بازی با واژه‌ها به جای ارائه برنامه عملی برای اداره کشور/ رهبر انقلاب: این را بدانید که هدف ملت ایران، پیشرفت است

سرویس پیشرفت «فردا»: فهم دقیق از مفاهیم انقلاب اسلامی و تبیین صحیح آنها متناسب با نیاز امروز جامعه‌مان در همه حال می‌تواند به نیل بیشتر و سریعتر به اهداف و آرمان‌های مطلوب جمهوری اسلامی منجر شود. زمانی که بتوانیم فهم صحیح و مطلوبی از داده‌ها و مفاهیم اسلامی و انقلابی خویش داشته باشیم و آنها را بر اساس مؤلفه‌های اجتماعی گذشته و حال و آینده خویش مرور کنیم، خواهیم توانست تا از تحجر و وادادگی نسبت به این آرمان‌ها دور شده و به سمت تحقق حقیقی آنها نزدیک شویم. از میان مؤلفه‌های مهم و معمول گفتمان انقلاب اسلامی، مفهوم بنیادینی به نام پیشرفت و مفهوم دیگری به نام عدالت وجود دارد که در هم تنیده هستند. این تنیدگی البته از این بابت که توأمان بودن آنها را نمایش دهد، امری مطلوب است اما برخی نمی‌توانند مسیر صحیح تحقق آنها را در این توأمانی تشخیص داده و راه اصلی را بیایند. لذا به لفاظی یا بازی با واژه‌ها روی می‌آورند و به برخی مفاهیم در این بین قلب می‌شوند. این صحیح است که عدالت و پیشرفت باید همراه با یکدیگر به ثمر بنشینند و ماحصل آنها به پیش‌بُرد سطح زندگی مادی و معنوی و روحی مردم کمک خواهد نمود. اما این مسیر به چه طریقی صورت خواهد گرفت؟ عدالتی که پشتوانه پیشرفت را نداشته باشد، نخواهد توانست تا دروازه‌های زندگی اسلامی مطلوب را برای مردم رقم بزند. عدالتی که از پیشرفت عاری باشد، یعنی فقر را کاسه کاسه میان مردم توزیع کردن و این یعنی گام به گام در عرصه اقتصاد، فرهنگ، سیاست و ... به عقب رانده شدن. عدالت هدف والا و استراتژیکی است که باید تحقق پذیرد و به حاشیه هم نرود همان‌طور که رهبری انقلاب در سال 84 و در نخستین ماه‌های دولت نهم فرمودند: «نبايد ارزش عدالت به عنوان يك ارزش درجه دو كم كم در مقابل ارزشهاى ديگر به فراموشى سپرده شود؛ در نظام ما اين خطر وجود داشته است. ارزش هاى ديگر هم خيلى مهم است؛ مثلاً ارزش پيشرفت و توسعه، ارزش سازندگى، ارزش آزادى و مردم سالارى. مطرح كردن ارزش عدالت مطلقاً به معناى نفى اينها نيست؛ اما وقتى ما اين ارزش ها را عمده مى كنيم و مسأله عدالت و نفى تبعيض و توجه به نيازهاى طبقات محروم در جامعه كمرنگ مى شود، خطر بزرگى است». این بیانات تاکیدی بر عمده بودن ارزش عدالت در کنار سایر ارزش‌هاست. اما آیا عدالت خارج از چارچوب پیشرفت قابل تأمل است؟ این عدالت خارج از چارچوب پیشرفت است که به توزیع فقر و درجا زدن در عرصه‌های فرهنگی و اقتصادی و روانی جامعه منجر خواهد شد. در حالی که اگر چارچوب پیشرفت، قاب صحیح و مسیر و مجرای درستی را برای جاری شدن عدالت ترسیم کند، عدالت به عنصر فعال و پویا با سازندگی گسترده تبدیل خواهد شد. پس پیشرفت آرمان اصلی انقلاب است که تحقق عدالت در قالب آن به همان عدالت علوی منجر خواهد شد. رهبر انقلاب 7 سال پس از 1384 و در آخرین سال دولت مهروزی آشکارا «پیشرفت» را هدف اصلی و کلان جمهوری اسلامی برشمردند و فرمودند: «اگر بخواهيم هدف‌هاى ملت ايران را در يك مفهوم خلاصه كنيم كه بتواند تا حدود زيادى خواسته‌هاى عمومى كشور و ملت را بيان كند و آن را در بر بگيرد، آن مفهوم كليدى عبارت است از پيشرفت ... هدف، پيشرفت است». رهبری انقلاب در میانه همین بیانات فرمودند: «منتها با تعريفى كه اسلام براى پيشرفت مي‌كند. پيشرفت در منطق اسلام، متفاوت است با پيشرفت در منطق تمدن مادى غرب. آنها يك بُعدى مى‌بينند، آنها با يك جهت - جهت مادى - به پيشرفت نگاه ميكنند. پيشرفت در نظر آنها، در درجه‌ى اول و به عنوان مهمترين، عبارت است از پيشرفت در ثروت و پيشرفت در علم و پيشرفت نظامى