جلیلی: استفاده از تجارب یکدیگر ضروری است

سعید جلیلی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در نشست کارگروه مدیریت شهری دولت سایه با جمعی از مدیران شهرداری و اعضای شورا‌های اسلامی سراسر کشور گفت: تجارب مثبت و منفی مدیریت شهری در هر دوره نباید بواسطه تغییر مدیران، نادیده گرفته شود.

جلیلی شکل گیری روند هم افزایی میان شورا‌های اسلامی شهر و شهرداری‌های مختلف در سراسر کشور و استفاده از تجارب یکدیگر را ضروری دانست و افزود: این همکاری‌ها منجر به کاهش هزینه‌ها و زمینه ساز تبادل ابتکارات خواهد شد.

وی تصریح کرد: در برخی سال‌ها بودجه عمرانی شش کلانشهر از کل بودجه عمرانی دولت بیشتر بوده است؛ استفاده صحیح و حداکثری از این فرصت‌ها می‌تواند خدمت رسانی به مردم در شهر‌ها را متحول کند.

نماینده رهبر انقلاب در شورای عالی امنیت ملی با اشاره به مباحث مشترک و مهم میان شهرداری‌ها -نظیر مسئله ماده ۱۰۰ توجه مشترک و ملی برای حل آن‌ها را یک محور مناسب برای تشکیل جلسات برشمرد و گفت: در موضوعاتی نظیر مدیریت منابع، حاشیه نشینی، اشتغال آفرینی، هوشمندسازی و ارتقاء کیفی خدمات شهری نیز می‌توان با نگاه ملی و همکاری میان شهرداران شهر‌های مختلف الگو‌های مناسب مدیریتی را گسترش داد.

جلیلی همچنین با اشاره به نتایج بررسی‌های کارگروه مدیریت شهری در چندین موضوع مشترک میان شهرداری ها، نسبت به افزایش همکاری میان شهرداری‌های مختلف هر استان و .. ابراز امیدواری کرد.

چالش شهرداری‌ها در حوزه فرهنگی و اجتماعی: عدم تولید محتوای مناسب و نیروی انسانی متخصص

در ادامه این جلسه، حجت‌الاسلام رفیعی؛ دبیر کارگروه مسجد دولت سایه با بیان اینکه مساجد بستر سازماندهی مشارکت اجتماعی مردم هستند، گفت: از دهه هفتاد به بعد دستگاه‌ها و نهاد‌های دولتی برای جذب مشارکت‌های مردمی تلاش‌های مختلفی را انجام دادند، اما عمده آن‌ها به اعتراف اسناد بالادستی خود این نهاد‌ها ناکارآمد هستند.

وی با بیان اینکه اجزای محله شامل سرای محله، مسجد، حسینیه، شورایاری، کلانتری و مدرسه و ... در محلات کنونی ما بصورت جزیره‌ای هستند و کارآمدی شایسته را ندارند، اظهار کرد: باید ارتباط این نهاد‌ها به صورتی باشد که نهاد‌های مختلف در محله دارای هماهنگی و ارتباط منسجم باشند و ارتباط این‌ها با مسجد نیز تعریف و مشخص شود.

رفیعی ۴ حوزه فرهنگی- اجتماعی، ورزش، محیط زیست و خدمات شهری و ایمنی و مدیریت بحران را از حوزه‌هایی دانست که مساجد می‌توانند در آن حوزه‌ها به کمک دولت بیایند.

وی یکی از چالش‌های شهرداری‌ها را در حوزه فرهنگی اجتماعی، عدم تولید محتوای مناسب و عمیق دانست و ادامه داد: کمبود نیروی انسانی متخصص و کارآمد چالش دیگری است که وجود دارد. ریشه این چالش‌ها برمی‌گردد به ماهیت عمرانی و خدماتی شهرداری عدم واسپاری حداکثری امور به مردم و ورود به اجرا و تصدی گری. در این حوزه پیشنهاد ما این است که شهرداری‌ها در هر منطقه فعال‌ترین مسجد را به محوریت انتخاب کنند و پشتیبانی حداکثری از آن‌ها بشود و امور اجتماعی و فرهنگی را به آن‌ها بسپاریم.

