آزمایش‌های موادمخدر چقدر قابل اطمینان است؟

خبرگزاری ایسنا: نتایج بررسی یکی از آزمایشگاه‌های تشخیص مواد مخدر تهران نشان داد که روش فعلی مورد استفاده در سنجش مواد مخدر، روشی کارآمد و فراگیر برای همه انواع مواد مخدر رایج نیست.

پژوهشگران معاونت بهداشت امداد و درمان ناجا، ١٥٣ نمونه ادرار که در یکی از آزمایشگاه‌های تشخیص مواد مخدر، منفی اعلام شده بود را مورد بررسی قرار دادند. نتایج این پژوهش نشان داد که ۴۷ مورد از آن‌ها به باربیتورات‌ها، مت‌آمفتامین، مرفین، بنزودیازپین‌ها، بوپرنورفین، اکستازی، متادون، ضدافسردگی‌های سه‌حلقه‌ای و حشیش آلوده بودند و هیچ نمونه‌ای حاوی کوکائین و آمفتامین مشاهده نشد.

مصرف مواد مخدر جامعه را با آسیب‌های اجتماعی مختلفی روبرو می‌کند به همین دلیل طبق قوانین جاری ایران، شناسایی مصرف‌کنندگان مواد مخدر یکی از اولویت‌ها است. تست تشخیص مواد مخدر معمولا در ابتدای ازدواج، در زمان اخذ یا تمدید گواهینامه رانندگی و قبل از استخدام در مراکز خصوصی و دولتی انجام می‌گیرد.

طبق مشاهدات غیررسمی، برخی از مصرف‌کنندگان مواد مخدر، قبل از رجوع به آزمایشگاه‌های تشخیص سوء مصرف مواد مخدر، از دارو‌های موثر بر سیستم عصبی استفاده می‌کنند و پس از اتمام آزمایش، دوباره به مصرف ماده مخدر مورد علاقه خود روی می‌آورند. این موضوع در مشاغل حساسی همچون رانندگی وسایل نقلیه عمومی، کاربران دستگاه‌های صنعتی و مشاغل حساسی که به تمرکز نیازمند هستند، می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

در حال حاضر آزمون سوء مصرف در ایران سه ماده مرفین، آمفتامین و مت‌آمفتامین را به صورت الزام قانونی سنجش می‌کند و به نظر می‌رسد این بررسی‌ها به کافی نیستند. چرا که تنوع مواد مخدر کشف شده در ایران تغییر عمده‌ای کرده است و مخدر‌ها و روان‌گردان‌های جدیدی در دسترس مصرف‌کنندگان قرار دارد که در آزمایشات جاری سنجش نمی‌شوند. همچنین به دلیل افزایش آگاهی و اطلاعات، افراد در برخی موارد برای ایجاد اختلال در آزمایش اقدام به مصرف دارو‌های مختلف می‌کنند.

دکتر مهدی صابریان و دکتر غلامعلی کاشانی؛ پژوهشگران معاونت بهداشت امداد و درمان ناجا، در یک بررسی اولیه، مواد یا دارو‌هایی که احتمال سوء مصرف آن‌ها توسط مراجعین وجود داشت و با روش جاری امکان پایش آن‌ها فراهم نبود را مورد بررسی قرار دادند.

در این آزمون تعداد ۱۵۳ ادرار از ادرار‌هایی که مورد آزمون تست نواری تشخیص سریع آمفتامین، مت‌آمفتامین و مرفین قرار گرفته بودند و از نظر آن آزمایشگاه فاقد آلودگی به مواد مخدر بودند، به این پژوهش وارد شدند.

با بررسی‌های انجام شده مشخص شد که به ترتیب ٦، ٨، ٣، ٣، ١٢، ٣، ٢، ١و ٩ ادرار به باربیتورات‌ها، مت‌آمفتامین، مرفین، بنزودیازپین‌ها، بوپرنورفین، اکستازی، متادون، ضدافسردگی‌های سه‌حلقه‌ای و حشیش آلوده بودند. هیچ نمونه‌ای حاوی کوکائین و آمفتامین نبود.

به گفته این پژوهشگران: «روش فعلی تا حد قابل ملاحظه‌ای توانایی شناسایی مصرف‌کنندگان مستقیم آمفتامین، مت‌آمفتامین و مرفین را دارد، اما در مواردی که این افراد برای تقلب در آزمایش از دارو‌های دیگری استفاده کرده باشند، این روش هیچ کارآیی ندارد. بر همین اساس به نظر می‌رسد روش فعلی شناسایی مواد مخدر نیاز به بازنگری اساسی دارد و یک روش کمی مناسب باید جایگزین روش غربال‌گری اولیه‌فعلی شود».

نتایج این پژوهش، در آخرین شماره «فصل‌نامه علمی-پژوهشی طب انتظامی»، به چاپ رسیده است.