تخلف آشكار بانك‌ها در اخذ"سپرده وام‌خواه"

فارس: با وجود اينكه مقامات بانك مركزي دريافت "سپرده وام‌خواه " توسط بانك‌ها را ممنوع و غيرقانوني اعلام كرده‌اند، اما بسياري بانك‌ها نه تنها به اين كار اقدام مي‌كنند بلكه شرايط بسيار سخت و خارج از ضوابطي را براي متقاضيان تسهيلات بوجود آورده‌اند. اجراي هدفمندي يارانه‌ها در ماه‌هاي پاياني سال تبديل به يكي از عوامل تأثيرگذار بر افزايش تقاضا براي دريافت تسهيلات از بانك‌ها شده است. مردم در اين شرايط به بانك‌هايي روي مي‌آورند كه بارها مقامات اقتصادي كشور اعلام آمادگي آنها را يكي از نكات برجسته اجراي قانون هدفمندي يارانه‌ها، عنوان كرده بودند. اين در حاليست كه در چنين شرايطي بانك‌ها نيز كه شرايط را براي افزايش حجم سپرده‌هاي خود مناسب ديده‌اند، از روش‌هاي قانوني و غيرقانوني به اين كار مبادرت مي‌ورزند. بانك‌ها اين بار به روش‌هايي متوسل شده‌اند كه يكي از آن‌ها الزام متقاضيان به "سپرده‌گذاري با مبالغ مشخص " به منظور ارايه تسهيلات است. البته اين شرط مهم بانك‌ها در هيچ يك از قوانين بانكي مشاهده نمي‌شود ولي به هر حال اين روزها اين مورد به قانون نانوشته‌اي براي فعالان شبكه بانكي تبديل شده است. بماند كه پيش از اين يكي از مشكلات مردم براي دريافت وام از بانك‌ها شرايطي چون ضامن كارمند دولت با گواهي كسر از حقوق آن هم با ويژگي‌هاي خاص، فيش حقوقي همراه با چك حقوقي آن هم با شرايط خاص خود، استشهاد محلي براي اثبات حقوق وام‌گيرندگان، ارايه اسناد منزل و املاك و همچنين شرايط متفاوت و متعدد ديگر بود؛ اما از مدت‌ها قبل اين بنگاه‌هاي اقتصادي شرط ديگري براي طي اين فرايند اضافه كرده‌اند و آن هم "سپرده وام خواه " است كه به سختي وام‌ گرفتن از بانك‌ها مي‌افزايد. اين شرايط كه مشابه طي كردن هفت خوان رستم براي وام گرفتن از بانك‌هاست توسط بيشتر مردم درك و لمس شده است. چرا كه در جامعه فعلي و شرايط كنوني كمتر خانوار‌هايي پيدا مي‌شوند كه تاكنون از بانكي وام نگرفته باشند و ندانند كه بايد چه شرايطي را براي دريافت وام از اين بنگاه‌هاي اقتصادي احراز كنند. گزارش فارس حاكيست درحالي بانك‌ها براي ارائه تسهيلات به متقاضيان خود آنها را ملزم به سپرده‌گذاري در بانك مي‌نمايند كه حسين قضاوي به عنوان نماينده بانك مركزي در در اين زمينه به صورت جدي تأكيد كرده است كه دريافت سپرده وامخواه قانوني نيست و بانك‌ها نبايد از اين ابزار براي افزايش منابع خود استفاده كنند. معاون اقتصادي بانك مركزي تاكيد كرده است كه در قالب عقود قرض‌الحسنه "سپرده وامخواه " به هيج وجه مجاز نيست؛ هيچ بانكي طبق قانون بانكداري بدون ربا مجوز ندارد كه به مردم بگويد براي دريافت تسهيلات قرض‌السحنه يا مشابه بايد در اين بانك اقدام به سپرده‌گذاري قرض‌الحسنه نمايد. اين مقام مسئول در بانك مركزي بيان كرد:‌اگر بانكي در قبال پرداخت تسهيلات به