پرسش و پاسخ خواندنی علامه جوادی آملی با پروفسور آلمانی

سرویس فرهنگی «فردا»: حضرت آیت الله جوادی آملیچندی پیش در دیدار با دانشجویان و اساتید دانشگاه دیسبورگ به تبیین ویژگی های سیاست دینی از منظر اسلام و نقد شرایط سیاسی کنونی جهان پرداختند.ایشان در پایان به سوالات پروفسور هیپلر استاد دانشگاه و سرگروه دانشجویان آلمانی پاسخ گفتند. در این دیدار آیت الله جوادی آملی به تبیین ویژگی های سیاست دینی از منظر اسلام و نقد شرایط سیاسی کنونی جهان پرداختند و فرمودند: جامعه بشری امروزی را سیاست غیر دینی اداره می کند. ایشان افزودند: آنچه در جهان کنونی می گذرد این است که بشر امروزی بر مبنای جهل و ظلم زندگی می کند. و از همین رو است که بخش زیادی از بودجه های کشورها مستکبر صرف آدم کشی و ساخت کارخانه های اسلحه سازی می شود که این نشانه سیاست غیر دینی است. حضرت ایت الله جوادی آملی در ریشه یابی علل انحراف سیاست در جهان غرب اذعان داشتند: دلیل حرکت بشر به این سمت نشناختن انسان است چرا که اینان اندیشیدند مرگ پایان راه انسان است و چون به باطل مرگ را پایان راه زندگی تلقی کردند خواستند این مدت کوتاه را راحت و آسوده تر زندگی کنند. و حال اینکه ندانستند رفاه انسان در تامین عدل همگانی است. ایشان با ذکر این نکته که خداوند قوانین و روابط انسانی را در سه بخش محلی، منطقه ای و بین المللی برای انسان تنظیم و ارائه کرده است فرمودند: خدا دو چراغ برای هدایت جامعه قرار داده است یکی چراغ درونی به نام عقل و فطرت و یکی چراغ بیرونی به نام دین و شریعت، اگر آنچه بشر با عقل می فهمد مطابق با دین باشد این مطلب دینی خواهد بود. ایشان تاکید کردند: سیاست را باید روی دو مبنای عقل و دین بنا کرد و این کاری بود که در ایران حضرت امام خمینی(ره) آن را انجام داده است. بعد از سخنان علامه جوادی آملی پرسش و پاسخی میان ایشان و پرفسور آلمانی انجام شد که متن کامل آن به این شرح است. پروفسور هيپلر: شما مباحث خيلي خوبي را اشاره كرديد رابطه بين سياست و دين و اينكه جامعه سياسي امروز غير ديني است نظر دين راجع به سياست را لطف بفرماييد توضيح بدهيد كه دين راجع به سياست چه نظري دارد؟

علامه جوادی آملی: دين درباره سياست، انسان را معرفي كرد و انسان‌ها را برادر يكديگر معرفي كرد، بر محور عقل و عدل جامعه را اداره مي‌كند به همه ما فرمود نه بيراهه برويد نه راه كسي را ببنديد آنچه از دست شما برمي‌آيد بكوشيد كسي را زخمي نكنيد و اگر كسي زخمي شد به بالينش بشتابيد و درمانش كنيد. بساط دين بر اين است كه هر موجودي نزد خدا عزيز و محترم است و تمام نيازها را خدا در جهان آفريد و همگان را به اين سفره دعوت كرد و رفاه همگان را هم مي‌طلبد. سخن دين اين است هر كاري كه انسان انجام مي‌دهد در محضر خداي سبحان است هر نيّتي كه مي‌كند در محضر دل و قلب‌آفرين است و در محكمه عدل خدا همه چيز به حساب مي‌آيد فرمود در روزي كه صحنه قيامت قيام مي‌كند يعني همگان بعد از مرگ برای پاداش و کیفر به حضور خدا مي‌رسند. هر ذرّه‌اي چه خوب چه بد مشهود انسان است بر اساس اين مبناي عقل و عدل، تدبير امور مردم تدوين مي‌شود به نام قانون. نمونه قانون سياسي اسلامي اين است هر كتاب قانون يك سلسله موادّي دارد يك سلسله مباني، مواد قانوني را از مباني مي‌گيرند مانند عدل، استقلال، حريّت، امنيت، امانت و مانند آن كه اينها مباني است آن موادّ قانوني و حقوقي و سياسي را از اين مباني مي‌گيرند مهم‌ترين مبنا در بين مباني حقوقي که موادّ قانوني از اين مباني استنباط مي‌شود مسئله عدل است يعني همه مواد قانوني بايد عادلانه باشد معناي عدل هم روشن است عدل يعني هر چيزي را در جاي خود قرار دادن، اين مفهوم، شفاف و روشن است اما جاي اشيا كجاست جاي اشخاص كجاست آن را اشياآفرين و اشخاص‌آفرين بايد مشخص كند عدل معنايش اين است هر چيزي را در جاي خود قرار بدهيم اما جاي اشيا كجاست جاي اشخاص كجاست آيا زن و مرد يكي هستند يا فرق دارند آيا شراب و سركه يكي هستند يا فرق دارند آيا گوسفند و خوك هر دو حلال‌اند يا يكي حلال است و ديگري حرام، غير از آفريدگار اينها كسي نمي‌داند. آيا دريا حقّ همه است يا نه، آيا منابع و موادّ معدني براي همه است يا نه، آيا اينها براي دولت است يا ملت، اينها را بايد كسي بيان كند كه اینها را آفريده است. قوانين سياسي اسلام از اين مباني گرفته مي‌شود مثل عدل و استقلال و امنيت و امانت و مانند آن و اين مباني را از آن منابع وحياني مي‌گيرند اگر منابع را رها كنيم مبناي بي‌منبع مي‌شود جاهلانه، می شود حرف غير علمي، زيرا عدل را خودشان معنا مي‌كنند، جاي اشيا و اشخاص را خودشان معین مي‌كنند، لذا ممكن است كسي كه از سرزمين خود دفاع مي‌كند اين دفاع مقدس را ترور بدانند و ترور تروريست‌ها را تقديس كنند چون به دست خود آنهاست نتيجه‌اش جنگ جهاني اول، جنگ جهاني دوم و اشغال كشورهاي مظلوم است.

