از مصرف خودسرانه مکمل‌ها پرهیز کنید

سرویس سبک زندگی فردا: تا قبل از سال ۱۹۹۴، مکمل‌های غذایی بطور کلی و نامشخص، تحت نظر سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) با نظارت سخت و دقیق تنظیم می‌شد.به نقل از زندگی آنلاین قانون آموزش و سلامت مکمل‌های غذایی با نام اختصاری (DHEA) توسط این سازمان در سال ۱۹۹۴ مکمل‌های غذایی را بعنوان زیرشاخه‌ای از مواد غذایی تعریف کرده و به صراحت آن‌ها را از لیست مواد دارویی یا افزودنی‌های غذایی جدا می‌کند.

این مورد به عنوان یک موفقیت در صنعت مکمل سازی و مصرف کنندگان دیده می‌شد؛ از آن زمان توانایی برای تولید و دسترسی برای خرید مکمل‌های غذایی امکان پذیر شد.

سازمان غذا-داروی آمریکا اولین بار با یک سری جلسات و قوائد جدید (DHEA) جایگاهی با عنوان مکمل‌های غذایی ایجاد کرده و از آن زمان تا کنون این صنعت پیشرفت‌های بسیاری داشته است بطوریکه فروش مکمل‌های غذایی بازار بزرگی را به خود اختصاص داده است بگونه‌ای که فروش آن در آمریکا فقط در سال ۲۰۱۲ بیش از ۳۲ میلیارد دلار و به گفته مسئولین در سال گذشته در ایران حدود ۸۰۰ میلیون دلار بوده است که با اضافه شدن مصرف مکمل‌های قاچاق این سهم به یک میلیارد دلار می‌رسد.

دلایل استفاده و تبلیغ گسترده این محصولات:

بخش‌های مختلف دخیل در واردات و فروش مکمل‌های غذایی ازجمله واردکنندگان، شرکت‌های داروسازی، خورده فروشان، سایت‌های مختلف عرضه کننده مکمل‌های غذایی و ... نقش بسزایی در این امر داشته و همگی سهم زیادی در تبلیغ آن‌ها و حتی جایگزین کردن مکمل‌های غذایی تاحدی با دارو‌ها و غذا‌ها دارند.

اما معمول‌ترین دلایل برای مصرف مکمل‌های غذایی در میان مردم و بیماران شامل: بهبود و یا حفظ سلامتی، کامل کردن رژیم غذایی، سلامتی استخوان (بخصوص در زنان)، کاهش کلسترول، تقویت سیستم ایمنی و عوامل دیگری مانند حجم گسترده تبلیغات می‌باشد.

مصرف گسترده مکمل در میان افراد تحصیل کرده به خصوص قشر تحصیل کرده در حیطه علوم پزشکی به دلایل مختلفی زیاد شده که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: وجود استرس‌های مختلف در زندگی، آلودگی‌های مختلف آب و هوا، افزایش نیاز به مواد مغذی، گرانی مواد غذایی، عدم فرصت کافی برای تأمین و درست کردن غذا فرد را مجبور به تأمین مواد مغذی از طریق مکمل می‌کند.

جامعه پزشکی (بخصوص مشاورین تغذیه): نیز به دلایلی مثل درخواست‌های مکرر بیماران و جامعه، و همچنین جذب بیمار و مشتری باعث استفاده از این مکمل‌ها می‌شود. لازم به ذکر است که یکی دیگر از دلایل استفاده و تمایل زیاد به مصرف مکمل‌ها علی رغم همه حرف‌های گفته شده این است که احتمالاً تجویز مکمل برای افراد و بیماران اثربخشی زیادی به همراه دارد؛ که این مورد نشان از وجود سوء تغذیه گسترده در اقشار مختلف جامعه داشته، از جمله دلایل آن می‌توان به عدم آگاهی و آموزش کافی از تغذیه صحیح، کمبود بودجه افراد برای تأمین غذا یا مواد مغذی لازم و حتی عدم کفایت غذا‌های موجود برای تامین مواد مغذی لازم که خود نیاز به تحقیقات گسترده دارد اشاره کرد.