مردم، مشتريان را الزام نمايند كه بخشي از اين تسهيلات را در بانك نگه‌دارند به مفهوم ارائه تسهيلات با نرخ بيشتري است و در حقيقت اين امر به معناي تخطي از مقررات بانك مركزي است. با اين حال كه بانك‌ها مي‌دانند نبايد اين اقدامات را انجام دهند ولي بازهم گزارش‌هاي ميداني و صحبت‌هاي مردم حكايت از عدم توجه بانك‌ها به قوانين و مقررات مكتوب و روي آوردن انها با قوانين نامكتوب دارد. مردم در اظهارات خود با ادبيات متعدد به سختي‌هاي وام گرفتن از بانك‌ها اشاره مي‌كنند و از اين شرايط گله‌مند هستند. * اگر سپرده گذاري نمي كردم نمي توانستم وام بگيرم خانم عليپور كه خود را مشتري يكي از بانك‌هاي دولتي معرفي مي‌كند به خبرنگار فارس در مورد شرايط دريافت تسهيلات از بانك مي‌گويد: 2 سال قبل وام خودرو را با شرايط و ضامن‌هاي مورد نظر بانك، گرفتم كه مبلغ وام 6 ميليون بود ولي من بايد علاوه بر اين مبلغ 2 ميليون سود نيز بپردازم. وي اضافه مي‌كند: قرار بود كه اين وام را ظرف 5 سال بازپرداخت كنم و البته بانك قيد كرده بود كه براي هر روز تأخير بايد مبلغ بالايي جريمه ديركرد پرداخت كنم. اين گيرنده تسهيلات خودرو مي‌گويد: يكي از شرايط دريافت اين وام، باز كردن حساب و سپرده‌گذاري با مبلغ 500 هزار تومان بود كه بعد از دريافت وام اين مبلغ با كسر 20 هزار تومان برگشت داده شد. وي ادامه مي‌دهد: براي بسته نشدن حساب سپرده گذاري 20 هزار تومان در حساب را نگه داشته و به من برنگرداندند. * از وام گرفتن پشيمان شدم آقاي رهبري كه شغل خود را آزاد اعلام مي‌كند در همين باره و درخصوص شرايط اخذ تسهيلات از بانك‌ها ابتدا به سختي وام گرفتن از شبكه بانكي اشاره و در ادامه تصريح مي‌كند: در همين ماه براي گرفتن وام خودرو به شعب يكي از بانك‌هاي دولتي مراجعه كردم اما شرايطي كه در آنجا براي دريافت وام اعلام شد به قدري سخت بود كه به طور كلي پشيمان شدم. وي ادامه مي‌دهد: براي گرفتن وام خودرو 2 ضامن با فيش حقوقي و گواهي كسر از حقوق، گواهي نامه و داشتن حساب پس انداز قرض الحسنه در آن بانك به خصوص شعبه مورد نظر الزامي است. اين متقاضي دريافت تسهيلات ضمن اشاره به دوندگي هاي فراوان در بانك‌ها براي گرفتن وام، مي‌گويد: البته با وجود اينكه بايد دوندگي‌هاي فراواني براي گرفتن وام انجام داد بازهم موفقيت در اين زمينه، معلوم نيست. * با معرفي نامه اداره توانستم وام بگيرم آقاي شريفي نيز با اشاره به دريافت وام خودرو از يكي از موسسات مالي و اعتباري به خبرنگار فارس مي‌گويد: با شرايطي كه محيط كارم براي من مهيا كرده بود موفق به دريافت اين وام شدم. وي ادامه مي‌دهد: يك ضامن رسمي براي گرفتن اين وام همراه با نامه كسر از حقوق و همچين معرفي نامه محل كارم به اين موسسه بردم تا توانستم وام را بگيرم. آقاي شريفي در ادامه افتتاح حساب قرض الحسنه در اين موسسه رايكي ديگر از شرايط دريافت تسهيلات عنوان و تصريح