چند روزی است که به‌دنبال کاهش قیمت خودرو، تحلیل‌های مختلفی از کارشناسان این حوزه می‌شنویم. قیمت خودرو در این روزها متاثر از خوش‌بینی‌ها برای به نتیجه رسیدن مذاکرات احیای توافق هسته‌ای سال 2015 کاهشی شده است. موضوعی که تکانه‌ای جزئی برای بازاری که در تابستان به خواب زمستانی فرو رفته، محسوب می‌شود. خرید خودرو در چنین بازاری با تردیدهایی روبه‌روست و فروش خودرو به تبعیت از درنگ خریداران با دشواری‌هایی مواجه شده است. در چنین فضایی خریداران و فروشندگان خودرو تحلیل‌های مبهمی را در برابر خود می‌بینند و در نهایت اتخاذ تصمیم به خرید خودرو یا فروش آن به امری بسیار دشوار تبدیل می‌شود. در این نوشتار می‌کوشیم به پرسش‌هایی چون: «پیش بینی قیمت خودرو در ماه‌های آینده چیست؟»، «آیا خودرو ارزان می‌شود؟»، «ریزش شدید قیمت خودرو در راه است؟» و سوالات دیگری از این دست پاسخ بدهیم.

آیا طوفان ارزانی خودرو در راه است؟

حتما زمانی‌که قصد خرید خودرو دارید و همه اخبار این حوزه را دنبال می‌کنید برای حتی یک بار هم که شده با جمله «خودرو نخرید، ارزان می‌شود» مواجه می‌شوید. طی سالیان گذشته و به‌طور خاص از سال 97 به این سو بارها و بارها چنین جمله‌ای به تیتر نخست مطبوعات و رسانه‌های آنلاین تبدیل و بر زبان مسئولان جاری شده، اما به واقعیت نپیوسته است. واقعیت این است که ارزان شدن خودرو هرچند رویایی غیرممکن نیست، راهکار دم‌دستی و خلق‌الساعه ندارد و نمی‌توان با یک جو روانی حاصل از گشایش‌های سیاسی و اقتصادی حکم به کاهش دنباله‌دار قیمت این کالای سرمایه‌ای داد.

رونق خرید خودرو و فروش آن تابعی از مسائل مختلف جاری در امورات کشوری است که جو روانی را تنها باید یکی از آن‌ها دانست. در حال حاضر نیز جمله «خودرو نخرید، ارزان می‌شود» با توجه به پالس‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ایرانِ امروزِ ما نمی‌تواند محلی از اعراب داشته باشد.

کارشناسان درباره خرید خودرو چه می‌گویند؟

طی گفت‌وگوهایی که با چند کارشناس اقتصادی و فعالان صنعت و بازار خودرو کشور داشتیم به این نتیجه رسیدیم که خرید خودرو اگرچه در اوضاع فعلی و شرایط کاهشی قیمت‌ها می‌تواند یک فرصت مناسب باشد، اما طی ماه‌های آینده نیز خریداران را متضرر نخواهد کرد. استدلال اصلی فعالان بازار استناد به پیش‌بینی‌های اقتصادی از رشد تورم تا پایان سال جاری شمسی است. کارشناسان با یک دودوتا، چهارتای ساده اثبات می‌کنند اگر حتی برجام نیز احیا شود، در نهایت رشد تورم کُند می‌شود یا در بهترین حالت به صفر می‌رسد، اما ارزانی گسترده‌ای در دسترس نیست. کما اینکه به فرض موفقیت مذاکرات وین، بازهم نمی‌توان تا اواسط سال میلادی آینده آثار اصلی آن را مشاهده کرد.

بابک صدرایی کارشناس صنعت خودرو در پاسخ به سوالی با عنوان «سناریوهای مورد انتظار برای بازار خودرو در شرایط موفقیت یا عدم موفقیت مذاکرات هسته‌ای چیست؟» می‌گوید: «اگر برجام احیا شود، بازار وارد فاز رکود خواهد شد و جو روانی و انتظاری حاصل از رکود موجب کاهش جزئی قیمت‌ها می‌شود. اما پس از فروکش هیجان ناشی از پیروزی توافق هسته‌ای، بار دیگر قیمت‌ها آرایش صعودی به خود می‌گیرند؛ هر چند سرعت رشد قیمت‌ها چندان بالا نخواهند بود.» مدیر بازاریابی سابق مدیران خودرو ادامه می‌دهد: «در صورت مرگ برجام، سناریوی مورد انتظار، افزایش مرحله به مرحله قیمت خودرو در بازار آزاد با سرعت بالا و بازه‌های کوتاه زمانی است.»

