۸ عوارض متداول و ۴ عوارض نادر عصب کشی دندان را بشناسید
متاسفانه با وجود اینکه عصب کشی یک روش درمانی موفقیت آمیز و مناسب برای حفظ دندان‌های پوسیده و عفونی محسوب می‌شود؛ اما ممکن است در برخی مواقع، منجر به بروز عوارضی ناخواسته برای فرد شود.
این عوارض معمولا خفیف و موقتی هستند و با مراقبت‌های مناسب به راحتی درمان می‌شوند؛ اما به هر جهت، لازم است تا بدانیم که این عوارض دقیقا چه چیزهایی هستند و اینکه چگونه می‌توانیم از بروز آن‌ها پیشگیری کنیم.
هر چند که بهتر است که پیش از بررسی عوارض درمان ریشه دندان به بررسی دقیق‌تر خود فرایند عصب کشی دندان و مراحل انجام آن بپردازیم تا بفهمیم که چه عواملی می‌تواند باعث بروز عارضه در این روش درمانی شود.
عصب کشی دندان چیست؟
عصب کشی دندان که به عنوان درمان ریشه نیز شناخته می‌شود، روشی رایج برای حفظ دندان‌های آسیب دیده، پوسیده یا عفونی است. در این روش، دندانپزشک ابتدا پوسیدگی‌های موجود روی سطح دندان را برمی‌دارد و سپس با ایجاد یک حفره در دندان مورد نظر، ریشه‌های آن را تخلیه و پاکسازی می‌کند.
دندانپزشکان معمولا درمان ریشه دندان را برای کسانی تجویز می‌کنند که پوسیدگی‌های شدیدتری دارند و پالپ دندان آن‌ها با عفونت درگیر شده است. در واقع، عصب کشی برای افرادی که این شرایط را دارند، آخرین راهکار برای حفظ دندان (قبل از کشیدن) است.
مراحل عصب کشی دندان
مراحل عصب کشی دندان به طور کلی به دو جلسه تقسیم می‌شود:
جلسه اول عصب کشی دندان
در اولین جلسه‌ی عصب کشی، دندانپزشک ابتدا ناحیه مورد نظر دندان شما را با استفاده از داروی بیحسی، بی حس می‌کند. سپس با استفاده از ابزارهای مخصوص، یک راه دسترسی به کانال ریشه‌های دندان شما ایجاد خواهد کرد.
دندانپزشک در قدم بعدی، پالپ عفونی را از داخل کانال ریشه برمی‌دارد و کانال را با استفاده از محلول‌های ضدعفونی کننده مخصوص شستشو می‌دهد. در نهایت هم روی کانال ریشه یک پانسمان موقتی قرار می‌دهد تا در جلسه بعدی، دندان شما را پر کند.
جلسه دوم عصب کشی دندان
در دومین جلسه‌ی حضور شما در مطب دندانپزشکی، دندانپزشک ابتدا چند سوال درباره وضعیت و شرایط شما در فاصله‌ی بین این دو جلسه خواهد پرسید. این سوالات، محض اطمینان از انجام صحیح عصب کشی پرسیده خواهد شد. حتی ممکن است دندانپزشک به شما پیشنهاد کند که مجددا یک عکس مخصوص از دندان خود تهیه کنید.
پس از کسب اطمینان از عصب کشی صحیح دندان هم دندانپزشک نسبت به پر کردن دندان شما با استفاده از مواد مخصوص دندانپزشکی (مانند آمالگام یا کامپوزیت) اقدام خواهد کرد.
البته عصب کشی دندان یک مرحله‌ی سوم هم دارد! اما چون این مرحله‌ی سوم یک فرایند دندانپزشکی مجزا محسوب می‌شود، ما آن را در یک مرحله‌ی جدا تعریف نکردیم.
در این مرحله، شما باید دو جلسه‌ی دیگر با هدف قالب گیری و نصب روکش روی دندان خود به دندانپزشکی مراجعه کنید. روکش با ایجاد یک لایه محافظتی در دور تا دور دندان شما از بروز عوارض جانبی آتی نظیر شکستگی و تخلیه مواد پرکننده پیشگیری خواهد کرد.