دبیر کارگروه مسجد دولت سایه با بیان اینکه سرای محله قرار بود معاونت‌ها و بخش‌های شهرداری را با مردم مرتبط و متصل کند تا مشارکت مردم را جذب و سازماندهی کنند، گفت: این سرا‌ها اکنون از اهداف خود بازمانده‌اند، چراکه مردم انگیزه‌ای برای مشارکت در این نهاد‌ها ندارند. کارشناسان شهرداری خود معترف هستند که این نهاد‌ها باید مسجد محور بشوند. در شهر‌هایی که هنوز سرای محله وجود ندارد، از ظرفیت فضای فیزیکی مساجد استفاده شود و در کنار مساجد ساخته شود. با این الگو میتوان سرای محله را در کل کشور با هزینه کم، سرعت بالا و کارایی مناسب ایجاد کرد.

فقدان الگوی نقشه‌نگاری ملی برای ارائه تصویر عمومی از هر شهر

در ادامه، شعرباف؛ شهردار کرمان با بیان اینکه ما هیچوقت از منظر تمدنی به مزیت‌های رقابتی شهرهایمان نپرداخته ایم، گفت: الگوی نقشه‌نگاری ملی ما برای پروژه‌هایی که هر شهر را تبدیل به یک مزیت رقابتی می‌کند و تصویر عمومی یک شهر را تغییر می‌دهد چیست؟ ما بررسی نکرده ایم که چه پروژه‌هایی در سطح ملی تعریف کنیم که بتوانیم تصویر عمومی مناسب و درستی از شهر‌های مختلف مانند خرمشهر، کرمان مشهد، جزیره هرمز و ... ارائه بدهیم.

وی افزود: در هر کدام از کلانشهر‌ها یک یا چند پروژه داریم که در سطح ملی طراحی شده است و می‌تواند تصویر عمومی آن شهر را ترسیم کند. ما باید چند پروژه در سطح ملی طراحی کنیم که دارای زمانبندی باشد، بطوریکه پیشرفت نقطه به نقطه آن از بالا پیگیری و مدیریت شود. در چهارسال آینده می‌توان بالغ بر صد پروژه را در این سطح دنبال کرد که نیازمند طراحی و تامین مالی در سطح ملی است.

شهردار کرمان ادامه داد: باید وزارت راه و شهرسازی تیم‌های ضربتی را تشکیل بدهد که به همکاری تیم‌های محلی یک به یک این پروژه‌ها را دنبال کنند. این پروژه‌ها می‌توانند تصویر عمومی شهر را تغییر دهند و پیشران نگاه تمدنی به شهر قرار بگیرند. البته برای این کار نیازمند تغییر در سازوکار‌های موجود در شورای عالی شهرسازی، سازمان بازآفرینی، کمیسیون ماده ۵ شورای عالی شهرسازی و شورای برنامه ریزی استان انجام شود، مثل طرح بافت پیرامون حرم در مشهد مقدس.

شهرداری از وجود نیروی انسانی مازاد رنج می‌برد

در ادامه جلسه کارگروه مدیریت شهری دولت سایه با شهرداران و اعضای شورا‌های اسلامی کلانشهرها، باقری؛ عضو گروه مطالعات شهری فاطر گفت: یکی از مسائل اصلی در شهرداری‌ها مسئله نیروی انسانی کارآمد است. در حال حاضر مسئله این است که شهرداری‌ها همزمان از کمبود نیروی انسانی متخصص و وجود نیروی انسانی مازاد رنج می‌برند. بسیاری از این نیرو‌ها در ادوار مختلف و با رانت و سفارش و خارج از ضوابط قانونی و بدون رعایت شایسته سالاری و نیاز شهرداری جذب این نهاد شده اند. این مسئله موجب افزایش هزینه‌ها و کاهش کیفیت خدمات در شهر شده است و از سوی دیگر موجب نهادینه شدن تبعیض و تقویت شکاف طبقاتی شده است.

وی افزود: اگر می‌خواهیم تحولی در حوزه شهر اتفاق بیفتد، باید نسبت به مسئله نیروی انسانی دقت لازم را داشته باشیم.

توجیه بدنه مدیریت شهری نسبت به ساخت شهر در فضای تمدنی، لازم است

همچنین نوریان؛ کارشناس حوزه معماری در این جلسه گفت: کالبَد شهر نهایت چیزی است که شهروندان از شهر می‌بینند. نشان دهنده تمدن‌ها در تاریخ هم به نحوی همین کالبد‌های شهری است.