مي كند: اين حساب را باز كرده و مبلغ مشخصي كه بانك تعيين كرده بود را در آن سپرده گذاري كردم. * 2 ميليون سپرده گذاري براي وام 7 ميليوني خانم باجلان يك كارمند 22 ساله است كه به دريافت وام خودرو از يكي از موسسات اعتباري اشاره و تأكيد مي‌كند: قبل از اينكه وام خودرو را از اين موسسه گرفتم حدود سه ماه مبلغ 2 ميليون تومان در اين شعبه سپرده گذاري كردم تا بتوانم وام 7 ميليون توماني را بگيرم. وي مي‌افزايد: البته هر چه قدر مبلغ وام بيشتر باشد بايد مبلغ بيشتري در بانك سپرده گذاري شود. اين گيرنده تسهيلات خودرو ادامه مي‌دهد: زماني كه بانك‌ها اين شرايط را براي پرداخت تسهيلات به مردم مي‌گذارند آنها چاره‌اي جز قبول كردن و تن دادن به اين شرايط ندارند. وي مي‌گويد: به طور حتم وقتي مردم به پول احتياج داشته باشند به بانك براي دريافت وام مراجعه مي كنند و مجبورند با شرايط مورد نظر بانكي ها كنار بيايند. اما در اين ميان بانك‌ها نيز توجيهات خاصي براي خود دارند و دلايل متعددي را براي گرفتن سپرده از مشتريان به منظور پرداخت تسهيلات عنوان مي‌كنند. * بانك‌ها مجبور به دريافت سپرده وامخواه هستند رئيس اداره اعتبارات يكي از بانك‌هاي دولتي در مورد نحوه ارائه تسهيلات به مردم از طريق عقود مبادله‌اي به خبرنگار فارس مي‌گويد: ابتدا بايد در نزديك‌ترين شعبه محل زندگي حساب افتتاح شود و نحوه دريافت ضامن و يا وثيقه بستگي به شرايط شعبه موردنظر خواهد داشت. وي اضافه كرد: ممكن است برخي از شعب ضامن رسمي از متقاضيان بخواهند و برخي ديگر به وثيقه سند ملك اكتفا كنند. اين كارمند شعبه كه در يكي از بانك‌هاي دولتي مشغول به كار است، ادامه مي‌دهد: برخي از شعب به خاطر اينكه متقاضي دريافت تسهيلات از شرايط مالي خوبي برخوردار نيست، از وي مي‌خواهند كه كارمند رسمي دولت يا حقوق‌بگير بانك مورد نظر را به عنوان ضامن معرفي كنند. وي در مورد دريافت وام خودرو مي‌گويد: تسهيلات خودرو معمولا هفت ميليون تومان با بازپرداخت پنج ساله و سود 14 درصد هستم كه متقاضي بايد ماهانه 160 هزار تومان قسط پرداخت كند. وي ضمن اشاره به اينكه تمام شرايط لازم براي دريافت تسهيلات بستگي به وضعيت شعبه نزديك محل زندگي افراد دارد، افزود: در صورتي كه شعبه منابع كافي داشته باشد نيازي به سپرده‌گذاري نيست اما اگر اين شعبه از نظر منابع دچار كمبود باشد، به متقاضي قيد مي‌كنند بايد مدتي در بانك سپرده‌گذاري انجام دهد. وي ادامه مي‌دهد: معمولاً شعب پايين شهر از طريق سپرده‌هاي دريافتي از مردم به ساير متقاضيان وام پرداخت مي‌كنند. وي كه مسئوليت بخش اعتبارات را در اين شعبه عهده‌دار است، مي‌گويد: سپرده‌گذاري در ازاي دريافت وام غيرقانوني و اجباري نيست. سپرده‌ وام‌ها را معمولا شعب نبايد از مردم بگيرند ولي اگر بانكي چاره‌اي جز اين كار براي وام دادن نداشته باشد مجبور به قيد اين شرط براي مشتريان خود مي‌شود. وي