وقتی هیجان خریدنی است

روزنامه آرمان- زهرا سلیمانی:‌ اگر تفریحات و نحوه گذران اوقات فراغت در جامعه را با شرایط دو دهه اخیر مقایسه کنید بی شک تنوع و تعدد بازی‌ها و سرگرمی‌ها به نحو قابل ملاحظه‌ای مشاهده می‌شود. این در حالی است که در گذشته‌های نه چندان دور زنان و مردان هر یک به فراخور شرایطشان اوقات فراغت خود را می‌گذراندند و اغلب زنان در محافل زنانه به فعالیت‌های ویژه خود مشغول بوده و مردان نیز به دلیل مرد بودنشان در طبیعت یا انجام دیگر کارها وقت می‌گذراندند، اما امروزه نحوه گذران اوقات فراغت هم همچون دیگر مسائل زندگی زن و مرد نمی‌شناسد. زنان و مردان در هر محفلی بدون هیچ محدودیتی ظاهر می‌شوند. با گشتی در پارک‌ها و اماکن تفریحی کشور می‌توان حضور پر رنگ زنان را در انواع و اقسام تفریحات همچون صخره نوردی، موتور سواری و... ملاحظه کرد. این امر تغییر در روند جامعه را نشان می‌دهد. هیجان یک حالت عاطفی به شمار می‌رود که بر اثر محرک‌های بیرونی و درونی و در اثر نبود برنامه ریزی مناسب در کوتاه مدت شکل می‌گیرد. هیجانات دایره وسیعی از زندگی هر انسان را در برمی گیرد. خشم، شادی، غم، اندوه، نفرت، احساس نفرت و... نشانه‌هایی از هیجانات بیرونی به شمار می‌روند. با توجه به اینکه هیجان یک امر فردی است، اما از منظر اجتماعی نیز قابل بحث و بررسی است. یکی از مسائلی که در بحث هیجان مطرح می‌شود کنترل و آموزش این حالت درونی است. آموزش هیجانات به شیوه مثبت از زمان تولد در قالب عوامل محیطی امکان پذیر است. در این شرایط می‌توان در افراد هیجانات مثبت را افزایش داد و آنها را از هیجانات منفی و مخرب دور کرد. افراد هیجان‌طلب نیاز به فضا و شرایط داشته تا میزان تحریکات ورودی مربوط به هیجان در مغز برای آنها مهیا شود، در غیر این صورت رفتارهای غیر قابل پیش بینی از خود بروز می‌دهند. هیجانات کنترل شده زندگی فردی و اجتماعی افراد را دچار تنوع و تغییر می‌کند. موفقیت‌های خاص در زندگی هر انسانی بر اساس هیجانات تعریف شده به دست می‌آید. از این رو جامعه به هیجانات کنترل شده ای نیاز دارد که انسان را به موفقیت برساند و این مهم با برنامه‌ریزی منظم، نظم و انضباط اجتماعی میسر می‌شود. میزان هوش هیجانی در زنان و مردان عملکرد ذهن در هيجان را می‌توان با بررسی دو جنبه برانگيختگی و فروريختگی مورد ارزیابی قرار داد. برای مثال به هنگام هيجان فعاليت ذهن افزايش می‌يابد. به اين ترتيب که تخيل انسان تازيانه می‌خورد وهمچون اسب سرکش به جولان درمی‌آيد. هيجان می‌‌تواند خلاق و طراح باشد. به هنگام هيجان، انسان سريع‌تر فکر کرده و انديشه‌های فراوان، نو و خلاقانه را در اختيار دارد. همچنين انسان هيجانی نيروی زياد برای فعالیت دارد، مبتکر است، سريع کار می‌کند و از اعتماد به نفس مناسب برخوردار است. نتايج حاصل از تحقيقات گسترده به صراحت نشان می‌دهد که مردان و زنان دارای هوش (IQ) يکسانی هستند، اما درباره هوش هيجانی (EQ) [هوش احساسی / هوش عاطفی] زنان و مردان با هم تفاوت ندارند. به طور معمول برخی با بيان جنسيت به دنبال برچسب زدن بر احساسات هستند تا جايی که جنس مونث را بيشتر به رفتارهای عاشقانه نزديک می‌دانند، زيرا سرشار از احساس هستند و مردان را همچون ماده منفجره احساسی و آماده عمل دانسته که احساساتشان کاملا سطحی و تهی از واقعيت است. درحالی که هر دوی اين باورها نادرست است. نتايج بسياری از تحقيقات نشان می‌دهد که هوش هيجانی (Intelligence Emotional (EQ برای اجرای درست وظايف در محيط کار بسيار مهم و ضروری است. هوش هيجانی مسئول ۸۵ درصد از عملکرد ما در هر نوع شغل است. حدود ۹۰ درصد از افرادی که بالاترين عملکرد را در محيط کارشان نشان داده اند، دارای EQ بسيار بالاتری از ساير کارکنان هستند. موسسه TalentSmart با آزمون بيش از يک ميليون نفر به اين نتيجه رسيده است که زنان دارای هوش هيجانی بالاتری هستند. البته به صورت کلی خانم‌ها فقط چند امتياز بالاتر از امتيازات آقايان را کسب نموده‌اند. همين تحقيقات نشان می‌دهد که از نظر آماری مهارت بيشتری در استفاده از احساسات در کارشان دارند. جوانان به تخلیه هیجان نیاز دارند یک عصب شناس درباره چگونگی تخلیه هیجانات در بین زنان و مردان به «آرمان» می‌گوید: بر اساس نظرات