حاج سلیم در سبک ساز اعجوبه بود / او تکرار نشدنی است

سرویس فرهنگی فردا؛ سایت عقیق نوشت: حاج سید مجید بنی فاطمه در گفتگو با عقیق به تجلیل از پیرغلام اهل بیت، حاج سلیم موذن زاده پرداخت و این پیر غلام سیدالشهدا را یک «مداح تکرار نشدنی» توصیف کرد. به بهانه درگذشت این نوکر با اخلاص اهل بیت، با حاج سید مجید بنی فاطمه که خودش ریشه آذری دارد و از قدیم الایام علاقه مند مرحوم موذن زاده بوده، گفت و گویی ترتیب دادیم که می توانید در ادامه بخوانید.

خیلی ها دوست دارند بدانند که شما برای نخستین بار چطور با مرحوم سلیم موذن زاده اردبیلی آشنا شدید. اگر موافق باشید با همین سوال آغاز کنیم.

بسم الله الرحمن الرحیم، ابتدا لازم است عرض تسلیت داشته باشم به مناسبت ایام پایانی ماه صفر. ان شاءالله عزاداری های همه ارادتمندان اهل بیت مورد قبول حضرت ارباب قرار گرفته باشد. اجازه دهید با یک خاطره پاسخ شما را بدهم. ریشه خانوادگی بنده آذری است و از کودکی با نوحه ها و روضه های آذری مانوس بودم. یادم می آید در همان دوران کودکی در تمام خانواده های آذری زبان یک رسم زیبا و هماهنگ وجود داشت. صبح های جمعه اکثر قریب به اتفاق خانواده ها، نوارهای استاد مرحوم سلیم موذن زاده را می گذاشتند و کوچک و بزرگ با صدای مسحور کننده او، جمعه را به ظهر می رسانند. این اتفاق مثل یک رسم فراگیر شده بود، حتی آنهایی که نوار مناسب حاج سلیم را نداشتند در طول هفته اقدام به تهیه نوار می کردند تا صبح جمعه‌ی خانواده با صدای این ذاکر با اخلاص اهل بیت آغاز شود. به نظر من در تاریخ مداحی این اتفاق بی نظیر است که مردم تا این اندازه با صدای یک مداح مانوس و عجین شوند، آنقدر که صدای او را نغمه ثابت صبح های جمعه خود کنند. در خانواده ما هم این رسم زیبا وجود داشت و من از همان دوران کودکی با صدای ایشان مانوس شدم و این ارادت و علاقه آنقدر زیاد بود که حدود 6 سال پیش، واحدی را خواندم که به اسم ایشان هم اشاره می شد:«باز صدای سلیم میاد، اکبر باخ اکبر باخ«

در این سال ها، ارتباط مستقیم هم با ایشان داشتید؟

با تمام ارادتم به این استاد بزرگ، تا همین چند سال قبل توفیق دیدار مستقیم را نداشتم تا آنکه روزی همراه با دوست عزیزم، حاج امین مقدم که از مداحان آذری شناخته شده و کاربلد کشور هستند، خدمت حاج سلیم رسیدم. خدا می داند که هیچ چیز جر پاکی و زلالی و صمیمت در وجودشان ندیدم. یادم است در آن دیدار به مناسبتی فیلمی از دوران دفاع مقدس نشانشان دادند، این پیرمرد با صفا دستمالش را از جیبش در آورد و شروع کرد به اشک ریختن و مدام می گفت یاد آن روزهای نورانی بخیر. در همان دیدار بسیار از ایشان آموختم، توصیه هایی برای مداحی داشت که بسیار برای اهل فن قابل استفاده است و به من منتقل کردند. خلاصه اینکه صفایی که از ایشان دیدم، کم نظیر بود.

گویا قرار بود به جلسه شما هم بیایند.

بله، حاج سلیم بسیار مایل بود که به جلسات رفقای تهران بیاید. مجلس برخی از عزیزان هم رفتند، اما دیگر سنشان بالا رفته بود و طبیعی است که مجال رفت و آمد زیاد نداشته باشند. به هر حال این توفیق نصیب ما نشد.