در مورد نحوه پرداخت تسهيلات از طريق سپرده گذاري مي‌گويد: به عنوان مثال شخصي قصد خريد خودروي 14 ميليون توماني را دارد؛ اين شخص بايد هفت ميليون تومان نزد شعبه براي مدت كوتاهي سپرده‌گذاري كند تا در ازاي اين سپرده‌گذاري بانك معادل هفت ميليون تومان به وي وام خودرو پرداخت كند. اين كارمند شعبه بانك دولتي ادامه مي‌دهد: سپرده مذكور تنها مدت كوتاهي بانك باقي مي‌ماند البته اين شرايط مختص بانك‌هاي دولتي است چرا كه بانك‌هاي خصوصي و تعاوني‌هاي اعتباري بيشتر در ازاي سپرده‌گذاري بلندمدت به مردم وام مي‌دهند. وي تاكيد مي‌كند: شعب بانك‌هاي بزرگ و البته شعبه‌هاي مركزي آنها نيازي به دريافت سپرده براي ارائه تسهيلات ندارند. وي مي‌گويد: براي تسهيلات خودرو و خريد كالا حتما بايد فاكتور به بانك ارائه شود ولي براي تسهيلات جعاله يعني رفع احتياجات ضروري نيازي به اين موارد نيست. اين مسئول اداره اعتبارات مي‌گويد: معمولا اگر متقاضي دريافت تسهيلات نزد بانك شناخته شده باشد و داراي درآمد متعادلي نيز باشد نيازي نيست كه كارمند رسمي دولت را به عنوان ضامن نزد بانك معرفي نمايند. * تسهيلات مبادله‌اي نداريم؛ مشاركتي‌ها را هم به افراد خاص مي‌دهيم مسئول اداره اعتبارات يكي از شعب بانك‌هاي خصوصي ضمن اشاره به اينكه اين بانك فقط تسهيلات مشاركتي به متقاضيان پرداخت مي‌كند،‌ گفت: مشتري بايد براي دريافت تسهيلات مشاركتي از تمامي شعب اين بانك ابتدا در شعبه موردنظر خود اقدام به افتتاح حساب نمايد و بعد از اينكه حساب وي چند ماه كار كرد از طريق اعتبارسنجي به وي تسهيلات پرداخت مي‌شود. وي تاكيد كرد: تسهيلات مشاركتي هيچ حداقل و حداكثري در شعب اين بانك ندارد. اين مقام مسئول در شعبه يكي از بانك‌هاي خصوصي در مورد سپرده وام‌ها در قبال ارائه تسهيلات، افزود: تنها موسسات مالي و اعتباري از اين طريق به متقاضيان خود تسهيلات مي‌دهند. وي ادامه داد: فقط بانك‌هاي دولتي اقدام به ارائه تسهيلات ضروري، خريد كالا و خودرو مي‌كنند. اين بانك به عنوان بانك خصوصي فقط تسهيلات مشاركتي ارائه مي‌دهد؛ البته آن هم در ازاي افتتاح حساب شركت‌هاي حقوقي و فعاليت آنها طي چند ماه. * طرحي كه دست بانك‌هاي ديگر را در سپرده‌گذاري از رو بست يكي ديگر از مسئولين اداره تسهيلات يكي از شعب بانك‌هاي تازه خصوصي شده در مورد نحوه ارائه تسهيلات به خبرنگار فارس، گفت: اين بانك با ارائه طرح جديدي اقدام به ارائه وام‌هاي خودرو مي‌نمايد. وي با بيان اينكه در طرح مذكور به هيچ عنوان سفته و ضامن براي پرداخت تسهيلات مورد پذيرش قرار نمي‌گيرد، افزود: تنها اوراق مشاركت، گواهي سپرده، سپرده بلندمدت و يا ملك‌ را به عنوان وثيقه براي پرداخت وام قبول مي‌كنند. كارمند اين بانك كه به تازگي به بخش خصوصي واگذار شده، ادامه مي‌دهد: اين بانك وام‌هاي خريد كالا، خودرو و تعميرات مسكن را در قالب عقود مشاركتي به مردم پرداخت مي‌كند. وي