چند نکته درباره کودتای «قطب‌زاده-شریعتمداری»
کودتای "نجات انقلاب اسلامی" که به سرکردگی صادق قطب‌زاده و با اطلاع و حمایت مالی آیت‌الله شریعتمداری طراحی شده بود، هدفش به شهادت رساندن امام خمینی (ره) و به دست گرفتن حکومت بود.
خبرگزاری تسنیم: فروردین ماه سال 1361 نیروهای اطلاعاتی موفق به کشف و خنثی‌سازی یک کودتا با عنوان "نجات انقلاب اسلامی" شدند که در راس آن صادق قطب‌زاده عضو شورای انقلاب، وزیر پیشین امور خارجه و اولین رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران قرار داشت.
حامی قطب‌زاده در اجرای این کودتا آیت‌الله شریعتمداری بود که پس از مشخص شدن این موضوع، شریعتمداری از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از مرجعیت خلع شد و به دعوت ائمه جمعه تظاهرات‌هایی در شهرهای مختلف علیه وی و قطب‌زاده انجام گرفت و بازار تهران و شهر قم در حمایت از بیانیه جامعه مدرسین تعطیل شد.
در ادامه به بازخوانی چند نکته از این کودتا می‌پردازیم:
چه کسانی و چگونه کودتا را کشف کردند؟
کودتای "قطب‌زاده-شریعتمداری" توسط نیروهای واحد اطلاعات سپاه و دادستانی انقلاب اسلامی ارتش شناسایی و خنثی شد.
محسن رضایی فرمانده وقت سپاه در یک گفتگوی مطبوعاتی گفت: «واحد اطلاعات سپاه پاسداران از یک سال قبل طبق ضوابط دادگاه انقلاب اسلامی ارتش، این قضیه کودتا را دنبال می‌کرد و به محض اینکه ما به این نتیجه رسیدیم با کمک دادستانی انقلاب اسلامی ارتش، اقدامات خنثی‌سازی را آغاز کردیم.»
طرح کودتا چه بود؟
براساس گفته محسن رضایی کودتاچیان دو طرح داشتند. نخست اینکه می‌خواستند منزل مهندس فروزان را منفجر کنند و پس از آن بیت امام خمینی (ره) را به توپ ببندند. رضایی گفته است: «حالا این توپ را از کجا می‌خواستند بیاورند و از کجا می‌خواستند مستقیم بیت امام را هدف توپ قرار بدهد، این خود یک لطیفه است!»
منزل فروزان در جماران بود که قرار بود از طرف بیت امام خریداری شود و گفتگوهایی برای فروش منزل با فروزان شده بود. حسین شاه‌ویسی از متهمان این کودتا گفت: «... به ایشان (قطب‌زاده) از طرف ستاد مبارزه با مواد مخدر گفته بودند، باید منزلش را ترک کند و به من گفته بود بگرد برای من جایی پیدا کن و بعد یک روز آقای قطب‌زاده از من سوال کرد: منزلی که مال آقای فروزان بود چه شد؟... یک روز آقای قطب‌زاده فردی را به من معرفی کرد که بیاید منزل را ببیند به اسم حاج تقی که من نمی‌دانستم حاج تقی عامل نظامی است.»
البته عوامل نظامی کودتا تلاش داشتند ماشین فروزان را هم بخرند تا با جای‌گذاری مواد منفجره به درب‌های بیت امام حمله کنند و در صورت زنده ماندن امام پس از حمله، ایشان را با آر.پی.جی هدف قرار دهند.
منابع مالی کودتا از کجا تامین شد؟
عربستان سعودی مهمترین حامی مالی کودتا بود. مهدوی رابط کودتا با سعودی‌ها بود. آیت‌الله شریعتمداری در این رابطه گفته است: «مهدوی می‌گفت که بعداً به کشور پادشاهی سعودی رفتم و در آنجا هم با مقامات سعودی ملاقات کردم و می‌گفت با امیر عبدالله ملاقات کرده و به ایشان نیز همان حرف‌هایی را که در آلمان گفته بوده، گفته است و سعودی‌ها هم شکایت مفصلی از ایران به ایشان کرده‌اند.»
مهدوی برای تامین بودجه مورد نیاز برای براندازی و دریافت میلیون‌ها مارک از عربسان سعودی به آن کشور سفر کرد و به استناد اعترافات و اظهارات صریحش در دادگاه قطب‌زاده، قرار بر این می‌شود که ده میلیون مارک دریافتی از عربستان را برای اجرای عملیات براندازی به قطب‌زاده کمک کند.
مهدوی در اعترافاتش گفت: «مسئله گرفتن کمک مالی از یکی از دوستان آقای قطب‌زاده که از امرای عربستان است بدین صورت بود که آقای شیبانی و آقای ویل آلون و بورگه به بیروت بیایند و به اتفاق به آنجا برویم... آقای بورگه گفت که امیری هست که از دوستان آقای قطب‌زاده می‌باشد، برویم به عربستان از این آقا که اسمش امیر عبدالله است کمکی برای قطب‌زاده بگیریم! بعد هم کشف شد که این آقای امیر عبدالله از مسئولین عربستان بوده است.»