وی با بیان اینکه کالبد فعلی شهر‌ها وضعیت نابسامانی دارد که پرداختن به آن هم سخت است، اظهار داشت: شهرداری‌ها باید فهم صحیح از کیفیت کالبدی شهر داشته باشند. ساختار‌های شهرداری و نحوه برخوردی که با مردم دارند و نحوه ساخت شهر این را نشان میدهد؛ لذا برای ساختن شهر در فضای تمدنی باید ابتدا فهم مناسب این در بدنه مدیریت شهری بوجود بیاید.

نوریان ادامه داد: ضوابط و مقرراتی که در حوزه معماری و شهرسازی وجود دارد وضعیت امروز شهر را ساخته است. اراضی و ساختمان‌های نهاد‌های عمومی و دولتی فضا‌های خلی و سبز دارند که هزینه زیادی برای نگهداری و نگهبانی آن پرداخت می‌کنند و مورد استفاده هم واقع نمی‌شوند. می‌توان این فضا‌ها را باز کرد، دیوار آن را برداشت و وارد عرصه عمومی کرد. لایه‌های شهری ما در اندازه‌های مختلف یک وضعیت آشفته و فشل دارد که تمایل به حفظ آن به دلیل وجود چالش‌هایی که زمینه فساد و سود عده‌ای است را دارد.

وی با بیان اینکه ساختن پروژه‌های ملی و بزرگ در شهر‌ها لزوما می‌تواند به تغییر رویه‌ها در شهر منجر شود، گفت: این پروژه‌ها بیشتر کاربرد رسانه‌ای دارد و البته لازم است پروژه‌هایی ایجاد شود تا تصویر عمومی مناسبی از شهر‌ها بوجود بیاید؛ و باید سهم رسانه‌ای این پروژه‌ها نیز در ساخت تصویر عمومی شهر حفظ شود.

اگر اولویت مردم هستند، نظام توسعه شهری نیز با متناسب با آن‌ها انتخاب شود

در ادامه جلسه سعید فتحی؛ کارشناس دولت سایه، مهم‌ترین مساله در توسعه شهری در ایران را انتخاب راهبرد صحیح دانست و گفت: سوال این است که چه کسانی در شهر برای مدیران اهمیت دارند و تلاش آنان باید به چه اهدافی منتج شود. این دو سوال مهم جهت تصمیم گیری در راستای انتخاب راهبرد صحیح توسعه شهری است.

وی افزود: امروزه الگوی‌های توسعه شهری، پیاده محور شده اند و این الگو در راستای کاهش ترافیک درون شهری و کاهش استفاده از خودرو صورت گرفته است. اگر آرامش و برخورداری از زندگی سالم اهالی شهر برای مدیران اولویت داشته باشد باید نظام توسعه شهری در همین راستا انتخاب شود.

هوشمندسازی و تامین مالی پایدار دو اولویت جدی شهرداری‌ها

وی با بیان اینکه امکانات و اصناف در شهر‌ها باید به صورت متوازن تقسیم شوند و درواقع به سمت توسعه متوازن شهر برویم، اظهار کرد: موضوع بعدی، هوشمند سازی شهر است که باید به عنوان قطعه‌ای از برنامه فوق هوشمندسازی دولت پیگیری شود.

استفاده از منابعی همچون مالیات بر ارزش زمین و همچنین تبدیل کد‌های هزینه‌ای به درآمدی از جمله راهکار‌های تامین مالی پایدار شهری است.

درآمد پایدار شهری در دنیا بواسطه مالیات تامین می‌شود

وحید عزیزی؛ دبیر کارگروه اقتصادی دولت سایه از دیگر سخنرانان این جلسه بود که گفت: درآمد پایدار شهری در دنیا با استفاده از مالیات‌های محلی، ایالتی و همچنین مالیات‌های حوزه مسکن تامین می‌شود.

وی با بیان اینکه مالیات بر زمین بایر و مالیات بر خانه‌های خالی تصویب شده است، اما اجرا نمی‌شود، گفت: مالیات از عایدی سرمایه که بوسیله خدمات عمرانی شهری، نصیب صاحب سرمایه می‌شود از جمله راهکار‌های درآمد پایدار شهری است.

