آمریکا را محدود کردند و دارایی‌های بانک‌های مرکزی این کشور را در سال ۲۰۲۲ مسدود کردند و این امر سبب شده است کشورهای مختلف تمایل کمتری به استفاده از دلار در مبادلات تجاری داشته باشند.

کابوس 22 آگوست برای آمریکا

طبق گزارش‌ها، حدود ۸۵ کشور از جمله اعضای بریکس و اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا (آسه آن)، آرژانتین، ترکیه، ایران، امارات متحده عربی و عربستان سعودی خواستار دلارزدایی و به دنبال استفاده از ارزهای محلی در مبادلات تجاری هستند. کشورهای دیگر هم در حال بررسی روش‌های جایگزین پرداخت برای تسویه حساب‌های جهانی مانند یوان چین، درهم امارات یا روپیه هند هستند. ارز چینی نیز توسط برخی از بازیگران به عنوان یک ارز ذخیره مناسب دیده می‌شود.

اعضای بریکس در ژانویه ۲۰۲۳ اعلام کردند به زودی ایجاد ارز دیگری را برای دلارزدایی در دستور کار خود قرار می‌دهند. این ایده توسط سرگئی لاوروف؛ وزیر امور خارجه روسیه و لولا داسیلوا؛ رئیس‌جمهور برزیل ارائه شد.

داسیلوا در جریان اجلاس پیمان مالی جدید جهانی در پاریس اظهار داشت که قصد دارد موضوع دلارزدایی را در نشست بعدی بریکس مطرح کند. نشست سران این بلوک اقتصادی قرار است در ۲۲ تا ۲۴ اوت (۳۱ مرداد تا دوم شهریور) سال جاری میلادی در ژوهانسبورگ، آفریقای جنوبی برگزار شود.

وزارت خارجه روسیه اعلام کرد کشورهای عضو بریکس در نشست ماه آینده خود در مورد ایجاد یک سازوکار پرداخت پایدار برای مبادلات تجاری دوجانبه بحث و گفت‌‌و‌گو خواهند کرد.

بنابر اعلام وزارت خارجه روسیه، استفاده از ارزهای ملی در مبادلات تجاری دوجانبه به دلیل عواملی مانند تبدیل‌پذیری محدود و نوسانات بالاتر در مقایسه با دلار آمریکا پیچیده است اما امکان ایجاد یک ارز واحد جدید از سوی بریکس، یک فرآیند «دقیق» خواهد بود.

گفتنی است جیمز ریکاردز؛ مشاور سابق سیا در خردادماه امسال تاکید کرد: گروه بریکس در حال ایجاد یک ارز تجاری ذخیره جدید است که می‌تواند جایگزینی برای دلار باشد. در ۲۲ آگوست، مهم‌ترین تحول در نظام مالی بین‌المللی از سال ۱۹۷۱ فاش خواهد شد و جهان طی چند سال آینده شاهد انتقال از سلطه دلار به یک ارز اصلی جدید خواهد بود که می‌تواند نقش دلار را درپرداخت‌های جهانی ایفا ‌کند و در نهایت جایگزین آن شود.

او انتظار دارد که ارز بریکس به سبدی از کالاهای تجاری یا به طلا مرتبط شود و یک ارز دیجیتال خواهد بود که توسط یک موسسه مالی جدید در این گروه نگهداری می‌شود.

دلارزدایی برای ایالات متحده، به معنای از دست دادن موقعیت غالب دلار به عنوان ارز ذخیره اصلی و ارز اصلی تجارت جهانی است اما کارشناسان می‌گویند این مسئله از بروز نوسانات ارزی تا حد زیادی خواهد کاست و پدیده‌ای برای تسریع شکست هیمنه آمریکاست.

کیهان