اضافه كرد: به عنوان مثال وام خريد كالا با مبلغ پنج ميليون تومان بازپرداخت سه ساله با سود 19 درصد و در اقساط ماهيانه 183 هزار و 200 تومان به مشتريان پرداخت مي‌شود. وي ادامه داد: وام خريد خودرو با مبلغ 10 ميليون تومان بازپرداخت 4 يا 3 ساله با سودهاي 18 و يا 19 درصد و اقساط ماهيانه 293 هزار تومان به مشتريان پرداخت مي‌شود. اين مسئول اداره تسهيلات شعبه يكي از بانك‌هاي بزرگ كشور در مورد وام تعميرات مسكن نيز مي‌گويد: اين تسهيلات با مبلغ 15 ميليون تومان با بازپرداخت‌هاي 4 يا 5 ساله و اقساط 440 هزار تومان و يا 389 هزار تومان به متقاضيان پرداخت مي‌شود. وي مي‌‌گويد: اين طرح ابداعي اين بانك تازه خصوصي شده است و فقط در قالب مشاركتي به متقاضيان تسهيلات پرداخت مي‌كند. وي در مورد دريافت سپرده وام‌ها براي ارائه اين تسهيلات به مردم مي‌گويد: طرح مذكور جايگزين دريافت سپرده شده است. * دريافت عين مبلغ وام پرداختي بعنوان سپرده و عدم بازپرداخت تا تسويه كامل مسئول اداره يكي ديگر از شعب بانك‌هاي تازه خصوصي شده در مورد شرايط دريافت وام به خبرنگار فارس، گفت: در حال حاضر شعب اين بانك هيچ نوع وامي را به مردم پرداخت نمي‌كند. وي در توضيح عدم پرداخت تسهيلات توسط شعب اين بانك گفت: به دليل نزديك پايان سال ديگر وامي را پرداخت نمي‌كنيم مگر اينكه اداره مديريت دستوري در اين زمينه صادر كنند. وي در مورد نحوه پرداخت تسهيلات خودرو و ضروري در ماه‌هاي گذشته، گفت: طبق طرحي كه در بانك تعبيه شده عين مبلغ وام در بانك سپرده‌گذاري مي‌شود و بعد معادل همان مبلغ وام پرداخت مي‌شود. اين كارمند اداره تسهيلات بانك مذكور مي‌گويد: در اين نوع طرح مبلغ سپرده تا زمان تسويه حساب نزد بانك باقي خواهد ماند. * تعاوني‌ غيرمجازي كه براي وام قرض‌الحسنه علاوه بر سپرده، كارمزد 27 درصدي مي‌گيرد مدير يكي از شعب تعاوني‌هاي اعتباري كه نامي از اين تعاوني در سايت بانك مركزي با عنوان تعاوني‌هاي داراي مجوز نيامده است، در مورد وضعيت ارائه تسهيلات در اين موسسه به خبرنگار فارس مي‌گويد: براي تسهيلات قرض‌الحسنه بايد چهار يا شش ماه در يكي از شعب سپرده‌گذاري شود كه بعد از مدت مورد اشاره معادل 2 برابر به فرد متقاضي تسهيلات پرداخت مي‌شود. وي ادامه مي‌دهد: براي تسهيلات قرض‌الحسنه بايد تا سقف 2،5 ميليون تومان در اين شعبه سپرده‌گذاري شود و با توجه به مدت سپرده‌گذاري در اقساط 16 و 24 ماهه به ترتيب ماهيانه 370 و يا 270 هزار تومان قسط بايد بپردازد. وي مي‌گويد: اين تسهيلات شامل 27 درصد كارمزد خواهند شد كه بايد دو ضامن كسر از حقوق نيز به اين تعاوني معرفي نمايند. وي يكي ديگر از شرايط دريافت تسهيلات از اين تعاوني غيرمجاز را افتتاح سپرده بلندمدت عنوان و تصريح مي‌كند: اين نوع تسهيلات نيازي به ضامن ندارد و ظرف 15 روز 90 درصد سپرده‌گذاري با 7 درصد كارمزد به متقاضي وام پرداخت مي‌شود.