تبعيض در پاداش قهرمان علمي و ورزشي

مهر: اینکه می‌گویند فلانی به خاطر یک پا به توپ زدن یکباره 100 سکه طلا پاداش گرفت چه جفایی است بر اهالی ورزش اما وقتی به برگزیده پژوهشگران کشورمان 5 سکه اعطا می‌شود کسی درباره فاصله تقدیر برجستگان ورزش نسبت به برجستگان پژوهش سخن نمی‌گوید. وقتی یک نوجوان دانش آموز، بردارهای ارزشی در کشورمان را برانداز می‌کند ممکن است به این نتیجه برسد که ورزش قهرمانی از ساختن ماهواره امید بهتر است. چون می‌بیند مدال‌آوران طلای گوانگجو یکباره 150 سکه طلا پاداش می‌گیرند اما طراح ماهواره امید تنها در یک صورت می‌تواند 150 سکه دریافت کند. بیشترین تعداد سکه‌ای که یک منتخب جشنواره سالانه تجلیل از پژوهشگران برگزیده می‌تواند دریافت کند 5 سکه است. بنابراین طراح ماهواره امید نه یکباره بلکه طی 30 سال و آن هم در شرایطی که خیلی خوش اقبال باشد می‌تواند 150 سکه کسب کند. آن شرایط چنین است که داوران جشنواره سالانه تجلیل از پژوهشگران برگزیده، طراح ماهواره امید را برای 30 دوره به عنوان منتخب منتخبان جشنواره معرفی کنند. وقتی این فاصله بین جوایزی که برای تقدیر از برجستگان پژوهش اعطا می‌شود با جوایزی که به برجستگان ورزش تعلق می گیرد وجود دارد، جامعه هم تقصیری نخواهد داشت که بپرسد ارزش ورزش برای کشور بیشتر است یا پژوهش؟ بالاخره جامعه پرسشگر، سوال می کند که چطور قهرمان طلایی المپیک 500 سکه طلا می گیرد اما به یک مدیر پژوهشی برگزیده در کشور که می خواهد توسط رئیس جمهور تقدیر شود تعداد سکه کمتر از انگشتان دست اعطا می شود. ممکن است در ذهن پژوهشگری که سالها در این راه حرکت کرده و ارزش کار خود را می داند اصلا فضای دلسردی بخاطر این همه فاصله، غالب نشود اما با این وضعیت ظاهری حاکم بر تقدیر از پژوهشگران نمی توان به یک دانشجو یا دانش آموز که می خواهد تصویری کلی از مسیر آینده اش را تصور کند، اطمینان داد که حوزه پژوهش می تواند معاش دنیوی را فراهم سازد. اگر موضوع انشاء یک دانش آموز که در حال شکل گیری است و تازه می خواهد نظر خود درباره اینکه چه چیز برایش ارزش دارد و چه راهی برایش مهم است را به صورت جسته و گریخته ابراز کند، این باشد که "ارزش ورزش برای کشور بیشتر است یا پژوهش؟" او چگونه این انشاء را می پروراند. اگر دچار تعارفات مرسومی نشود که موقع پاسخ به سوال "علم بهتر است یا ثروت؟" دچار می شویم، ممکن است بدون تعارف بگوید ورزش! بحث اصلی این گفتار این نیست که 150 سکه ای که مدال آور طلای بازیهای آسیایی گوانگجو دریافت می کنند، چند برابر 5 سکه ای است که به متتخب منتخبان جشنواره تجلیل از پژوهشگران برگزیده اعطا می شود بلکه نقطه ای که این گزارش نشانه می رود ناظر بر این است که سیاستگذاران اینگونه جوایز و پاداش ها حداقل به این سوال پاسخ دهند که خط دهی جوایز اینچنینی به جامعه و جوانان چگونه باید باشد. تقدیم 5 سکه به یک پژوهشگر و تقدیم جعبه خاتم کاری شده حاوی 150 سکه به قهرمان ورزشی! علی رشیدی - مشاور معاون پژوهشی و فناوری وزارت علوم در گفتگو با خبرنگار مهر با تاکید بر اینکه ورزشکاران و پژوهشگران هر دو برای جامعه مهم و حیاتی هستند گفت: با این حرکاتمان در تعیین جوایزی مانند 150 سکه برای مدال آور بازی آسیایی و آن وقت 5 سکه برای پژوهشگر برگزیده کشور، داریم نشان می دهیم که تابلوی خوبی را جلوی جوانانمان نمی گذاریم. البته افرادی هم هستند که دقت می کنند و خط مشی سطوح بالای نظام را رصد می کنند. مرور بر سیاستهای کلان و در سطح عالی نظام نشان می دهد که علم و فناوری و پژوهش موتور اصلی کشور و حتی محرک بخشهای دیگر اعم از ورزش، فرهنگ و ... دیده می شود. وی افزود: "تعداد ملاقاتهایی که پژوهشگران و دانشگاهیان با مسئولان رده بالای نظام دارند خیلی بیشتر از دیدارهای آنها با سایر اقشار است لذا این نشان می دهد که در سطح کلان کشورمان پژوهشگران از توجه ویژه رهبری معظم انقلاب و مسئولان نظام برخوردار هستند اما در سطوح دیگر بعضا مشاهده می کنیم که فلان سازمان که رسالتش پژوهشی است تقدیر از ورزشکاران را 5 برابر تقدیر از پژوهشگران انجام می دهد این خطرناک است." مشاور معاون پژوهشی و فناوری وزیر علوم با بیان اینکه تعداد پژوهشگران کشور روز به روز در حال افزایش هستند گفت: "پژوهشگران نباید دلسرد شوند. پژوهشگران هم مانند دیگران به حوزه معاش نگاه می کنند و در این دنیای پیچیده نمی توانیم بگوییم هزینه زندگی یک پژوهشگر یکصدم یک ورزشکار است بلکه ممکن است چندین برابر باشد و مشکلات اساسی خود را هم داشته باشد." علی رشیدی در ترسیم فاصله تسهیلات در اختیار ورزشکاران و پژوهشگران گفت: "یک تیم ورزشی وقتی به اردوهای 10 روزه، 2 هفته ای یک یک ماهه اعزام می شود در بهترین هتل اقامت پیدا می کند، همه کارهایش از قبل هماهنگ است و حتی پرواز هواپیما را معطل نگاه می دارند چون به هر حال فلان آقا دارند دیر به فرودگاه می رسند اما وقتی یک پژوهشگر را نه برای اردو بلکه برای ارائه مقاله در یک کنفرانس بین المللی اعزام می کنیم باید از این فرودگاه به آن فرودگاه برود و در بدترین وضعیت هتلی پیدا کند تا بتواند با جیبش بسازد." آنچه که رشیدی مشاور معاون پژوهشی و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری عنوان می کند نه تنها به جابجا شدن ارزشها در جامعه یا حتی وارونه سازی ارزشها منجر می شود بلکه نشان می دهد هنوز بستر فرهنگی مسیری که بارها از سوی مسئولان ارشد کشور مبنی بر توجه بیشتر به علم و پژوهش و تکریم پژوهشگر مورد تاکید قرار گرفته است آماده نشده است. به نظر می رسد کشورمان در آستانه دستیابی به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت که بار اصلی اجرای آن بر عهده محققان و پژوهشگران است نیازمند انتخاب راهبردی است تا جایگاه معنوی و اجتماعی و نیاز مادی پژوهشگر را فراهم کند.