عزیزی ادامه داد: شهرداری‌ها در مجلس می‌توانند با استفاده از فراکسیون شهرداری‌ها که بزرگترین فراکسیون مجلس است و بالغ بر ۲۴۰ نماینده عضو دارد ایفای نقش کنند و قوانین مرتبط با خودشان را تصویب کنند.

مردمی سازی، مهم‌ترین محور مدنظر شهرداری جدید تهران است/ مسجد اولویت ماست

در ادامه، محمد علی‌نژاد؛ مدیرکل حوزه شهرداری تهران یکی از مهم‌ترین محور‌های توسعه شهری را مردمی سازی دانست و گفت: آنجایی که شهرداری درگیر تعارضات می‌شود باید ببیند چه چیزی به نفع مردم است، چون این مردم اند که روح شهر محسوب می‌شوند.

وی در ادامه گفت: مسجد در محلات صرفا مکانی جهت ارائه خدمات نخواهد بود بلکه به محلی جهت تصمیم سازی تبدیل می‌شوند.

علی نژاد با بیان اینکه هر کدام از چالش‌های مهم حوزه شهری را باید به مثابه یک فرصت نگاه کرد، گفت: تهران باید به منبع و مرجع فناوری هوشمندسازی و تسهیل خدمات شهری برای استفاده سایر کشور‌های اسلامی تبدیل شود.

طرح جامع و طرح تفصیلی تهران مورد مناقشه است

همچنین محمدی؛ مدیرکل امور مناطق شهرداری تهران گفت: ما در شهر تهران مواجه هستیم با ده‌ها هزار رای ماده ۱۰۰ که قابلیت اجرا ندارند و اگر اجرا شوند تهران مانند یک شهر جنگ زده خواهد شد، زیرا باید بسیاری از اماکن را تخریب کنیم.

طرح جامعی که برای شهر تهران تنظیم شده است و طرح تفصیلی‌ای که براساس آن آیین نامه اجرایی ابلاغ شده است در مقطعی رخ داده که تمام ظرفیت‌های شهر ساخته شده است و در عمل طرح جامع و طرح تفصیلی هیچ کارایی ندارند.

وی افزود: تهران با تراکم انسانی بسیار زیاد مواجه است به گونه‌ای که ماهانه باید ۱۵۰۰ میلیارد تومان حقوق و بالغ بر ۱۰۰۰ میلیارد تومان هزینه نگهداشت پرداخت کند. مردمی سازی تصمیم گیری‌های شهرداری باعث می‌شود که اولویت‌ها و راه حل‌ها از مردم گرفته شود و دیگر نیاز به تصمیم گیری بالا به پایین نیست.

مشکل تکراری: عدم تصدی‌گری دولت

در ادامه، سعیدی؛ شهردار کرج، مهم‌ترین مشکل را در حیطه مدیریت شهری، عدم تصمیم گیری واحد و عدم تصدی گری دولت دانست.

وی ادامه داد: اگر به دنبال اسلامی سازی شهر‌ها هستیم باید قوانین شهری را اصلاح کنیم. قوانین فعلی متعلق به دهه ۴۰ است که اصلا مبانی شهرسازی اسلامی نبوده است.

شهردار کرج موضوع مسجدمحوری را مورد اشاره قرار داد و گفت: مسجدمحوری در حوزه شهری بسیار خوب و بجاست، اما نه مساجدی که خودشان تخلفات شهری دارند.

مدیریت شهری چشم‌انداز جامع ندارد

همچنین  محمودی؛ عضو شورای شهر اهواز گفت: اهواز از نظر وسعت سومین و یا چهارمین شهر کشور است و از نظر جمعیت آخرین کلان شهر، اما با استعداد ۹ هزار پرسنل، سه یا چهار برابر حد استاندارد نیروی انسانی دارد.

وی یکی دیگر از چالش‌های شهرداری‌ها را، عدم وجود سند چشم انداز مدیریت شهری دانست که باعث می‌شود شهر‌ها به صورت سلیقه‌ای مدیریت شود. یکی از مسائلی که اهواز با آن دست و پنجه نرم می‌کند مشکلات و آلایندگی‌هایی است که صنایعی همچون نفت و فولاد ایجاد می‌کنند و با توجه به وضعیت کشور نمی‌توانند مسئولیت اجتماعی شان را در قبال این موضوعات ایفا نمایند.