نتایج مطالعات علمی:

اکثریت مطالعات به طور قطعی و حتی انجمن سرطان آمریکا و انجمن تغذیه و رژیم‌های غذایی آمریکا توصیه می‌کنند که مکمل‌های غذایی در صورتی مصرف شود که کمبود آن ماده مغذی وجود داشته باشد یا یک ماده مغذی از طریق رژیم قابل تأمین نباشد لازم به ذکر است که این جمله به این معنا نیست که مثلاً درصورتی که رژیم معمول یک فرد قادر به تامین نیاز‌های مواد مغذی فردی نباشد آن شخص مجاز باشد که آن ماده را از مکمل تامین کند بلکه ابتدا باید به سمت تغذیه صحیح که تأمین کننده تمام مواد مغذی است ترغیب شود، در صورت حساسیت یا آلرژی به یک غذای خاص، قرار داشتن در یک دوره خاص یا شرایط خاص مثل نیاز بالای مادران باردار به آهن و عدم تأمین آن از رژیم غذایی مجاز به استفاده از مکمل یاری آن ماده غذایی می‌باشد، در حالی که برای سایر گروه‌ها مثل سالمندان این مکمل یاری بدون نیاز ممکن است حتی متضرر سلامتی آن‌ها نیز باشد.

گذشته از تمام این حرف‌ها و مستندات بهترین مکمل‌های غذایی موجود در بازار ایران ما آن‌هایی هستند که مورد تأیید سازمان غذا داروی آمریکا بود و مهر سازمان فارماکوپه آمریکا یا اروپا را دارند و مستقیما و نه به صورت ماده اولیه بلکه به صورت بسته بندی کامل وارد بازار ما شده است.

اما از این مطلب نیز که بگذریم باز هم شاهد آن هستیم که در خود آمریکا چندین سازمان و مرجع معتبر از سال ۱۹۹۴ که مکمل‌های غذایی به صورت مستقل وارد بازار شده است بر روی آن‌ها کارگروه داشته و هر سال و حتی ماهیانه گزارشاتی در باب خلافی، عدم کارکرد ادعا‌های مکتوب شده بر روی برچسب آنها، ایمنی و محتوی آن‌ها بیرون می‌دهند و به تخلفات اخطاریه رسمی داده و حتی برخی را از بازار جمع آوری می‌کند، به عنوان مثال یکی از گزارشات آزمایشگاه مرجع استاندارد FDA برای مصرف کنندگان که این آزمایشگاه خود ابراز می‌دارد که با این حجم زیاد مکمل‌ها (حدود ۸۵۰۰۰ مکمل غذایی موجود در بازار) به صورت تصادفی برخی را هر چند مدت جمع آوری کرده و از لحاظ قدرت تأثیر گذاری، محتوی و خلوص آن بررسی می‌کند.

باز از همان تعداد اندک موارد تخلف بسیاری گزارش می‌کند، برای مثل گزارش امسال این آزمایشگاه از میان ۲۴ نوع مکمل زردچوبه موجود در بازار به این صورت بود که برخی حتی ۱۰% دوز مؤثر و گزارش شده را نداشته و برخی دیگر حتی حاوی فلزات سنگین سمی سرب و کادمیوم می‌باشند؛ و خود ادامه می‌دهد که این مقدار ماده مؤثر را با هزینه‌ای بسیار ناچیز میتوان از غذا تأمین کرد.

بر اساس یک محاسبه ساده، مثلاً وقتی بخواهیم یکی از مواد مغذی مثل ویتامین E. را از یک مکمل با برند معتبر تامین کنیم درمقابل همان هزینه، اگر بخواهیم آن را از یک ماده غذایی مثل کشمش، بادام یا روغن‌ها تامین کنیم به پای بیمار یا فرد بسیار به صرفه‌تر تمام می‌شود.

با وجود این باز هم مقایسه یک ماده غذایی با یک مکمل غذایی یک کار اشتباه بوده این امر یک قیاس مع الفارق است.

نتیجه گیری

در پایان بر اساس موارد گفته شده اذعان می‌داریم که مصرف خودسرانه مکمل‌های غذایی نه تنها سودی نداشته حتی می‌تواند مضر نیز باشد و هیچ گاه نمی‌تواند جایگزین مواد غذایی شود، اما تجویز مکمل‌های غذایی قطعاً باید توسط مشاوران و متخصصان تغذیه، آن هم بر اساس نیاز و بررسی مداخلات احتمالی با سایر دارو‌ها انجام شود.

برای متخصصین و کارشناسانی که بنا بر محیط و جو جامعه یا به هر دلیل دیگر (از جمله عدم بروزرسانی علمی خود درباب وضعیت مکمل‌های غذایی یا فشار‌های بیرونی بالاخص بیماران برای تجویز مکمل) اقدام به تجویز می‌کنند، توصیه می‌کنیم که فرهنگ صحیح غذایی و غذا خوردن صحیح را با این مکمل‌های به اصطلاح غذایی عوض نکرده، لذت غذا خوردن را از بیماران و مردم نگیرند.

باشد تا جامعه‌ای سالم براساس فرهنگ صحیح تغذیه داشته باشیم.