بن بست بزرگ ریاض در یمن

حذف نظامیان سعودی در قالب اعدام یا بازداشت، از یکسو موجب می‌گردد تا مسئولیت شکست در جنگ یمن از محمد بن سلمان سلب شود و از سوی دیگر با کنار رفتن مخالفان، موقعیت ولیعهد جوان در عربستان تثبیت می‌شود.

‎به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، عربستان سعودی بعد از 7 سال جنگ فرسایشی در یمن نه تنها موفق به تحقق هیچ یک از اهداف خود نشد بلکه اکنون در شرایطی قرار گرفته که تنها در جستجوی راهی برای خروج از این باتلاق خودساخته با کمترین خسارت است. واقعیت کنونی جنگ یمن بسیار دورتر از آن چیزی است که ریاض در سال 2015 و همزمان با آغاز مداخله خود، پیش بینی کرده بود؛ عربستان سعودی فکر می‌کرد که با راه اندازی یک کمپین هوایی می‌تواند طی چند هفته در این جنگ پیروز شود، اما اکنون این جنگ وارد هفتمین سال خود شده و چشم اندازی برای پایان آن دیده نمی‌شود.

ادامه فرسایش عربستان در جنگ یمن

البته فرسایشی شدن جنگ یمن برای عربستان واقعیتی است که به فاصله کوتاهی از آغاز این جنگ فاجعه‌بار روشن شد و به عقیده کارشناسان، ریاض در همه این سال‌ها تنها تلاش کرده که دست کم بازنده رسمی جنگ نام نگیرد؛ هرچند بسیاری از ناظران سعودی‌ها را بازنده واقعی جنگ یمن می‌دانند، چرا که با وجود هزینه‌های سیاسی و نظامی بالا ناچار است دست خالی برگردد.

همانطور که اشاره شد، عربستان بهای گزافی در جنگ یمن در سطوح مختلف پرداخته است؛ اما شاید اختلافات درونی در ارتش این کشور به دنبال ناکامی‌های متعدد در میادین درگیری موضوعی باشد که کمتر مورد توجه قرار گرفته باشد.

حذف مشکوک نظامیان ارتش توسط آل سعود

اخیرا وزارت دفاع عربستان سعودی اعلام کرد که این کشور 3 مسئول نظامی خود را به اتهام خیانت اعدام کرده است. در بیانیه وزارت دفاع عربستان آمده است که سه نظامی به نامهای محمد بن احمد بن یحیی عکام، شاهر بن عیسی بن قاسم حقوی و حمود بن ابراهیم بن علی حازمی، جرم خیانت بزرگ را مرتکب شده اند زیرا تحقیقات از آنها ثابت کرد که با دشمن علیه عربستان و منافع نظامی آن همکاری کرده‌اند.

اما به دنبال انتشار این خبر، حزب امت اسلامی عربستان با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که اعدام 3 تن از نظامیان حاضر در خط مقدم جازان در چارچوب ترساندن سربازان از فرار از جبهه‌ها به ویژه پس از قطع شدن بخش زیادی از حقوق و مزایای آنهاست.

این بیانیه حزب امت اسلامی سعودی در واقع کنایه‌ای به وخامت اوضاع نظامیان ارتش عربستان در جنگ یمن بود که باوجود شرایط نامناسب و حقوق کمی که حتی گاهی به کلی پرداخت نمی‌شود، از ترس مجازات‌هایی چون اعدام مجبور به ادامه حضور در میدان جنگ یمن هستند. البته بازداشت نظامیان سعودی توسط رژیم این کشور تنها منحصر به سربازان عادی نبوده و طی سال‌های گذشته چندین تن از افسران بلندپایه ارتش عربستان به بهانه‌های مختلف همچون رشوه خواری یا فساد مالی مورد هدف کمپین بازداشت‌های آل سعود قرار گرفته‌‌اند.

کمپین بازداشت مقامات نظامی در عربستان

در مارس 2020 ، 298 مقام نظامی عالی رتبه سعودی به اتهامات مشابه همچون فساد مالی و پولشویی بازداشت شدند. در میان این مقامات 29 نفر از مقام‌های وزارت کشور عربستان در استان «الشرقیه» از جمله سه سرهنگ، یک سرلشکر و یک سرتیپ دیده می شدند.

در سپتامبر 2020 «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه سعودی در فرمانی حکم برکناری «فهد بن ترکی» فرمانده کل نیروهای ائتلاف سعودی در یمن را به اتهام «فساد» صادر کرد؛ فرمانی که به خواسته «محمد بن سلمان» ولی‌عهد سعودی از زبان پادشاه جاری شد. فهد قبل از سال 2018 هم فرمانده نیروهای ویژه عربستان بود و همچنین مدتی هم مسئولیت نظارت بر نیروی زمینی عربستان را بر عهده داشت. پدر فهد هم سال ها قبل معاون وزیر دفاع عربستان بود.

علاوه بر فهد بن ترکی، پسرش نیز به اتهام فساد از امارت منطقه «الجوف» کنار گذاشته شد و این فرامین مستقیما به خواسته محمد بن سلمان صادر شده بود و تلویزیون سعودی نیز گفت که برکناری این شاهزادگان و فرماندهان پس از آن صورت گرفت که «هیأت نظارت و مبارزه با فساد» گزارشی از تخلفات اقتصادی آنان را به ولی‌عهد گزارش داد.

