ماجرای «شخصی » سفارت و بازی غیردیپلماتیک باکو

ساعت ۸:۳۰ صبح  جمعه مهاجمی مسلح به سلاح کلاشینکف به سمت سفارت باکو در تهران حمله می‌کند که در نتیجه آن فردی به نام «اورخان عسگروف» رئیس حراست سفارت باکو کشته می شود و دو نفر دیگر زخمی می‌شوند. در حالی که گزارش های اولیه از انگیزه های شخصی مهاجم حکایت دارد، بلافاصله الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان از لفظ حمله تروریستی برای این اتفاق استفاده کردو گفت: «ما خواستار این هستیم که این اقدام تروریستی به زودی بررسی شود و تروریست‌ها به زودی مجازات شوند»! خیلی زود اعلام شد که مهاجم مسلح را نیروهای امنیتی بازداشت کرده اند.ساعاتی بعد محمد شهریاری سرپرست دادسرای امور جنایی تهران به تحقیقات اولیه  ازمتهم اشاره کرد و گفت: «مهاجم مدعی شده فروردین امسال همسرش به سفارت آذربایجان در تهران مراجعه کرده و دیگر به منزل بازنگشته است.»بر اساس گزارشی که به نقل از سرپرست دادسرای امور جنایی منتشر شد، این فرد به همراه دو فرزند خردسال خود وارد سفارت شده است. فرد مهاجم گفته است: «در مراجعات مکرر به سفارت هیچ پاسخی از آن‌ها دریافت نمی‌کردم و تصور می‌کردم همسرم در سفارت جمهوری آذربایجان در تهران   است و حاضر به دیدار با من نیست. امروز صبح تصمیم گرفتم با اسلحه کلاشینکفی که از قبل تهیه کرده بودم، به سفارت بروم.»مرکز رسانه قوه قضاییه نیز  اعلام کرد: نشانه‌های بیشتر از انگیزه شخصی مهاجم سفارت جمهوری آذربایجان به دست آمده و این متهم 29 فروردین1401 شکایت‌ مفقودی همسرش را که اهل باکو بوده، در ارومیه ثبت کرده است. پرونده مفقودی پس از پیگیری و مشخص شدن این که همسر وی به جمهوری آذربایجان بازگشته است، در این موضوع خاص بسته می شود و پس از آن، این فرد موضوع را از وزارت خارجه و سفارت جمهوری آذربایجان پیگیری کرده است.در ابتدای سال همسر فرد مهاجم با کمک دو نفر دیگر از اعضای خانواده اش به جمهوری آذربایجان می رود و دیگر برنمی گردد.

