هزینه‌های تولید در ایران گرانتر می‌شود؟

خبرگزاری ایسنا: شاخص قیمت تولید کننده در واقع نشان دهنده تغییر در قیمت انرژی، کالا‌ها و مواد خام خریداری شده توسط کارخانه‌ها است. این شاخص نشان‌دهنده نرخ تورم در قیمت‌ها است؛ با این تفاوت که سبد این شاخص تنها مربوط به هزینه‌های تولید توسط کارخانه‌ها است. در حقیقت این شاخص به میزان سنجیده شده قیمت متوسط سبد ثابتی از هزینه‌های تولیدکننده درروند تولید، در مقایسه با دوره مشابه گذشته اطلاق می‌شود. هرچه درصد این شاخص نسبت به دوره گذشته در دوره قبل افزایش یابد، موجب افزایش تورم و در نتیجه افت ارزش سهام شرکت‌های صنعتی و ارزش ارز آن کشور در مقابل دیگر کشور‌ها خواهد شد.

مطابق آمار‌های مرکز آمار ایران، شاخص قیمت تولیدکننده در سال ١٣٩٦ با ١٢.٩ درصد افزایش نسبت به سال ١٣٩٥، به عدد ٢٣٦.٤ رسیده است. این شاخص در سال ١٣٩٥ عدد ٢٠٩.٤ بوده و نسبت به سال ١٣٩٤، ٦.٠ درصد افزایش یافته بود. این شاخص در تمام فصل‌های سال مورد بررسی (١٣٩٦) نسبت به فصل قبل از خود با افزایش مواجه بوده است. بیشترین افزایش این شاخص در فصل پاییز با ٦.٠ درصد نسبت به فصل قبل به وقوع پیوسته است.

بخش صنعت بر این اساس شاخص قیمت تولیدکننده بخش اصلی "صنعت" در سال ١٣٩٦ با ١٥,٥ درصد افزایش نسبت به سال قبل به عدد ٢٣٢.٤ رسید. عدد شاخص این بخش در سال ١٣٩٥ برابر با ٢٠١.٢ بوده که نسبت به سال ١٣٩٤، ٥.٣ درصد افزایش یافته بود. شاخص این بخش در تمام فصل‌های سال مورد بررسی افزایش داشته و بیشترین افزایش آن در فصل پاییز معادل ٩.٠ درصد بوده است.

بخش برق شاخص قیمت تولیدکننده بخش "برق" در سال ١٣٩٦ با ٨.١ درصد کاهش نسبت به سال قبل به عدد ١٢٠.٥ رسید. عدد شاخص این بخش در سال ١٣٩٥ برابر با ١٣١.١ بوده که نسبت به سال قبل ٤.٥ درصد کاهش یافته بود. شاخص این بخش در فصل‌های بهار و پاییز به ترتیب با ٨.٠ و ١٤.٢ درصد کاهش نسبت به فصل قبل و در سایر فصول سال ١٣٩٦ با افزایش نسبت به فصل قبل همراه بوده است.

به نظر می‌رسد کاهش قیمت برق در این شرایط تورمی ناشی از سرمایه گذاری‌های عظیم در بخش نیروگاه‌های تولید برق و صنایع سدسازی (که مستقیما در تولید برق اثرگذارند) باشد که باعث کاهش هزینه‌ها در بخش تولید برق شده است. از آنجایی که برق به عنوان یکی از عمده‌ترین بخش‌های تامین انرژی بخش صنعت مطرح است، اما مطابق آمار‌های منتشر شده توسط مرکز آمار، این کاهش هزینه در انرژی برق عملا نتوانسته است از افزایش هزینه‌ها در بخش صنعت جلوگیری کند. یکی از این دلایل می‌تواند به وجود تورم در دیگر بخش‌های مورد نیاز تولید صنعتی از جمله هزینه مواد اولیه و یا دستمزد کارگران باشد. هرچند این عدم هماهنگی بین کاهش قیمت برق و افزایش تورم در بخش صنعت می‌تواند این پیش فرض قدیمی که تولید ارزان‌تر برق باعث رشد صنعت می‌شود را هم زیر سوال ببرد.

گفتنی است، گزارش شاخص قیمت تولیدکننده در ایران برمبنای سال ١٣٩٠ محاسبه می‌شود. در ادبیات اقتصادی از شاخص قیمت تولید کننده به عنوان یک شاخص پیش‌نگر (Leading Indicator) یاد می‌شود؛ به این معنی که با بررسی این شاخص می‌توان از سطح تغییر قیمت‌ها در بازار کالا و خدمات مصرفی یا تورم کسب اطلاع کرد. به بیان دیگر، هر افزایش یا کاهش قیمت در شاخص بهای تولیدکننده با یک وقفه زمانی در شاخص بهای مصرف‌کننده نیز مشاهده می‌شود. از این رو از تغییرات شاخص بهای تولیدکننده به عنوان پیشگویی برای تورم عنوان می‌کنند.