همچنین محسن رضایی فرمانده وقت سپاه در این رابطه گفت: «یکی از نکات مهم این طرح خائنانه، ارتباط کودتاچیان با خارج از کشور بود که صادق قطب‌زاده از طریق شخصی به نام مهدوی با عده‌ای از تجار بازار مشترک اروپا در ارتباط بوده و از آن‌ها کمک مالی دریافت می‌کرده است... ضمناٌ عده‌ای از سرمایه‌داران داخلی نیز که اموالشان توسط دادگاه‌های انقلاب، ملی و عمومی اعلام شده است با این‌ها همکاری می‌کردند.»
یکی دیگر از حامیان مالی کودتا، آیت‌الله شریعتمداری بود. او 500 هزار تومان به مهدوی پرداخت کرد. البته عباسی داماد شریعتمداری مدعی شد که این پول برای کودتا پرداخت نشده، اما مهدوی اعتراف کرد که شریعتمداری او را می‌شناخته، طرح کودتا را هم به شریعتمداری گفته و با کلیت طرح هم موافقت داشته است. مهدوی همچنین اعتراف کرد که نیم میلیون تومان از شریعتمداری گرفته و به قطب‌زاده داده است. او در این رابطه گفت: «مسئله این طور بوده است که آقای شریعتمداری توسط آقای عباسی پانصد هزار تومان برای خرید خانه برای من فرستادند که من به کیفیتی آن را به قطب‌زاده دادم.»
چه کسانی از کودتا حمایت کردند؟
سیدمهدی مهدوی رابط قطب‌زاده و آیت‌الله شریعتمداری نقش مهمی در جلب حمایت‌های خارجی‌ها داشت. او در ملاقات‌ها و مذاکراتی با اعضای جامعه سوسیالیست‌ها و سرمایه‌داران آلمان غربی، درباره اوضاع ایران و نقش قطب‌زاده اقدام به جلب کمک‌های مادی کرد. او با «ویل آلون» و «بورگه» از اعضای حزب سوسیالیست آلمان ملاقات کرد.
مهدوی با حریری نماینده مدنی در آلمان غربی هم ملاقات کرد و به زعم خود پیرامون پیاده کردن جمهوری اسلامی واقعی در ایران گفت‌وگوهایی انجام داد.
گروه‌های ضدانقلاب و بختیار که در اجرای کودتای نقاب ناکام مانده بودند نیز از کودتاگران حمایت کرد.
نقش آیت‌الله شریعتمداری در کودتا چه بود؟
آیت‌الله شریعتمداری از طرح کودتا اطلاع داشت و نه تنها به نیروهای امنیتی و انتظامی اطلاع نداد، بلکه از کودتا حمایت سیاسی و مالی کرد.
شریعتمداری در گفتگو با حجت‌الاسلام محمدی ری‌شهری گفت: «در فروردین امسال (1361) از مطالب مهدوی در قم در جریان توطئه قرار گرفتم.»
البته او در پایان سخنان خود از امام خمینی درخواست کرد که با ملاحظه مطالب مطرح شده، از تبلیغات رسانه‌های گروهی، رادیو و تلویزیون و سخنرانی‌ها علیه وی جلوگیری کنند تا موجب ناامنی و خطر جانی برای وی نشود.
چه کسانی در کودتا نقش داشتند؟
علاوه بر قطب‌زاده، 44 نفر توسط نیروهای امنیتی دستگیر شدند. قطب‌زاده و 2 نفر دیگر به اعدام، 2 نفر به حبس ابد و 5 نفر به 2 تا 15 سال حبس محکوم شدند. پرونده سه نفر دیگر هم برای تکمیل اطلاعات و ادامه دادرسی به دادسرای انقلاب ارجاع شد.
به حکم دادگاه انقلاب ارتش، سیدمهدی مهدوی و سرهنگ قاسم حسینی از همدستان صادق قطب‌زاده به جرم برقراری ارتباط با بیگانگان، ارائه اطلاعات کشور به آنان و همدستی با صادق قطب‌زاده برای اجرای عملیات براندازی جمهوری اسلامی ایران به اعدام محکوم شدند.
حسین شاه‌ویسی و داراب فروزان هم به حبس ابد، مهدی زارع 15 سال، سرهنگ جواد نجفی 10 سال، سرهنگ محمود زرین‌خامه 10 سال، جواد مناقبی 8 سال و اخراج از کسوت روحانیت و شاپور پژوهنده 2 سال حبس محکوم شدند.
پرونده‌های مسعود ریاضی، عبدالرضا حجازی و احمد عباسی نیز برای تکمیل مدارک به دادسرا ارجاع شد.
دیدگاه تان را بنویسید