فکر می کنید علت محبوبیت مرحوم سلیم موذن زاده چه بود که تا این اندازه در قلب مردم جا داشت؟

این محبوبیت که می گویید قابل انکار نیست و در همین یکی دو روز اخیر به همه ثابت شد. شما ببینید فردای روز ارتحال حاج سلیم چند روزنامه سراسری کشور در صفحه اول و تیتر یکشان به این موضوع پرداختند. دلیلش این است که مرحوم سلیم در قلب همه مردم جا داشت. البته محبوبیت دلایل بسیاری دارد که باید مفصل درباره اش حرف بزنیم. اما چند نکته را فهرست وار عرض می کنم. در اردبیل معروف بود که درب خانه حاج سلیم به روی همه باز است. یعنی مداحی بود که با همه مردم رابطه صمیمانه داشت و هیچ کس از خانه اش دست خالی بیرون نمی آمد. شاید خیلی ها ندانند که جهیزیه بسیاری از دختران را این پیرغلام اهل بیت می داد و به بسیاری از افراد محروم کمک های قابل توجه می کرد. وقتی الگوی یک ذاکر سیدالشهدا، ذوات مقدسه اهل بیت علیهم الاسلام باشد، طبیعی است که این اتفاقات رخ می دهد. درباره اخلاق نیکو و دست به خیر بودن ایشان می توانیم بسیار صحبت کنیم که مجالش نیست.

دومین نکته ای که درباره ایشان حائز اهمیت است، تسلط به تمام دستگاه های موسیقی و آوازی است. کمتر کسی را می توانید مانند مرحوم سلیم موذن زاده پیدا کنید که کاملا علمی و طبق دستگاه های موسیقایی مثل ماهور و بیات ترک و ... می خواند. با همین تسلطش به علم آواز بود که مثلا حدود 50 سال پیش در ماه محرم بیش از 25 سبک و نوحه ساخت که همه آنها در اوج بود. حقیقتا در سبک سازی یک اعجوبه بود و با نوآوری های هوشمندانه، باعث برکات بسیاری در عزاداری اهل بیت شد.

جنس صدای ایشان چگونه بود؟

بدون تعارف صدای حاج سلیم آدم را سحر می کرد و بسیاری از بزرگان موسیقی شرقی به او لقب «سلطان صدا» می دادند. هنر او از مرزهای ایران عبور کرد و به جایی رسید که وقتی «حیدر علی اف» رئیس جمهور سابق آذربایجان از دنیا رفت، حاج سلیم را برای مداحی دعوت کردند.

در کشور آذربایجان و در شهر باکو اساسا همه مردم اهل آوازند و خیلی ها به صورت علمی هنر آواز را دنبال می کنند، در بین چنین مردمی حاج سلیم غوغا کرد و باعث تحیر اهل فن شد.

البته نباید فراموش کنیم که در خانواده ای هنرمند رشد پیدا کرده و پدرش اولین موذن رادیوی کشور بود. نکته دیگر اینکه حاج سلیم حقیقتا انقلابی بود و بر جایگاه ولایت فقیه تاکید داشت، اما برای یک جریان یا جناح سیاسی خاص نبود. خودش را وقف اهل بیت کرده بود و به همین دلیل همه مردم از همه جریان های سیاسی دوستش داشتند و دارند.

و در نهایت در چه ایام خوبی میهمان اربابش شد.

حقیقتا همین طور است. او که با نغمه ماندگار «زینب زینب» جادوانه شد، در ایام اربعین که اوج مصیبت عمه سادات است میهمان ارباب شد. من یک تعبیر دلی و احساسی دارم، آغاز محرم برای روضه خوان ها آغاز نوکری است، حاج سلیم از ابتدای محرم همراه قافله سیدالشهدا شد و در روزهایی که کاروان به کربلا برگشت و حضرت زینب تنها شد، حاج سلیم خودش را به قافله عمه سادات رساند تا آنجا نغمه جاودان «زینب زینب» را سر دهد. خدا کند همه ما مثل این نوکر با صفای اهل بیت، حسینی بمانیم و حسینی بمیریم. زندگی این مداح تکرار نشدنی، نشان می دهد که اگر ما بلد باشیم خوب نوکری کنیم، امام حسین بلد است خوب اربابی کند و نوکرش را میهمان خودش کند. به قول جناب حافظ: تو بندگی چو گدایان به شرط مزد نکن، که خواجه خود روش بنده پروری داند.

ممنون از وقتی که در اختیار ما گذاشتید.

من هم لازم می دانم از شما و همکاران خوب سایت عقیق تشکر کنم که انصافا مانند اسمتان «عقیق» هستید،یعنی سنگی که در میان تمام نگین ها می درخشد. امیدوارم با این قدمی که در فضای مجازی و با هدف ترویج معارف اهل بیت علیهم السلام برداشتند، بتوانید خدمتگذار دستگاه سیدالشهدا باشید و در اهدافی که پیش رو دارید، مثل نامتان عقیقِ فضای مجازی باشید. همین جا هم به شما و مخاطبان عزیز سایت وعده می دهم که در فرصتی مناسب با حضور در دفتر عقیق، به صورت مفصل پاسخگوی سوالات شما و مخاطبانتان باشم.