415 کشته در 7 روز!

طبق آمار ثبت شده در سامانه سوانح و حوادث حمل و نقل کشور از هشتم تا پانزدهم مهر ماه ۱۴۰۲؛ طی یک هفته ۴۱۵ نفر به علت سوانح رانندگی در ایران کشته و ۲۱ هزار و ۷۱۸ نفر نیز مجروح شدند.

همچنین بر اساس آمار سازمان پزشکی قانونی در چهارماهه ابتدایی امسال ۶ هزار و ۹۱۵ نفردر تصادفات جان باختند. این رقم در سال گذشته طی مدت مشابه ۶ هزار و ۲۷۳ نفر بوده است. با این مقایسه تعداد فوتی‌ها حدود ۱۰ درصد افزایش داشته است.

روزانه بیش از ۴۰ نفر بر اثر حوادث رانندگی در ایران جان خود را از دست می‌دهند. برخی افراد سانحه‌دیده در دم می‌میرند و برخی دیگر بر اثر حادثه دچار معلولیت می‌شوند. حوادث رانندگی فقط به جاده‌ها ختم نمی‌شود و داخل شهر‌ها را هم در بر می‌گیرد. مرداد ماه امسال؛ محمدحسین حمیدی، رئیس پلیس راهور در مورد تصادفات تهران اعلام کرد: «روزانه ۲ هزار و ۱۰۰ تصادف در تهران اتفاق می‌افتد. در چند ماه ابتدایی سال جاری آمار تصادفات رو به افزایش بوده است. طی سه ماهه اول امسال؛ ۱۲ درصد از متوفیان اتباع، ۶۰ درصد؛ عابران پیاده در بزرگراه‌ها، افراد کارتن‌خواب یا معتاد متجاهر و افرادی که از مشروبات الکی استفاده کرده، بودند. همچنین ۵۳ درصد از فوتی‌های تصادفات در شب اتفاق افتاده بود که روشنایی معابر عامل موثری در کنترل آن است.

سن نیز در افزایش یا کاهش تصادفات نقش بسزایی دارد. رابعه جوانبخت، رئیس اداره تصادفات پلیس راهور تهران نیز درباره تصادفات رانندگی گفته است: «۳۹ درصد از تصادفات شهر تهران مربوط به عابران پیاده بالای ۶۰ سال است. آمار‌های ما نشان می‌دهد؛ افراد زیر ۲۰ سال فقط پنج درصد از کل تصادفات مربوط به عابرپیاده را به خود اختصاص داده‌اند. حدود هفت درصد از تصادفات عابر پیاده مربوط به افراد ۲۰ تا ۳۰ سال بوده است. همچنین افراد ۳۰ تا ۴۰ سال ۱۹ درصد و افراد ۴۰ تا ۵۰ سال نیز ۱۶ درصد را به خود اختصاص داده است. افراد ۵۰ تا ۶۰ سال سن نیز ۱۴ درصد از کل تصادفات عابران پیاده در پایتخت طی بهار امسال را شامل شده‌اند.»

اما عامل اصلی ۵۰ درصد از تصادفات پایتخت، توجه نداشتن به جلو و استفاده از تلفن همراه است. احسان مومنی، معاون آموزش و فرهنگ ترافیک پلیس راهور تهران در این مورد عنوان کرد: عمده‌ترین تخلف رانندگان که حواس آنان را از رانندگی پرت می‌کند، استفاده از تلفن همراه در حین رانندگی است. در شهر تهران ۵۰ درصد از تصادفات رانندگی به دلیل توجه نداشتن رانندگان به جلو است.

بیشتر مواقع تصادفات در ایران به دلایلی همچون نقص فنی خودرو، فرسوده بودن خودرو، تخلفات رانندگی، خستگی و خواب آلودگی، عدم مهارت کافی در رانندگی، عجله و شتاب، رانندگی در شب، نبستن کمربند ایمنی، مسیر، نبود علایم هشداردهنده، شیب عرضی و طولی غیراستاندارد، غیراستاندارد بودن حفاظ جاده، نقص رویه آسفالت و شانه جاده، خط‌کشی معابر، موانع و دست‌اندازها، قوس و زاویه تند جاده، پیچ و خم زیاد جاده، هموار نبودن جاده‌ها و عدم تجهیزات کنترلی جاده رخ می‌دهد.

در این میان برخی جاده‌های ایران نیز که به جاده‌های مرگ معروف هستند به افزایش آمار تلفات جاده‌ای کمک می‌کند. عدم رسیدگی به جاده‌ها از سوی برخی مسئولان و خطای انسانی موجب مرگ و میر در این مسیر‌ها می‌شود. به گفته تیمور حسینی، جانشین رئیس پلیس راهور فراجا؛ سه عامل در آمار تصادفات رانندگی در تعطیلات سهم بسزایی داشته است؛ ۲۹ درصد خطای انسانی، ۲۰ درصد راه‌ها و ۵۱ درصد خودرو‌ها خصوصا پراید و پژو در حوادث رانندگی نقش دارند. از این رو در حوادث ترافیکی باید به دو مفهوم موثر توجه ویژه‌ای داشت. ابتدا «وقوع» و سپس «شدت» که اگر بر اساس متغیر شدت حوادث ترافیکی را در نظر بگیریم، سهم انسان، کمتر از راه و خودرو می‌شود.

