مهم‌ترین پروژه نجومی کشورپس از ۱۸ سال زمینگیرشد

روزنامه خراسان: با وجودآن که توسعه علم نجوم و کیهان‌شناسی به توسعه سایر علوم منجر می‌شود، ولی طرح رصدخانه ملی به عنوان مهم ترین پروژه نجومی کشور پس از 18 سال به دلیل مشخص نبودن بودجه ومدیریت زمینگیر شده است.

دکتر منصوری، استاد فیزیک دانشگاه صنعتی شریف وعضوهیئت علمی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی در گفت‌وگو با ایسنا گفت:طرح رصدخانه ملی 18سال پیش تصویب شد که این امر هرچند یک گام به جلو است، ولی تصویب آن ناشی از اصرار بخش‌های علمی کشور بوده است. ولی آنجا که دولت و تامین اعتبارات لازم مطرح می‌شود، مشاهده خواهد شد که در برابر یک پروژه عظیم کم می‌آوریم.وی با بیان این که 18 سال از اجرای طرح کلان ملی رصدخانه می‌گذرد، اظهار کرد: بعد از گذشت این سال‌ها هنوز مدیریت، اعتبارات و وضعیت طرح رصدخانه ملی مشخص نیست.مجری سابق طرح رصدخانه ملی با تاکید بر این که 2مسئله مهم برای «زمینگیر شدن» رصدخانه ملی مطرح است، یادآور شد: یکی از این مسائل بودجه است که دولت به موقع تامین نکرد و این در حالی است که حدود 2 تا 3 سال پیش این طرح در شرایطی بود که می شد ساخت قطعات آن را شروع کرد.

مسئله دیگر مشکل مدیریتی است و این 2 عامل دست به دست هم داد تا این طرح زمین‌گیر شود.وی در عین حال با تاکید بر این که اگر وارد این طرح شویم با ظرافت‌های بیشتری مواجه می‌شویم، افزود: طرحی که می‌توانست و قرار بود یک تلسکوپ با کیفیت جهانی داشته باشد و منجمان جهانی نیز آماده همکاری و منتظر بودند در کنار منجمان ایرانی از آن بهره برداری کنند، با تحولات ایجاد شده به پروژه جهان سومی تبدیل شد که کیفیت بسیار پایینی دارد و توجه به آن به تدریج کاهش یافت.

این استاد فیزیک دانشگاه صنعتی شریف گفت: می‌طلبد که عزم جدی برای اجرای این طرح داشته باشیم؛ چراکه اجرای این طرح، اتفاقی است که از 20 سال قبل در کشورهایی چون چین و دیگر کشورها رخ داده، ولی ما متاسفانه در این زمینه بسیار عقب ماندیم.وی درباره این که اگر این رصدخانه ملی تا 3 سال آینده به بهره برداری برسد، چه میزان پاسخ گوی نیازهای تحقیقات اختر و کیهان شناسی کشور است، توضیح داد: این موضوعی است که پاسخ گوی علم به معنای جهانی آن است. چندان ربطی ندارد که تلسکوپ این رصدخانه 3 سال دیگر به بهره برداری برسد و یا 10 سال دیگر؛ بلکه به نوع ساخت آن بستگی دارد. این طورکه این پروژه پیش می‌رود، حتی اگر یک سال دیگر به بهره برداری برسد که به نظر من غیر ممکن است، توجه جهانی را به خود جلب نخواهد کرد؛ چون تلسکوپی خواهد داشت که کیفیت نجومی لازم را ندارد.

به گفته این محقق، ابعاد تلسکوپ اهمیت زیادی دارد و زمان بهره برداری از آن چندان مهم نیست و ما در حال از دست دادن کیفیت تلسکوپ این رصدخانه هستیم.وی اضافه کرد:در حال حاضراتفاقاتی که برای این رصد خانه افتاده نگران کننده است؛ چرا که اگرهم این تلسکوپ ساخته شود، ابزاری خواهد بود که مورد توجه جهانیان نخواهد بود و نمی‌تواند با دقت لازمی که پیش‌بینی و طراحی شده بود، به سوالات علمی پاسخ دهد.وی با اشاره به وجود تعدادی رصدخانه‌ آماتوری در کشور، وضعیت آن ها را مطلوب توصیف کرد و گفت: ولی از سوی دیگر چند ده رصدخانه‌ای که در کشور وجود دارد، برای جمعیت 80 میلیونی کافی نیست؛ ولی به نسبت کشورهای همجوار تعداد رصدخانه‌های آماتوری و منجمان خوب است، ولی در مقایسه با کشورهای صنعتی ،هنوز جا برای توسعه آن داریم.

منصوری ادامه داد: ولی اتفاقی که نیفتاده و باید در چند سال گذشته رخ می‌داده، این است که نجوم آماتوری تحول پیدا نکرده و امیدوارم بخش آماتوری به حدی به بلوغ برسد که کارهایی که تا 20 سال قبل انجام می‌شده را تکرار نکند.لازم است نجوم آماتوری با ابزارهای رصدی خود و طرح سوالات جدید، به سمت توسعه نجوم حرفه‌ای حرکت کند.وی با بیان این که در حوزه اخترشناسی و کیهان شناسی بسیار ضعیف هستیم و تعداد کمی استاد و دانشجو داریم که قابل مقایسه با دیگر کشورها نیست، ادامه داد: از سوی دیگر در ایران تجهیزات کافی در این حوزه‌ها نداریم و این تعداد کم برای انجام واحدهای عملی باید به سایر کشورها بروند.دانشگاهی در کشور رشته نجوم ندارد؛ ولی برخی دانشگاه‌ها در مقطع دکترادر زمینه نجوم نظری که مرتبط با اختر فیزیک است، دانشجو جذب می‌کنند. ضمن آنکه در پژوهشگاه دانش‌های بنیادی نیز در سال‌های اخیر سعی شده، تعداد اندکی دانشجوی نجوم رصدی پذیرش شود که تعداد آن ها بسیار کم است و جمع آن ها به تعداد انگشت‌های دست می‌رسد.در حالی که اگر این رشته را نداشته باشیم، در دیگر علوم عقب می‌مانیم.