خودرو تحت چه شرایطی ارزان می‌شود؟

کنترل قیمت خودرو همان‌طور که پیش‌تر نیز ذکر شد، تابع چندین و چند آیتم اساسی است و به این ترتیب نمی‌تواند طی کوتاه‌مدت محقق شود. اما شرط اصلی اقتصاددانان و کارشناسان صنعت خودروی کشور برای موفقیت در مسیر صعب‌العبورِ کنترل و احیانا کاهش قیمت‌ها در بازار آزاد، خروج دولت و نهادهای حکومتی از روند قیمت‌گذاری این کالا و سپردن این فرآیند به مکانیسم‌های بازار است. بد نیست بدانید که بسیاری از فعالان بازار خودرو در ایران معتقدند قیمت این کالا در مقایسه با سایر کالاهای سرمایه‌ای و مصرفی آهنگ رشد آهسته‌تری داشته و از قضا به‌صورت مصنوعی در رده فعلی ایستاده است! به این معنا که قیمت حقیقی خودروهای مختلف مخصوصا انواع محصولات تولیدی ایران خودرو و سایپا در بازار آزاد، با کمال تاسف بالاتر از ارقام فعلی محاسبه می‌شود.

در چنین فضایی اگر روزی فنر قیمت‌گذاری دستوری از زیر دست تصمیم‌گیران دَر برود، قیمت خودرو فارغ از فضای سیاسی، نرخ تورم، بهای ارز و نسبت عرضه و تقاضا طی چند مرحله بالا خواهد رفت. شرایطی که دیگر با مُسکن‌هایی مانند عرضه خودرو تحت برنامه‌ها و طرح‌های فروش، قرعه‌کشی یا هر عنوان دیگری نیز قابل کنترل نیست. اما در صورت آزادسازی تدریجی قیمت خودرو در آینده نزدیک می‌توان به تثبیت و در نهایت کاهش قیمت خودرو در شرایط ثبات اقتصادی به نسبت دوره زمانی امیدوار بود. بنابراین یک کلام، ختم کلام: «شرط اصلی کاهش قیمت خودرو، سپردن فرآیند قیمت‌گذاری به مکانیزم‌های اقتصادی است».

ماشین بخریم یا صبر کنیم؟

بدون شک نمی‌توان با قطعیت به این پرسش پاسخ داد. اما با احتمال بالا باید گفت خرید خودرو تا زمانی‌که تورم مهار نشده و قیمت‌های اقلام مختلف در سطح کشور طی بازه‌های کوتاه‌مدت صعودی است، هرگز با ضرر و زیان همراه نمی‌شود. از سوی دیگر فروش خودرو نیز در صورتی که با هدف سرمایه‌گذاری مطمئن در سایر کالاهای سرمایه‌ای از جمله مسکن یا خرید خودرو مدل بالاتر صورت بگیرد، حتی در دوره پنجره‌ای کاهش قیمت‌ها می‌تواند منجربه افزایش سرمایه شود. جالب است که برخی کارشناسان معتقدند با ادامه تورم فعلی خرید اقساطی خودرو نیز تنها طی چند ماه به سودآوری و افزایش سرمایه منجر خواهد شد!

احیای برجام، کنترل تورم، جذب سرمایه‌گذاران خارجی، آزادسازی دلارهای بلوکه شده در خارج از کشور، به نتیجه رسیدن تصمیم‌گیری‌ها برای تعیین چارچوب واردات خودرو و آزادسازی آن، افزایش تولید خودرو همراه با مدیریت بهتر عرضه و تقاضا در کنار ده‌ها آیتم دیگر همگی می‌توانند در کوتاه‌مدت عاملی روانی برای نزول نمودار قیمت روزانه خودرو باشند. اما اگر زمانی کاهش قیمت خودرو اتفاق بیفتد، قطعا در پسِ آن سال‌ها برنامه‌ریزی و مدیریت برای اجرای طرح‌های اصلاح روند تولید، واردات و قیمت‌گذاری این کالای سرمایه‌ای پنهان خواهد بود.