عوامل موثر در بروز عوارض عصب کشی دندان
اجرای صحیح و اصولی مراحل بالا، هیچگونه عوارضی را برای فرد به وجود نخواهد آورد. اما برخی از عوامل جانبی و یا اجرای غیراصولی فرایند درمان ریشه، می‌توانند به دلایلی برای بروز عوارض عصب کشی دندان تبدیل شوند.
برخی از شایع ترین این عوامل شامل مواردی هستند که در ادامه به توضیح آن‌ها خواهیم پرداخت.
1. عدم تخلیه عفونت از دندان
عدم تخلیه کامل عفونت از دندان اسیب دیده، شایع ترین علت عوارض بعد از عصب کشی دندان است. با توجه به این شرایط، اگر عفونت به طور کامل از کانال ریشه تخلیه نشود، می‌تواند منجر به بروز عوارضی همچون درد، تورم، آبسه و شکست درمان شود.
2. آسیب به ساختارهای مجاور
کانال ریشه برخی از دندان‌ها منحنی یا خمیده است. اگر دندانپزشک تجربه کافی برای درمان این دندان‌ها را نداشته باشد، ممکن است در حین انجام درمان به این ساختارها آسیب بزند. علاوه بر این، ممکن است عصب کشی غیراصولی به اعصاب و رگ‌های خونی اطراف دندان هم آسیب برساند.
این مشکلات می‌توانند به درد دندان عصب کشی شده، بی حسی، سوزن سوزن شدن و مشکلات دیگری منجر شوند.
3. عدم تبحر و تجریه دندانپزشک
موفقیت عصب کشی دندان به دقت و مهارت دندانپزشک هم بستگی زیادی دارد. یک دندانپزشک با تجربه و ماهر می‌تواند این درمان را با حداقل میزان خطر و عوارض انجام دهد. در مقابل، یک دندانپزشک بی تجربه و بدون تخصص می‌تواند در حین انجام درمان مرتکب اشتباهاتی شود که این اشتباهات، عاملی برای بروز عوارض باشند.
برخی از اشتباهاتی که یک دندانپزشک بی تجربه ممکن است در حین عصب کشی دندان مرتکب شود عبارتند از:
- عدم تخلیه کامل کانال ریشه: اگر دندانپزشک نتواند تمام کانال ها و مواد عفونی را از کانال ریشه حذف کند، ممکن است عفونت در دندان باقی بماند و منجر به درد، تورم، آبسه و شکست درمان شود.
- پر شدن ناقص کانال ریشه: اگر کانال ریشه به طور کامل پر نشود، ممکن است باکتری‌ها از طریق فضاهای خالی به داخل کانال نفوذ کنند و باعث عفونت شوند.
4. روکش نکردن دندان
با وجود اینکه خود عصب کشی می‌تواند دندان را از کشیدن نجات دهد، اما طبیعتا این دندان عصب کشی شده از استحکام و ساختار طبیعی و قبلی خود برخوردار نیست و به مراقبت بیشتری نیاز دارد. یکی از مهمترین اقداماتی که باید بعد از عصب کشی انجام شود، روکش کردن دندان است.
از آن‌جایی که عصب کشی باعث از بین رفتن پالپ دندان می‌شود (و با توجه به اینکه پالپ، بخش اصلی تامین کننده استحکام و مقاومت دندان است) روکش پدندان با ایجاد لایه ای محکم روی آن، استحکام و مقاومت دندان را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد و از شکستن یا ترک خوردن آن جلوگیری می‌کند.
علاوه بر این، روکش دندان با ایجاد سطحی غیرقابل نفوذ، از تماس مستقیم دندان با مواد غذایی و اسیدی جلوگیری و احتمال پوسیدگی آن دندان را به طور قابل توجهی کاهش می دهد.