بن بست بزرگ ریاض در یمن و برکناری مقامات نظامی

کارشناسان علت این اقدامات رژیم عربستان علیه مقامات نظامی این کشور را در دو سطح مورد بررسی قرار می‌دهند:

-سطح اول مربوط به آن است که نظامیان عربستان نیز در کنار سایر مسئولان دولتی و نیز شاهزادگان سعودی مورد هدف کمپین پاکسازی‌های محمد بن سلمان قرار می‌گیرند. محمد بن سلمان در کنار تشکیل «کمیته مبارزه با فساد» زیر نظر خود که اختیارات فراوانی هم به آن داده، تسلط خود بر نهادهای امنیتی و اطلاعاتی عربستان را هم افزایش داده تا هرگونه مخالفی را سرکوب کند. جنجالی‌ترین تسویه حساب محمد بن سلمان در اواخر سال 2017 رقم خورد. آن زمان ولیعهد جوان دستور بازداشت بسیاری از شاهزادگان و تاجران سرشناس عربستان را صادر کرد و تمام این شاهزادگان را در هتل لوکس «ریتز کارلتون» ریاض حبس کرد. سرکوب این مخالفان از سوی ولیعهد جوان، حتی بازداشت شاهزاده «احمد بن عبدالعزیز آل سعود»، یکی از برادران ملک سلمان و نیز شاهزاده «محمد بن نایف» پسر عموی محمد بن سلمان را در پی داشت.

این بازداشت‌های گسترده که در چند نوبت به دستور محمد بن سلمان صورت گرفته نگرانی دیده بان حقوق بشر را در پی داشته و این نهاد هشدار داده که در سیستم قضائی عربستان، پروسه غیرعادلانه برای محاکمه متهمان هر گونه امیدی را برای مشخص شدن حقیقت در این پرونده ها از بین می برد.

-اما سطح دوم مربوط به بن بست بزرگ عربستان در جنگ یمن است. مسئولان نظامی و عناصر ارتش سعودی طی 7 سال جنگ یمن نتوانستند عملکرد قابل قبولی از خود نشان دهند و با وجود هزینه‌های فراوانی که دولت عربستان در این زمینه صرف کرده، نتیجه مطلوبی برای آن به دست نیامد. در نتیجه کارشناسان بر این باورند حذف برخی مسئولان نظامی سعودی از جمله فهد بن ترکی به دلیل ناکارآمدی آنها در جنگ یمن مقابل انصارالله بوده است.

از سوی دیگر عناصر نظامی عربستان که در خط مقدم جنگ یمن هستند در سایه ناکامی های پی در پی کشور خود در این جنگ روحیه‌ای برای ادامه حضور در آن ندارند. علاوه بر آن مزایای کمی که گاهی قطع می‌شود و مسائلی همچون عدم امکان ملاقات با خانواده، انگیزه نظامیان را به شکل قابل توجهی تحت تاثیر قرار داده و بسیاری از آنها را به فکر فرار انداخته است.

بر همین اساس، ناظران مجازات‌هایی چون بازداشت و اعدام برخی مسئولان و سربازان ارتش عربستان را به منزله هشداری برای سایر نظامیان می دانند.

فروپاشی ارتش عربستان پس از شکست در یمن

در همین راستا «عبدالواحد بن عبدالمحسن العریمه الحربی» از افسران جدا شده از ارتش سعودی طی گفتگو با روزنامه الاخبار گفت: روحیه نظامیان سعودی از ماه چهارم آغاز تجاوز به یمن در هم شکسته است. المرعی که در سال 2019 به آلمان پناهنده شد، مسئول مستقیم مدیریت امور افراد نیروهای مسلح و محاکمه آنها بود. همه گزارشها درباره سختی ها و دشواری های نظامیان وزارت دفاع بن سلمان به دفتر المرعی می آمد.

وی درباره درگیری های داخلی در ارتش سعودی گفت، نافرمانی از دستورات در داخل ارتش آغاز شد و سپس تعدادی از نظامیان در منطقه مرزهای جنوبی عربستان ناپدید شدند که فرار 62 نظامی سعودی مستند سازی شده و دژبانی ارتش سعودی نیز اخیرا در زمینه جستجو برای یافتن آنها نیز بی توجهی و تعلل به خرج داده است.

در این میان، نوع دیگر فروپاشی داخلی و مخالفت با نبرد نیز به طرز قابل توجهی در درون ارتش سعودی مشاهده می‌شود. چندی قبل فرماندهان نظامی سعودی اعلام کردند که که برخی از نظامیان خودروهای نظامی خود را به آتش می‌کشند و برخی دیگر نیز در پست‌های خود آتش روشن می‌کنند تا طرف یمنی آنجا را گلوله باران کند.

در پایان به گفته تحلیلگران با حذف عناصر نظامی عربستان در قالب بازداشت یا اعدام ، از یک سو، مسئولیت شکست در جنگ علیه یمن از بن سلمان سلب می‌شود و فرماندهان نظامی مسئول این شکست معرفی می‌شوند و از سوی دیگر، محمد بن سلمان به بهانه مبارزه با فساد، مقامات را برکنار می‌کند و ضمن کسب محبوبیت در قالب شعار مبارزه با فساد، افراد وفادار و نزدیک به خود را در سمت‌های مهم منصوب می‌کند.