آیا ایجاد اشتغال بودجه می‌خواهد؟

سرویس اقتصادی فردا؛ علی رضا خدابخشی نوشت: گزاره مشهوري در اقتصاد ايران وجود دارد كه " ايجاد اشتغال بودجه مي خواهد" . منظور از بودجه هم مشخص است كه بودجه دولتي در قالب يارانه است. در مقابل اين گزاره، گزاره ديگري است كه مي گويد ايجاد اشتغال سرمايه مي خواهد. اين سرمايه مي تواند از اندوخته شخصي يا از شراكت اندوخته هاي شخصي و يا از طريق وام بانكي ايجاد شود. معتقدان به ضرورت تخصيص بودجه براي اشتغال براي اثبات نظر خود به گزاره صحيح ديگري استناد مي كنند: "هزينه توليد در اقتصاد ايران بالاست " و از اين گزاره درست، گزاره غلط ديگري را استنباط مي كنند:" بالا بودن هزينه توليد در اقتصاد ايران به علت بالابودن نرخ سود بانكي است" و براي پايين اوردن هزينه توليد بايد به وام هاي بانكي يارانه سود داد.

مهم ترين هزينه توليد در اقتصاد ايران هزينه مبادله است. از ساده ترين هزينه هاي مبادله مي توان به هزينه طولاني بودن زمان دسترسي به وام، كسب مجوز و تغيير كاربري زمين اشاره كرد. به علت بالابودن اين هزينه ها، رسيدن از مرحله ايده در يك طرح كارافريني به مرحله بهره برداري ممكن است چندين برابر زمان مورد نياز به طول بينجامد و همين امر موجب مي شود كه هزينه توليد افزايش يابد. به عنوان مثال اگر قرار باشد كارگاهي با صد ميليون تومان سرمايه در مدت سه ماه راه اندازي شود و سود بانكي را 24 درصد در نظر بگيريم كارگاه راه اندازي شده به هنگام بهره برداري كه سه ماه پس از اجرايي شدن ايده است 106 ميليون تومان بدهكار است. اگر هزينه فرصت كارافريني كه پيگير اين طرح است را ماهيانه 3 ميليون تومان در نظر بگيريم جمعا 115 ميليون تومان براي راه اندازي اين كارگاه هزينه شده است. اما در حالتي كه هزينه هاي مبادله و دسترسي به وام و مجوزها بالاست اين كارگاه پس از يك سال به بهره برداري مي رسد و حتي اگر وام 18 درصد هم دريافت كرده باشد و رشوه هم نداده باشد پس از يك سال اين كارگاه 118 ميليون تومان بدهكار است كه اين مبلغ در كنار هزينه فرصت كارافرين پيگير طرح به 154 ميليون تومان مي رسد.