اگر دندان خود را عصب کشی نکنید، احتمالا دندانتان طول عمر و ماندگاری بسیار کوتاه‌تری نسبت به یک دندان روکش شده خواهد داشت.
عوارض عصب کشی دندان
برخی از عوارض عصب کشی دندان بسیار متداول و برخی دیگر بسیار نادر هستند. برای مثال، احساس درد پس از درمان ریشه، عارضه‌ای کاملا عادی و متداول است. اما اگر این درد بیشتر از یک هفته طول بکشد، یعنی احتمالا مشکل از فرایند درمان ریشه شما فراتر رفته است.
عوارض متداول عصب کشی دندان
- درد
احساس درد خفیف تا متوسط بعد از عصب کشی دندان کاملا طبیعی است. این درد معمولا طی چند روز و با تکمیل دوره مصرف داروهای آنتی بیوتیک و مسکن‌های بدون نسخه‌ای مانند ایبوپروفن یا استامینوفن از بین می‌رود.
- حساسیت
دندان عصب کشی شده ممکن است به سرما، گرما و یا غذاهای شیرین و ترش حساسیت نشان دهد. این حساسیت هم درست مانند درد یک احساس موقتی است و طی نهایتا یک الی دو هفته از بین می‌رود.
- عفونت مجدد
عفونت مجدد دندان هم عارضه‌ی شایع دیگری است که در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و یا ناتمام ماندن فرایند درمان ریشه (و باقی ماندن پالپ عفونی در دندان) برای فرد به وجود می‌آید.
- تورم
اصلی‌ترین دلیل تورم صورت، وجود عفونت و آبسه در دندان است. اما باید این موضوع هم در نظر بگیرید که در طی فرایند عصب کشی، دندانپزشک با استفاده از ابزاهایی مخصوص خود به جان دندانتان افتاده و ریشه‌های آن را تخلیه کرده است!
پس طبیعی است که صورت شما برای چند ساعت تا نهایتا 2 روز آینده کمی متورم باشد. این تورم تا حد زیادی طبیعی و متداول است و پس از گذشت چند روز، خود به خود بهبود پیدا می‌کند.
- خشکی دهان
ممکن است پس از عصب کشی، دهان شما کمی خشک شود. دلیل این عارضه معمولا مصرف داروهای آنتی بیوتیکی است که دندانپزشک برای شما تجویز نموده است. نگران این موضوع هم نباشید! چرا که گذشت زمان و اتمام دوره‌ی مصرف داروها، این عارضه را برطرف خواهد کرد.
- طعم ناخوشایند
دلیل وجود طعم ناخوشایند در دهان بعد از عصب کشی، یا وجود عفونت و باز شدن آبسه در دهان است و یا به دلیل مواد پرکننده‌ای که در کانال ریشه استفاده می‌شود. این موضوع هم نسبتا شایع و متداول است و پس از گذشت چند روز، بهتر خواهد شد.
- شکستگی دندان
دندان‌های عصب کشی شده بیشتر در معرض شکستگی هستند؛ زیرا دیواره‌ی آن‌ها نازک است و طبیعتا تاب و مقاومت قبلی در برابر فشارها و آسیب‌های بیرونی را ندارند. به همین دلیل، شکستگی دندان هم یکی دیگر از عوارض عصب کشی محسوب می‌شود.
- تغییر رنگ دندان
آخرین عارضه نسبتا متداولِ پس از عصب کشی دندان هم تغییر رنگ دندان است. موضوعی که معمولا به دلایل مختلفی مانند عدم وجود جریان خون در دندان و مواد پرکننده تیره (مانند آمالگام) به وجود می‌آید.
عوارض نادر عصب کشی دندان
کمتر مواقعی پیش می‌آید که یک عصب کشی ساده منجر به بروز عوارض شدید و نادر شود! اما گاهی اوقات هم منشا برخی از مشکلات جدی دهان و دندان، همین عصب کشی است. مشکلاتی مانند:
- ایجاد کیست
کیست کیسه‌ای پر از مایع است که می‌تواند در استخوان اطراف دندان عصب کشی شده ایجاد شود. این کیست‌ها معمولا بدون درد هستند؛ اما می‌توانند باعث تورم و جابه جایی دندان شوند.