پیاژه، روانشناس معاصر، بازی برای کودکان پیش فکر محسوب می‌شود. برای کودک بازی رشد و شناخت محیط پیرامون را در پی دارد. تفریح و گذران اوقات مفرح و انجام هر گونه سرگرمی در بین جوانان هم یکی از ویژگی‌های بارز هیجان‌خواهی محسوب می‌شود. هیجان در زندگی همچون بنزین برای وسیله نقلیه موجب حرکت می‌شود. عدم هیجان در زندگی سیستم شناخت را دچار ضعف می‌کند. بنابر گفته‌های بزرگان آسیب دیدگی هیجان خرد و تفکر را مختل می‌کند. هیجان انسان‌ها در قالب سه سطح زیستی، روانی و اجتماعی است. براساس بررسی‌های انجام شده هیجان‌های انسان ترکیبی است و در روند پیشرفت رشد اجتماعی از جامعه الگو می‌پذیرند. برای مثال ما تنها نمی‌خندیم بلکه با هم می‌خندیم یا در مراسم سوگواری همگان با هم هستند. در اصل انسان بخشی از هیجان‌هایش فراتر از تفریح اجتماعی است. حسن عشایری می‌افزاید: انسان برای پاسخگویی به هیجان‌های خود از دیگران الگو می‌پذیرد. اوج پاسخگویی به هیجان‌ها در سنین بلوغ است که در صورت عدم پاسخگویی به هیجان‌های سرگردان تبدیل می‌شود. برای مثال وقتی در جامعه مرد سالار امکان بروز احساسات برای یک دختر جوان وجود ندارد در این موقعیت او دیگر برای چگونگی تخلیه هیجان‌هایش حد و مرز نمی‌شناسد. در این شرایط مساله فرهنگ زیرپا گذاشته شده و به وسیله مد و الگو از دیگران پذیرش می‌شود. درضمن برخی از فرایندهای زیستی هیجان را افزایش می‌دهد. هر گونه اقدام و عمل برخلاف عادت می‌تواند هیجان آفرین باشد. برای مثال هیچ فردی با قدم زدن روی زمین هیجان زده نمی‌شود، اما با حرکت روی یک سیم باریک هم فرد حرکت کننده و هم تماشاگران هیجان‌زده می‌شوند. پرداخت هزینه برای کسب هیجان به گفته این عصب شناس در جوامع صنعتی جوانان برای کسب هیجان هزینه پرداخت می‌کنند. برای مثال در اغلب موارد افراد به دلیل حضور تماشاچیان خود را از صخره به پایین پرتاب می‌کنند و این امر نشان دهنده افزایش لذت و جلب توجه است. در سال‌های اخیر به دلیل انفجار اطلاعات اتفاقات فراوانی در جامعه ما رخ داده و باعث شده دختران بیش از پیش در صحنه حضور یابند. بخشی از این تغییرات را می‌توان افزایش ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها عنوان کرد. هم اکنون در اغلب کلاس‌های دانشگاه جمعیت پسران در اقلیت و در عوض دختران و زنان جمعیت انبوهی را به خود اختصاص داده اند. این استاد دانشگاه تاکید کرد: با بررسی نیازهای جوانان باید گفت که این افراد هیجان خواه هستند و باید شرایط را برای تخلیه هیجاناتشان ایجاد کرد. جوانان می‌توانند از ادبیات، هنر، موسیقی، اوقات فراغت سازمان یافته و... برای تخلیه هیجان بهره مند شوند. باید به این امر تاکید داشت که افراد از سنین بلوغ تا دوران جوانی به ابراز وجود نیاز دارند و به نسبت نمی‌توان این نیاز را در تنهایی ارضا کرد و این مقوله نیازمند وجود تماشاچی و رقیب است. برای مثال کسی که در مسابقات موتورسواری یا اتومبیل‌رانی شرکت می‌کند در صورت تنهایی این گونه تفریحات برایش چندان لذت بخش نیست. درسال‌های اخیر اوج جلب توجه را می‌توان در میزان عمل‌های زیبایی انجام شده مورد بررسی قرار داد. چون برخی افراد برای جست‌و‌جوی هویت به انواع جراحی‌های زیبای، کسب مدرک دانشگاهی و دیگر مهارت‌ها، کسب انواع امکانات و... متوسل شده اند. بر اساس بررسی‌های انجام شده افراد در صورت عدم پاسخگویی به هیجانات با نوعی عصیان گری رو به رو می‌شوند. در این شرایط فرد به هر طریقی در پی نمایش خود است. با توجه به نحوه پاسخگویی به هیجانات در جامعه باید گفت که در گذشته دختران چندان ریسک پذیر نبودند و اغلب پسران در پی بازی و تفریح بودند، اما امروزه این گونه تفکیک‌ها به دلایل متعدد از جمله تغییر هویت، عصیان پذیری و مخالفت با جامعه سنتی کمرنگ شده است. در اصل این هیجان خواهی به چند عامل بستگی دارد. با بررسی اوقات فراغت و تنظیم هیجان‌ها به نسبت آسیب‌ها در این زمینه نیز کاهش می‌یابد. عشایری می‌افزاید: در فرایند این تخلیه هیجان ممکن است بخشی از هیجان و سلامتی افراد نیز از بین رود. این در حالی است که بازی در ابعاد متعدد همچون بازی آموزشی، بازی تفریحی و... را شامل می‌شود. پس این امر خود گواه ارزش و جایگاه هیجان و چگونگی ارضای این حس است.