بررسی آمار‌های مربوط به فوتی‌ها و مصدومان تصادفات نشان می‌دهد؛ حوادث رانندگی در تعطیلاتی همچون نوروز، اربعین و... سیر صعودی پیدا می‌کند که در این زمینه نیاز به فرهنگ‌سازی است. «اعتماد» به عوامل اصلی افزایش آمار حوادث رانندگی در ایام معمولی و ایام تعطیلات پرداخته است.

 تلفات سفر‌های نوروزی

نوروز ۱۴۰۲ روزانه به‌طور متوسط ۱۱۰ نفر در جاده‌ها جان خود را بر اثر تصادف از دست داده‌اند. در حالی که این عدد در نوروز ۱۴۰۱ تقریبا ۵۵ نفر بود. درباره چرایی این تصادفات و آمار بالای کشته شدگان دو علت را می‌توان بررسی کرد؛ علت اول دلایلی هستند که گرچه به ظاهر درست می‌آیند، اما در نهایت نمی‌توانند این پدیده را به شکل صحیح توجیه کنند. مثلا برخی رشد سفر‌های نوروزی را عاملی می‌دانند که به رشد تصادفات منجر شده است. آن‌ها عنوان می‌کنند؛ زمانی که تعداد بیشتری از شهروندان سفر کنند به همان میزان نیز حوادث جاده‌ای افزایش می‌یابد. علت دوم موضوعی است که باعث می‌شود تحلیل مناسبی از وضعیت جاده‌ها و دلایل تصادفات نداشته باشیم و آن تجمیع تعداد کشته شدگان در تعطیلات نوروز و گرفتن میانگین آنهاست. در این حالت بدون در نظر گرفتن آمار‌های بالای ایام پیک سفر، جمع آمار ۱۶ روز محاسبه و به این ترتیب عدد هر روز اعلام می‌شود. در این وضعیت با اعلام ۸۷۱ کشته در تصادفات جاده‌ای نوروز؛ سهم هر روز نزدیک به ۵۵ نفر است. در حالی که در ایام پیک، این عدد دوبرابر بوده است. به این ترتیب با قرار گرفتن عدد کشته‌شدگان این دوره با روز‌هایی که تردد مسافران کمتر بوده، آمار این روز‌ها کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.

تلفات سفر‌های اربعین 

امسال در ایام اربعین حدود ۴ میلیون زائر راهی جاده‌های ایران و عراق شدند. طبق بررسی‌های «اعتماد» از آمار رسمی مربوط به تلفات تصادفات در ایام اربعین، مشخص شده بیش از ۵۵ زائر ایرانی جان خود را بر اثر تصادفات جاده‌ای از دست داده‌اند. البته در این میان تصادفات دیگری در جاده‌های کشور صورت گرفته که منجر به مرگ شده است، اما به‌طور دقیق مشخص نیست جانباختگان ناشی از تصادفات جاده‌ای زائر بودند یا نه. همچنین طبق اخبار منتشر شده در سال گذشته دست‌کم ۴۱ زائر ایرانی به دلیل تصادفات جاده‌ای جان خود را از دست داده‌اند. این آمار نشان می‌دهد؛ امسال تعداد فوتی‌های ناشی از تصادفات جاده‌ای اربعین، بیشتر از سال گذشته بوده است. هر چند مسئولان در ایران هیچ آمار تجمیعی از مرگ و میر ناشی از تصادفات زائران ایرانی چه در ایران و چه در عراق منتشر نکرده‌اند و حتی معتقدند آمار تلفات تصادفات جاده‌ای در ایام اربعین نسبت به سال گذشته کمتر بوده است. حسن مومنی، رئیس پلیس راه فراجا ۱۱ شهریور ماه در مورد موج بازگشت زائران اعلام کرد: موج بازگشت زائران اربعین آغاز شده و پلیس به شدت نگران تصادفات در موج بازگشت است، چراکه اکثر زائران خواب آلوده اقدام به رانندگی می‌کنند. اکثر فوتی‌های تصادفات زائران اربعین در جاده‌های کشور به دلیل واژگونی ناشی از خستگی و خواب آلودگی است.