روایت متناقض رسانه های آذربایجان

بررسی خط خبری رسانه های خارجی،آذری و ترکی نشان می دهد آن ها هیچ کدام به روایت رسمی و موقتی ایران اشاره نکرده اند.این طیف به دنبال روایت خود از این حادثه هستند.مثلا خبرگزاری ترند جمهوری آذربایجان که نخستین بار فیلم دوربین‌های مداربسته سفارت از لحظه حمله مهاجم را منتشر کرده، نام حمله کننده به سفارت آذربایجان در تهران را افشا کرده و او را «یاسین حسین‌زاده» شهروند ایرانی خوانده است. این خبرگزاری مدعی شده شبهاتی مبنی بر ارتباط وی با نیروهایی در ایران وجود دارد. خبرگزاری ترند همچنین مطلب تندی علیه ایران منتشر کرده است و ظاهرا قصد دارد فضا در تنش شدید باقی بماند! چنان که در همان مطلب نوشته است: «پلیس تلاشی انجام نداده و هم اکنون نیز هیچ عملیاتی صورت نمی‌گیرد.»رویداد 24نوشت: این حادثه ممکن است روابط دیپلماتیک ایران و آذربایجان را دچار چالش جدی‌تری  کند. آیخان حاجی زاده رئیس اداره مطبوعاتی وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان در گفت و گو با «تی.آر.تی.هابر» گفته است: ما «این حمله شنیع را به شدیدترین وجه ممکن محکوم می‌کنیم. ما از دولت ایران می‌خواهیم که اقدامات لازم را برای شناسایی متجاوز انجام دهد. هر کشوری مسئول تامین امنیت سفارت‌ها در کشور خود است. دولت آذربایجان قصد دارد به زودی سفارت خود را در تهران تخلیه کند.» آیخان حاجی‌زاده همچنین مدعی شده پویش ضد آذربایجانی در مطبوعات و دفاتر ایران در ماه‌های اخیر باعث این حادثه بوده است. او گفته است که اقدامات تحریک‌آمیز، مقالات و پویش‌هایی که علیه آذربایجان در مطبوعات ایران شکل گرفته، تأثیر بسیار منفی بر روابط جمهوری آذربایجان و ایران گذاشته و طرف ایرانی باید اقداماتی را برای مقابله با کارزار علیه آذربایجان در ایران انجام دهد. در این بین حکمت حاجی‌اف دستیار رئیس جمهوری آذربایجان و جورج دیک سفیر اسرائیل در آذربایجان درباره حمله به سفارت آذربایجان در ایران دیدار و گفت و گو کردند. وزیر امور خارجه ترکیه نیز با انتشار پیامی در حساب رسمی کاربری خود در توئیتر نوشت: حمله به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران را محکوم می‌کنیم. وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان، سیدعباس موسوی سفیر ایران در باکو را نیز به این وزارتخانه احضار و مراتب اعتراض شدید آذربایجان را بابت این موضوع به تهران اعلام کرده است. نکته این جاست که هیجان زدگی و شانتاژ رسانه های غربی به بهانه حمله به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران، عجیب هست و نیست.رویترز و بی بی   سی فارسی، بلافاصله پس از انتشار خبر، ضمن برجسته سازی این ماجرای ظاهرا شخصی و ناموسی، سعی کردند ابعاد تروریستی- سیاسی  به ماجرا بدهند و جنگ دیپلماتیک را انگاره سازی کنند. طبیعی است که ادعای فرد مهاجم درباره ماه ها مفقودی همسرش، باید در تحقیقات روشن شود و با توجه به تابعیت همسر وی، نیازمند همکاری جمهوری آذربایجان است. همزمان  برخی صفحات بر مشخص شدن موضوع مفقود شدن همسر وی تکیه کرده و خواستار روشن شدن این مسئله شدند که سفارت باکو اول باید به این ابهام پاسخ دهد که چگونه همسر این فرد بدون اطلاع وی از کشور خارج شده و به باکو رفته است. کاربری نیز با اشاره به این که به جای تمرکز بر تکذیب و رد ادعاهای باکو، موضوع مفقود شدن آن زن در سفارت را پیگیری کنید، افزود: «به یاد بیاورید اردوغان با خاشقچی چه کرد....» همزمان نور نیوز رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی نیز نوشت:حادثه تاسف‌بار حمله به سفارت آذربایجان در تهران که همه شواهد از شخصی بودن نیت مهاجم خبر می‌دهد نباید با قضاوت‌های عجولانه به روابط دو کشور لطمه بزند. آذر سال 95 سفیر روسیه در استانبول توسط مامور امنیتی ترکیه در مقابل دوربین رسانه‌ها ترور شد، موضع‌گیری‌ها چگونه بود و نتیجه چه شد؟خبرگزاری روسی اسپوتنیک نیز  در تحلیل ماجرای سفارت آذربایجان نوشت: برخی به دنبال ماهی گرفتن از آب گل‌آلود هستند و قطع روابط و اخراج دیپلمات‌ها یا خارج کردن دیپلمات‌های آذربایجان را ترویج می‌کنند. آذربایجان در دام و تله‌های دشمنان دو ملت نیفتد.

