روشنایی درون ماه با اشعه ايكس

ایسنا: دانشمندان در پي شناسايي وجود ماگماي مايع در اعماق ماه با وجود نبودن هيچ آتشفشان فعالي در اين كره، با استفاده از پرتوهاي ايكس موفق به كشف دليل احتمالي عدم فوران اين سنگهاي مذاب و داغ به سطح زمين شدند. محققان دانشگاه آزاد آمستردام با همكاري دانشگاههاي پاريس، ادينبورگ و تأسيسات پرتو سنکروترون اروپا با توليد نسخه‌هاي ميكروسكوپي از سنگهاي ماه كه طي ماموريت‌هاي آپولو جمع‌آوري شده بودند، به ذوب آنها در فشار و دماي زياد مشابه درون ماه و سنجش تراكم آنها با پرتوهاي پرقدرت ايكس پرداختند. اين دانشمندان دريافتند كه تراكم بسيار بالاي سنگهاي داغ و مايع زير سطح ماه باعث سنگين شدن حجم آن و ناتواني براي خروج از سطح شده ‌است. پنجاه سال پس از ماموريت‌هاي آپولو، تاريخچه ساختار و زمين‌شناسي ماه هنوز بسيار رازآميز است. بيش از 300 نمونه سنگ از ماه به زمين منتقل شده و دانشمندان توانستند ابزار علمي زيادي را در سطح ماه نصب كنند. سال گذشته دانشمندان با استفاده از داده‌هاي زلزله‌هاي ماه موفق به طراحي نقشه‌اي از درون ماه شدند. محققان بر اين باورند كه در عميق‌ترين بخشهاي جبه ماه در مرز با هسته كوچك فلزي آن، سنگهايي با درصد ذوب 30 درصد وجود دارند. در زمين،‌ چنين ماگمايي به سطح زمين حركت كرده و منجر به فوران آتشفشان مي‌شود. ننيروي محرك براي جابجايي عمودي ماگما به تفاوت تراكم بين ماگما و مواد جامد اطراف آن بستگي داشته كه منجر به حركت آرام حباب‌مانند آن به سمت بالا مي‌شود. هرچه مايع ماگما سبك‌تر باشد، حركت رو به‌ بالا با شدت بيشتري همراه خواهد بود. دانشمندان براي كشف علت عدم حركت روبه بالاي اين ماگما در ماه به شبيه‌سازي فشار و حرارت درون ماه كه بيش از 45 هزار بار و 1500 درجه است، پرداخته و با استفاده از پرتوهاي ايكس قدرتمند دستگاه سنکروترون در تأسيسات پرتو سنکروترون اروپا ، تراكم ماگماي جامد و مايع را اندازه گيري كردند. اين سنجش‌ها با شبيه‌سازي‌هاي رايانه‌اي براي محاسبه تراكم ماگما در نقاط مختلف ماه تركيب شد. محققان دريافتند كه مانند زمين، تراكم تقريبا تمام ماگماي ماه از ماده جامد اطراف آنها كمتر بوده؛ اما تفاوت آن در قطرات ريز شيشه غني از تيتانيوم بود كه ماگماي بدست آمده از آن بسيار سنگين بوده و به سمت بالا حركت نمي‌كند. مگماي غني از تيتانيوم تنها با سنگ‌هاي جامد غني از تيتانيوم مذاب شكل مي‌گيرند كه طبق تحقيقات پيشين در سطوح كم عمق‌تر وجود دارند. دانشمندان در پس علت ورود آنها به اعماق بيشتر دريافتند كه احتمالا در تاريخ اوليه ماه، حركات عمودي بزرگي صورت گرفته كه طي آن سنگ‌هاي غني از تيتانيوم نزديك به سطح به اعماق اين كره نفوذ كرده‌اند. دانشمندان بر اين باورند كه شايد در آينده دور اين ماگما سرد شده و از تراكم آن كاسته مي‌شود كه حركت آن را به سطح زمين و ايجاد يك كهكشان فعال آماده خواهد ساخت؛ اما اين موضوع فعلا فقط در حد فرضيه باقي مانده است. اين نتايج در مجله Nature Geoscience منتشر شده است.