همچنین بر اساس گزارش العربیه؛ مقامات ایرانی علت تصادفاتی که در جاده‌های عراق رخ داده را «نبود زیرساخت‌های کافی و ایمنی برای پذیرش حجم انبوه زائران در عراق، فرسودگی ناوگان‌های حمل مسافر جاده‌ای، غیرایمن بودن جاده‌های عراق و بی‌احتیاطی رانندگان» دانسته‌اند. این در حالی است که زیاد القیسی، مدیر روابط عمومی و ارتباط رسانه‌ها در اداره کل راهنمایی و رانندگی عراق به خبرگزاری‌های رسمی آن کشور عنوان کرد که علت اصلی تصادف‌ها «خواب‌آلودگی در پی انحراف وسیله نقلیه و رعایت نکردن قوانین از سوی رانندگان» بوده است.

اما کمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور فراجا در مورد کاهش جانباختگان سفر‌های اربعین اعلام کرد: آمار تصادفات رانندگی در اربعین نشان می‌دهد که شمار جانباختگان کاهش ۷۱ درصدی داشته است. تنها ۱۹ تصادف جرحی در محور‌های منتهی به ۶ پایانه مرزی ثبت شده که تمامی این تصادفات سطحی بوده‌اند.

بزرگراه‌ها

شهریور ماه جاری، رئیس پلیس راهور تهران یکی از اتفاقاتی که مخصوصا در معابر بزرگراهی رخ می‌دهد را توقف وسیله نقلیه به هر علتی مانند خرابی و تصادف دانست و گفت: یکی از اتفاقاتی که مخصوصا در معابر بزرگراهی که سرعت‌ها نیز بالاست روی می‌دهد، توقف وسیله نقلیه به هر علتی مانند خرابی و تصادف است که بسیار خطرناک هستند و موجب اکثر تصادفات مى‌شوند. نکته اصلی و مهم برای راننده در این‌گونه موارد، ایمن‌سازی وسیله نقلیه است، چراکه اگر لحظه‌ای توقف کند و ایمن‌سازی انجام نشود قطعا تصادفات شدیدی روی می‌دهد.

نیمی از تصادفات منجر به فوت شهر تهران مربوط به موتورسواران است. معاون آموزش و فرهنگ ترافیک پلیس راهور در این باره اعلام کرد: تصادفات منجر به فوت موتورسواران در ۳ ماهه امسال ۱۰ درصد افزایش یافته است. در بررسی کروکی‌ها، بیش از نیمی از رانندگان متخلف فاقد گواهینامه هستند. نیمی از تصادفات منجر به فوت شهر تهران مربوط به موتورسواران است. حدود ۶۳ درصد از مجروحان حوادث رانندگی نیز مربوط به این گروه می‌شود. با بررسی آمار تصادفات موتورسواران در ۶۵ درصد تصادفات منجر به فوت، خود رانندگان موتورسیکلت مقصر حادثه هستند. با توجه به کروکی‌ها بیش از نیمی از رانندگان متخلف فاقد گواهینامه هستند. او معتقد است نداشتن گواهینامه به معنای عدم مهارت بوده و برابر با آیین‌نامه راهنمایی رانندگی هر کس که بخواهد با وسیله نقلیه موتوری در سطح راه‌ها تردد داشته باشد باید دارای گواهینامه باشد. از زمانی که طرح ترافیک و کنترل زوج و فرد وضع شد، بسیاری از مردم به موتورسیکلت روی آوردند. همچنین وضعیت اقتصادی و معیشتی بسیاری از افراد به گونه‌ای شد که با این وسیله امرار معاش می‌کنند. پس از کرونا نیز استقبال از موتورسیکلت افزایش یافت. به‌طوری که تا چند سال پیش حدود ۵.۲ میلیون موتورسیکلت در تهران وجود دارد، اما امروز به بالای ۵.۴ میلیون رسیده و با تعداد خودرو برابری می‌کند؛ بنابراین افزایش آمار تصادفات به دلیل نداشتن گواهینامه موتورسواران است. طی سه‌ماهه اول امسال، حدود ۱۰ درصد افزایش تصادفات منجر به فوت موتورسواران را شاهد بودیم.

عابران پیاده، آسیب‌پذیرترین قشر

«یکی از مهم‌ترین گروه از کاربران ترافیکی عابران پیاده هستند که بار‌ها در خصوص تردد آن‌ها در معابر بزرگراهی هشدار داده شده است، چراکه این گروه آسیب‌پذیرترین هستند و با کوچک‌ترین برخورد و اتفاق و ضربه ناگهانی که توسط خودرو‌ها به آن‌ها وارد می‌شود متاسفانه حجم و شدت آسیب‌دیدگی آن‌ها بسیار بالا می‌رود. ۴۴ درصد از متوفیان تصادفات رانندگی شهر تهران در سال ۱۴۰۱ به عابران پیاده اختصاص دارد که نشان‌دهنده اهمیت تردد‌های این قشر است.» این‌ها را رئیس اداره تصادفات پلیس راهور گفته. او همچنین عنوان کرده است: آمار فروردین ماه ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که ۳۹درصد از متوفیان شهر تهران در تصادفات به عابران پیاده اختصاص دارد که البته ۴ درصد نسبت به سال گذشته کاهش داشته، ولی باز هم عدد بالایی است.