 دستور رئیسی و گفت و گوی امیرعبداللهیان

اما درسوی مقابل، معاون سیاسی رئیس جمهور از دستور سید ابراهیم رئیسی برای بررسی عامل حمله مسلحانه به سفارت آذربایجان در تهران خبر داد.محمد جمشیدی در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «حادثه تلخ حمله به سفارت کشور برادر و همسایه جمهوری آذربایجان را محکوم می‌کنیم. آیت ا... رئیسی بلافاصله پس از شنیدن این خبر ناگوار دستور بررسی همه جانبه موضوع را صادر و مراتب تسلیت و همدردی خود را با دولت، ملت و بازماندگان دیپلمات جان باخته اعلام و برای مجروحان آرزوی شفای عاجل کردند.»ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امورخارجه نیز تاکید کرد: انگیزه فرد حمله کننده به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران شخصی بوده است.سرپرست دادسرای امور جنایی تهران هم اعلام کرد: تحقیقات اولیه نشان می‌دهد این فرد با انگیزه شخصی به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران حمله کرده است.وزیر امور خارجه کشورمان در ارتباط تلفنی با همتای آذربایجانی خود، ضمن تسلیت و اظهار تأسف در این باره که به کشته شدن یک دیپلمات و مجروح شدن دو نفر دیگر از کارکنان این سفارت منجر شد، با وزیر خارجه آذربایجان و خانواده این دیپلمات ابراز همدردی کرد. امیرعبداللهیان ضمن محکوم کردن این حادثه با اشاره به سوء استفاده دشمنان دو کشور از حادثه امروز تأکید کرد، نباید اجازه دهیم که این حادثه بر مناسبات دو کشور تأثیر منفی بگذارد.وزیر امور خارجه کشورمان پیشنهاد کرد برای روشن شدن ابعاد مختلف حادثه، نهادهای امنیتی دو کشور در همکاری نزدیک با یکدیگر، موضوع را پیگیری و بررسی کنند.علی نیکزاد نایب رئیس مجلس نیز در گفت‌وگو با دبیر اول سفارت جمهوری آذربایجان در ایران گفت: من از طرف مجلس این اتفاق تلخ را به دولت و ملت دوست و برادر جمهوری آذربایجان تسلیت می‌گویم.این حادثه به هیچ وجه بعد امنیتی، تروریستی یا سیاسی ندارد و بر اثر خصومت شخصی فرد مهاجم رخ داده است. مهاجم به سفارت قطعا محاکمه و مجازات خواهد شد.

چرا باکو چنین روایتی را ارائه می کند؟

1-به رغم شیوه معمول و دیپلماتیک در اتفاقات این چنینی  و با این که مقامات رسمی کشورمان حتی بر همکاری دوجانبه برای مشخص شدن ابعاد ماجرا تاکید کرده اند، مقام های باکو تفاسیر تروریستی و... از آن ارائه می کنند. اتفاق دیروز در سفارت باکو، ظاهرا یک اقدام جنایی و غیرتروریستی بود اما از سوی رسانه های آذری ومقامات باکو فضاسازی شد. 2- تعطیل کردن کامل سفارت باکو در تهران اقدامی متناسب با قتل یک مامور دون پایه حراستی نیست و مطمئنا اهدافی فراتر از اعتراض به این حادثه در پشت پرده این تصمیم وجود دارد.  3- سخنان تند رئیس جمهور باکو و مسئولان وزارت خارجه این جمهوری، حاکی از برنامه خطرناک این جمهوری برای افزایش تنش با ایران است؛ البته این جمهوری به لحاظ توازن قوا اصلا قابل مقایسه با جمهوری اسلامی نیست اما با تحریکات اسرائیل و پشتوانه ترکیه دست به اقدامات این چنینی می زند. 4-اسرائیل  مدت هاست در جمهوری باکو لانه کرده و به دنبال لبنانیزه کردن این جمهوری و شوراندن آن علیه ایران است تا جمهوری اسلامی را درگیر یک چالش مرزی کند و با توجه به جمعیت بالای آذری زبانان ایران بتواند بر عمق و دامنه بحران بیفزاید.  5- الهام علی اف در ماه های اخیر به پشتوانه ترکیه و اسرائیل، چند رزمایش با هدف چنگ و دندان نشان دادن به ایران انجام داده است. 6- علی اف به دنبال اشغال استان سیونیک ارمنستان و اتصال زمینی به نخجوان است و تنها مانع این هدف جاه طلبانه و غیر قانونی، جمهوری اسلامی ایران است. 7- باکو، اسرائیلی ترین تهدید در پیرامون مرزهای ایران است و تل آویو با اهداف امنیتی و نظامی و ترکیه با اهداف ژئوپلیتیکی سعی دارند آن را ترغیب به تصرف جنوب ارمنستان کنند. تصرف استان سیونیک ارمنستان بی شک به رویارویی با تهران منتهی خواهد شد و این همان آرزوی اسرائیل است. 8-اگر باکو به دنبال  رسیدن به پاسخ مناسب درباره دلیل و انگیزه مهاجم باشد، راهکار آن مشخص است اما متاسفانه  تعطیل کردن سفارت باکو در تهران  می تواند مقدمه تنش های بیشتر میان ۲ کشور باشد.

خراسان