عفونت باقی مانده در کانال ریشه و مرگ پالپ دندان، از جمله دلایل شایع بروز کیست هستند.
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن لب و لثه
اگر درمان ریشه دندان شما به خوبی انجام نشود و یا دندانپزشک بی تجربه به اعصاب نواحی دندان مورد نظر آسیب بزند، ممکن است با مشکلی مانند سوزن سوزن شدن لب و لثه مواجه شوید.
این عارضه معمولا بعد از چند هفته از بین می‌رود، اما در برخی موارد هم ممکن است دائمی باشد!
- احتقان سینوسی
در این حالت، مجاری سینوسی که در بالای ریشه دندان‌ها قرار دارند، ملتهب و مسدود می‌شوند.
- واکنش آلرژیک
برخی افراد ممکن است به مواد استفاده شده در فرایند عصب کشی (مثلا مواد پرکننده یا داروهای بی حسی) واکنش آلرژیک نشان دهند. این مورد هم بسیار نادر و کم احتمال است؛ اما صفر نیست!
نقش دندانپزشک متخصص در عدم وجود عوارض عصب کشی دندان
انتخاب یک دندانپزشک متخصص و باتجربه برای انجام عصب کشی دندان از اهمیتی بسیار حیاتی در پیشگیری از بروز عوارض بعد از این درمان برخوردار است. چرا که یک دندانپزشک متخصص عصب کشی با دارا بودن دانش، مهارت و تجربه کافی در این زمینه، می‌تواند موارد زیر را به نحو احسن انجام دهد:
- شناسایی دقیق دندان نیازمند به عصب کشی و تمایز آن از سایر مشکلات دندانی؛ همچنین، تشخیص صحیح علت آسیب به پالپ دندان و انتخاب روش درمانی مناسب..
- بی حسی اصولی با مواد باکیفیت و استفاده از ابزارهای استریل و متناسب برای پاکسازی کانال ریشه از عفونت و مواد آلوده.
- اجرای دقیق عصب کشی و تخلیه کامل تمام ریشه‌های دندان.
- پر کردن کامل و بدون نقص کانال ریشه با استفاده از مواد پُرکننده مرغوب و با کیفیت.
- انجام آزمایشات کنترلی (مانند عکس برداری) در حین و بعد از درمان برای اطمینان از پاکسازی کامل کانال ریشه و عدم وجود عفونت باقی مانده.
- کاهش خطر آسیب به ساختارهای مجاور به دلیل آشنایی کامل دندانپزشک با آناتومی دندان و ساختارهای اطراف آن.
- استفاده از تکنیک های پیشرفته و دقت بالا در حین انجام مراحل عصب کشی برای جلوگیری از آسیب به این ساختارها.
فراموش نکنید که بخش عمده‌ای از موفقیت یا عدم موفقیت درمان شما به دندانپزشک و مهارت‌های او بستگی دارد. پس توجه داشته باید که برای انجام عصب کشی دندان‌های خود، حتما به یک متخصص درمان ریشه حرفه‌ای و کاربلد مراجعه کنید.
پیشگیری از عوارض بعد از عصب کشی دندان
پیش از هر چیز، سعی کنید که برای انجام این فرایند به یک متخصص خوب و باتجربه مراجعه کنید. انتخاب یک دندانپزشک متخصص برای انجام عصب کشی می‌تواند به کاهش خطر عوارض ناشی از عصب کشی دندان‌های شما کمک کند.
بعد از آن هم سعی کنید تا طول درمان داروهای خود را تکمیل کنید و داروهایتان را سر خود قطع نکنید.
رعایت بهداشت دهان و دندان، روکش کردن دندان و پیروی از دستورالعمل‌های دندانپزشک نیز از جمله اقداماتی است که از بروز عوارض پس از عصب کشی دندان پیشگیری خواهد کرد.