پروفسور هيپلر: مباحثي كه طرح كرديد با اينكه دانستنش خيلي جالب بود دانستنش، مباحث بسيار مبنايي و فلسفي قضيه هستند كه جهان چطور خلق شده و رابطه عقل و دين و اينها، خيلي مباحث كلي و به قول معروف پايه‌اي هستند و هر عقل سليمي و معمول افراد ديني هم به اين رسيدند عدالت را همه خوب مي‌دانند و كارهاي خوب را همه نیک مي‌پندارند. رئيس جمهور دولت آلمان كنوني هم يك فرد بسيار مذهبي است يك پروتستان فعال است كه او هم اينها را باور دارد اين را همه قبول دارند فعاليت‌هاي مذهبي در این جوامع هست ولي به سياست دولت‌ها كه مي‌رسد، دين ديگر راه ورود ندارد. در مقام سخن، مباني ديني را رد نمي‌‌كنند ارزش مي‌گذارند و تبليغ مي‌شود ولی زماني كه به عمل مي‌رسد آن سياستمدارها خودشان را ملزوم و ناچار به استفاده از مباني ديني خودشان را نمي‌دانند و طور ديگر عمل مي‌كنند. اين شرايط را ما از اروپاست مي‌دانيم و باور داريم اگر نظري داريد بفرماييد.

علامه جوادی آملی: يك وقت است كه انسان سياست ديني را مي‌خواهد تشريح كند يك وقت مي‌خواهد عمل كند كم نيستند افرادي كه مي‌گويند دين افيون است ماركس و انگلس حرفشان اين بود که دين افيون است يعني انسان با مرگ مي‌پوسد و بعد از مرگ خبري نيست همان طوري كه بعد از مرگ كسي گرگ را كيفر نمي‌كند و گوسفند را پاداش نمي‌دهد ظالم را كسي كيفر نمي‌كند و مظلوم را پاداش نمي‌دهد اين فكر ماركس و انگلس كه خطرات فراواني را به همراه داشت و دارد در عمل امر رايج همه است آن اعتقاد دروني كه سودمند نيست مشكل سياست را حل نمي‌كند اگر كسي پذيرفت كه موادّ قانوني بايد به استناد عدل باشد و اگر عدل را وضع هر چيزي در جاي خود معنا كرد بايد بداند جاي اشيا كجاست جاي اشخاص كجاست و اين را غير از اشياآفرين و اشخاص‌آفرين يعني خدا كسي نمي‌داند اگر مبناي حقوقي به منبع ختم نشود، قوانين، ظالمانه تدوين مي‌شود سياست ديني آن است كه موادّ ما به مباني، مباني ما به منابع استناد پيدا كند تا قوانين بشود محقّقانه انقلاب اسلامي ايران به رهبري امام راحل براي آن است كه اين اضلاع و عناصر سه‌گانه پياده بشود اميدواريم روزي فرا برسد كه جهان اين اصول سه‌گانه را بشناسد و پياده كند و كارخانه‌هاي سلاح های آدم‌كشي تبديل بشود به مراکز توليد مواد غذايي و فعالیت های فرهنگي؛ به اميد آن روز اميدواريم! ـ ان‌شاءالله ـ اين پيام را از ايران اسلامي به بركت خون‌هاي شهدا و تلاش امام راحل به عنوان ره‌توشه به غرب ببريد و آن عزيزاني كه منتظر صلاح و فلاح‌اند به اين معارف بار يابند تا جهان چهره صلح و آسايش و آرامش را بهتر ببيند . مجدّداً مقدم شما را گرامي مي‌داريم اميدواريم در سفر به ايران اسلامي علماً و عملاً به شما خوش گذشته باشد.