و پيشرفت فناورى. پيشرفت در منطق غربى اينهاست؛ اما در منطق اسلامى، پيشرفت ابعاد بيشترى دارد: پيشرفت در علم، پيشرفت در اخلاق، پيشرفت در عدالت، پيشرفت در رفاه عمومى، پيشرفت در اقتصاد، پيشرفت در عزت و اعتبار بين‌المللى، پيشرفت در استقلال سياسى - اينها همه در مفهوم پيشرفت، در اسلام گنجانده شده است - پيشرفت در عبوديت و تقرب به خداى متعال؛ يعنى جنبه‌ى معنوى، جنبه‌ى الهى؛ اين هم جزو پيشرفتى است كه در اسلام هست و در انقلاب ما هدف نهائى ماست: تقرب به خدا. هم دنيا در اين پيشرفتى كه مورد نظر است، ملحوظ شده است، هم آخرت ... ». این سخنان صریح رهبری درباره هدف اصلی ملت ایران ـ که «پیشرفت» است ـ گویای ماهیت گفتمان انقلاب اسلامی در این باب است. محمدباقر قالیباف در گفتگوی ويژه خبری خود درباره وضعیت کنونی جامعه و برنامه خویش عنوان کرد: « بنده اگر رئیس دولت شدم می خواهم تصمیم بگیرم برای پیشرفت کشور چون تا پیشرفت اتفاق نیفتد عدالت در واقع توزیع فقر است» . این سخن قالیباف در قیاس با معیار بیانات رهبری دقیقاً معادلی برای تطبیق صحیح با گفتمان انقلاب اسلامی است. قالیباف در شرایطی که از پیشرفت سخن می‌گوید که دولت مهرورزی از سال 84 با شعار عدالت به روی کار آمد و همین عدالت بدون پیشرفت را در قالب یارانه‌های منفعل به مردم توزیع نمود. این دقیقاً همان مصداق عدالت خارج از چارچوب پیشرفت است. تاکید دولت نهم و دهم بر عدالت امری تحسین‌برانگیز و شایان تقدیر بوده است چرا که این شعار در این دولت دوباره زنده شد و بویی از گفتمان انقلاب اسلامی از آن منتشر شد تا آنجا که رهبر انقلاب هم در همان سال 84 تاکیدات ويژه‌ای را بر عدالت و عمده شدن آن انجام دادند. این شروع دولت برای عدالت‌ورزی مطلوب بود اما این شروع در ادامه به حاشیه رفت و عملاً از کارآیی دولت کاست و در قالب پیشرفت محقق نشد که این گونه رهبر انقلاب در سال آخر این دولت تاکید می‌کنند که هدف اصلی ملت ایران پیشرفت است. یعنی پیشرفت امر مغفول‌مانده این روزهای ملت است و باید به آن اعتنای بیشتری نمود. گرچه به تعبیر رهبری پیشرفت کلی نظام مثبت است (در برآیند تمامی عرصه‌ها) اما در بسیاری از عرصه‌های اقتصادی که عدالت ويژه‌تری تحقق می‌یابد ما با چالش روبرو هستیم. لذا تاکید بر عدالت عاری از پیشرفت به وضعیت امروز می‌انجامد و امروز مسیر عدالت باید به چارچوب پیشرفت منتقل شود این‌گونه خواهد بود عدالت صحیح معنا پیدا خواهد نمود. از این روست که ایجاد چارچوب صحیح پیشرفت به عنوان هدف اصلی ملت ایران، اولویت اصلی دولت آتی خواهد بود و عیار گفتمان انقلاب اسلامی نیز بر همین موضوع استوار است. در میان فهم گفتمان انقلاب اسلامی، گاهی فهم برخی مؤلفه‌ها برای عده‌ای آن قدر دشوار می‌شود که آدمی گمان می‌کند آنان یا کج فهم اند و یا خود را اینگونه نمایش می‌دهند. البته باید حالت سومی را نیز مبنی بر کم‌اطلاعی و ناقص‌اندیشی به این دو اضافه نمود. این رفتارها در عموم موارد هم به فرد و هم به جامعه انقلابی لطمه می‌زند چرا که ترمزی در برابر مسیر پرشتاب انقلاب اسلامی خواهند شد و در رکاب این حرکت مردمی و انقلابی اسلام تعلل ایجاد خواهند کرد. قلب کردن واژه‌ها و لفاظی با آنها و به ويژه استفاده نادرست از بیانات حکیمانه رهبر انقلاب به چنین مسیری منجر خواهد شد. در پایان باید اشاره نمود که کسانی که از مقدمه‌سازی عدالت پیش از پیشرفت سخن می‌گویند آیا می‌خواهند کاری که دولت احمدی نژاد انجام داد را انجام دهند؟ آیا می‌خواهند باز هم به بهای عدالت یارانه‌ای بدون رشد و خارج از چارچوب پیشرفت، تورم 40 درصدی را به جان مردم بیاندازند؟! ... اما این بار ملت آگاه‌ترند و هدف اصلی خود که «پیشرفت» است را دنبال خواهند کرد.