درمان عوارض بعد از عصب کشی دندان
- درد و تورم: داروهای مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن می‌توانند به کاهش درد و تورم صورت کمک کنند.
- عفونت: اگر عفونت داشتید، احتمالا دندانپزشک برایتان آنتی بیوتیک تجویز می‌کند و حتی ممکن است که نیاز به درمان مجدد کانال ریشه باشید. دوره مصرف آنتی بیوتیک‌های خود را تکمیل کنید و آن‌ها را سر خود قطع نکنید.
- مصرف داروهای مسکن: برای دردهای سطح بالاتر و روزهای اول از مسکن‌های قوی و برای کاهش دردهای نسبتا خفیف از مسکن‌هایی ضعیف تر استفاده کنید.
- مراجعه به دندانپزشکی: درد در دندان شما برای نهایتا یک هفته طبیعی است. اما اگر هر یک از عوارضی که در این مقاله به آن‌ها اشاره کردیم برای مدتی طولانی‌تر از 1 هفته باقی ماند، حتما به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا دلیل اصلی درد مورد بررسی قرار بگیرد.
آیا با درمان خانگی می‌توانیم دندان به عصب رسیده را درمان کنیم؟
خیر. امکان درمان دندان به عصب رسیده در منزل وجود ندارد.
البته درست است که برخی از روش‌های خانگی مانند استفاده از کمپرس سرد، آب نمک یا مصرف داروهای مسکن بدون نسخه ممکن است درد و التهاب شما را موقتا تسکین دهند، اما این روش‌ها هیچ‌کدام نمی‌توانند عفونت را از بین ببرند و علت اصلی درد را درمان کنند.
در واقع، استفاده از این روش‌های خانگی ممکن است شرایط را بدتر کند و منجر به بروز عوارض جدی‌تری مانند آبسه دندان، از بین رفتن استخوان و حتی از دست رفتن دندان شود.
کلینیک دکتر بنیانیان، اجرای عصب کشی دندان بدون وجود عوارض
ما به کسانی که به دنبال یک مرکز دندانپزشکی تخصصی و معتبر برای انجام خدمات درمان ریشه (عصب کشی) دندان هستند پیشنهاد می‌کنیم که برای انجام این روند درمانی به کلینیک دندانپزشکی دکتر بنیانیان مراجعه نمایند.
مجموعه دکتر بنیانیان با بهره‌مندی از کادری مجرب و متخصص و به کارگیری به روزترین تجهیزات و تکنولوژی‌های دنیا، عصب کشی دندان شما را با کیفیتی بی‌نظیر و بدون هیچگونه عوارض جانبی انجام خواهد داد.
متخصصان دندانپزشکی دکتر بنیانیان با دارا بودن مدرک تخصصی درمان ریشه (علاوه بر دندانپزشکی عمومی) به شما تضمین می‌دهند که عصب کشی دندان / دندان‌های شما بدون هیچ مشکل و عارضه‌ای علمیاتی خواهد شد.
با انتخاب کلینیک دکتر بنیانیان، عصب کشی دندان خود را با خیالی آسوده به این مجموعه بسپارید و از لبخندی زیبا و دندان‌هایی کاملا سالم لذت ببرید.
در آخر
عصب کشی دندان یکی از آخرین راهکارهای نجات بخش حفظ دندان‌های پوسیده است. این روش با حذف آلودگی از دندان مورد نظر، آن را از خطر کشیدن نجات خواهد داد. هر چند که خود فرایند عصب کشی در صورت عدم اجرای صحیح، متجر به بروز عوارضی ناخواسته خواهد بود.
مراجعه به یک دندانپزشک باتجربه که از تخصص کافی در حوزه درمان ریشه برخوردار است، بهترین روش برای به حداقل رساندن عوارض بعد از عصب کشی دندان است. همچنین، فراموش نکنید که قبل و بعد از عصب کشی دندان، حتما باید با دندانپزشک خود مشورت کنید تا در صورت نیاز از داروی مناسب استفاده نمایید.