رئیس شورای شهر اهواز با بیان اینکه دولت و مجلس باید به راهکاری برای ایجاد درآمد پایدار بیاندیشند، تصریح کرد: شهرداری‌ها باید بتوانند سر پای خودشان بمانند و گرنه این مشکلات همچنان ادامه خواهد داشت.

در ادامه ناصحی؛ نائب رئیس شورای شهر مشهد با بیان اینکه ما به دنبال مدیریت یکپارچه هستیم و از مدیریت واحد گذشته ایم، گفت: ما اگر نتوانیم در دوره مدیریت فعلی و با هماهنگی بوجود آمده در سران قوا کار کنیم دیگر هیچکس نمی‌تواند کار کند.

همچنین فرهمندی، عضو شورای شهر مشهد گفت: نگاهی که دولت، شهرداری‌ها را و مجلس، شورای شهر‌ها را رقیب خود می‌دانند باید کنار گذاشته شود.

فرهمندی افزود: طرح تفصیلی را دستگاه دیگری می‌نویسد و شهرداری باید اجرا کنند در حالیکه منابع درآمدی اجرای این طرح تفضیلی مشخص نیست و حتی درآمد شهرداری نسبت به اجرای این طرح‌ها منفی است.

در ادامه مهاجری؛ عضو شورای شهر کرج گفت: در مورد نیروی انسانی در شهرداری کرج غالب بودجه صرف هزینه‌های جاری و حقوق و مزایای پرسنل میشود. برای درآمدزایی در شهرداری‌ها نیز چالش‌های زیادی وجود دارد و درآمد‌های حاصل از جریمه تخلفات و ... باید اصلاح شود. بحث دیگر موضوع حاشیه نشینی در اطراف شهر کرج است که گره دارد و باید مورد توجه واقع شود.

شورا‌های اسلامی بیشتر شورای «شهرداری» هستند تا شورای «شهر»

آغاجری؛ عضو شورای شهر امیدیه به موضوع مدیریت واحد شهری اشاره کرد و گفت: ناهماهنگی بین دستگاه‌ها در مدیریت شهر مسئله‌ای است که مردم آن را نمی‌پذیرند.

وی افزود: در عمل، شورا‌ها بیشتر شورای شهرداری است تا شورای شهر؛ چرا که دستگاه‌های دیگر در شهر ربطی به شورای شهر ندارند.

آغاجری گفت: کمیسیون ماده ۱۰۰ محلی برای درآمد‌های شهرداری شده است و تمایل به جریمه در این کمیسیون‌ها است که در نهایت برای شهر هزینه زا است. باید نگاه شهرداری به شهر، شهرسازی باشد نه درآمدزایی.

همچنین سرکار خانم کریمی؛ کارشناس معماری گفت: باید از درخواست جریمه توسط شهرداری‌ها جلوگیری شود. برخی قوانین این موضوع را توجیه کرده است و این تخلفات را توسعه میدهند. باید این موارد اصلاح شود.

نوبانی؛ شهردار بندرعباس با بیان اینکه زلزله در بندرعباس خساراتی را به بار آورده ای، اما خسارت جانی نداشتیم، گفت: وجود نوار ساحلی در هرمزگان و شهر بندرعباس ظرفیت مناسبی برای سرمایه گذاری دارد که از سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری در این مناطق دعوت می‌کنیم.

وی افزود: در شهرداری بندرعباس هم با مسئله نیروی انسانی مازاد مواجه هستیم.

نوبانی با بیان اینکه عوارض آلایندگی را با وجود صنایع بزرگ در بندرعباس دریافت نمی‌کنیم، گفت: پیگیری‌های زیادی هم شده که نتیجه‌ای نگرفته ایم و نسبت به این موضوع تقاضای کمک داریم.

وی با بیان اینکه ارزش افزوده این صنایع و شرکت‌های بزرگ به مجموعه‌های تهران پرداخت میشود، گفت: سهم ارزش افزوده شهرداری بندرعباس نیز مشخص نیست./باشگاه خبرنگاران