چرا عصب‌کشی دندان دردناک است؟

تبیان: حتما برای شما هم پیش آمده که دندان‌تان را عصب‌کشی کرده باشید و اگر چنین تجربه‌ای را داشته باشید، خوب می‌دانید که گاهی این کار بسیار دردناک است و تا چند روز پس از آن درد دارید. می‌دانید چرا؟ دکتر ناهید اخلاقی، متخصص درمان ریشه دندان و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد به این سؤال پاسخ می‌دهند. چرا بعضی‌ها می‌گویند بعد از عصب‌کشی دندان‌شان اصلا درد نکشیده‌اند، ولی بعضی دیگر درد شدیدی را تجربه کرده‌اند. این به خود دندانپزشک مربوط است یا به جنس دندان؟ در درمان ریشه دندان، احتمال درد وجود دارد، ولی مدت و شدت آن متفاوت است. دندان‌هایی که قبل از درمان ریشه، به ضربه حساس بوده‌اند و یا به دلیل از بین رفتن عروق و اعصاب شان در اثر آلودگی میکروبی، مراحلی از عفونت را با خود دارند، احتمال درد در آنها پس از درمان ریشه بیشتر است. در عین حال، احتمال ایجاد درد برای دندان‌هایی که این شرایط را نداشته باشند نیز وجود دارد. به ‌طور کلی به دلیل آن که در درمان ریشه، فضای داخل ریشه‌ها (کانال) با وسایل مخصوص و ضدعفونی‌کننده‌ها تمیز می‌شوند واگر عروق و اعصاب از بین نرفته باشند، در روند درمان در حد فاصل انتهای ریشه با فضای اطراف آن، این عروق و اعصاب دچار پارگی می‌گردند‌ و به دلیل التهاب ناشی از این پارگی یا التهاب ناشی از گسترش آلودگی‌ها و یا در صورت وجود عفونت، ناحیه بسیار حساس و دردناک می‌شود و این دندان در تماس آسان با سطح مقابل‌اش قرار می‌گیرد که لازم است در مورد دندان‌های کرسی (جونده) حتما در شروع درمان، این سطوح تا حدی کوتاه گردند. در غیر این صورت درد تداوم خواهد داشت، چون مدام این تماس زودرس، در هنگام ضربه یا قرار گرفتن دندان‌ها روی هم، موجب تحریک ناحیه انتهای ریشه و ایجاد درد خواهد شد. پس کمی درد پس از درمان ریشه طبیعی است؟ بله. معمولا این درد طی روزهای اول پس از درمان طبیعی است و به مرور زمان کاهش می‌یابد. روند کاهش درد در بیماران و حتی در دندان‌های مختلف یک فرد بنا به شرایط خاص دندان متفاوت است و حتی بسیاری از بیماران ابراز می‌کنند که پس از درمان ریشه دردی نداشته‌اند. اگر طولانی‌تر شد، چه‌طور؟ اگر درد در طی زمان طولانی با همان شدت و وضعیت روزهای اولیه وجود داشته باشد (که البته احتمال‌اش کم است) یا آنکه شرایط نسبت به قبل بهتر باشد، ولی درد با درجاتی نسبتا بالا تداوم یابد، لازم است بررسی‌های کلینیکی و رادیوگرافی به ‌طور کامل صورت گیرد. دندان درد با درد دندان چه کنیم؟ به دلیل طبیعی بودن احتمال بروز درد پس از درمان ریشه، جهت پیشگیری یا کاهش درد، مصرف مسکن‌های ضدالتهابی غیرکورتونی (ایبوبروفن، ژلوفن و از این قبیل) نیم ساعت قبل از شروع درمان ریشه یا بلافاصله پس از این درمان و ادامه دادن آن به مدت 24 ساعت بعد از درمان، به میزان زیادی موثر است. در دردهای بسیار شدید مصرف این مسکن‌ها کمک زیادی به کاهش درد می‌نماید. البته این داروها حتما باید توسط دندانپزشک معالج تجویز شوند و از مصرف خودسرانه آنها و آنتی‌بیوتیک‌ها باید خودداری کرد. آیا در همه موارد نیاز به درمان مجدد ریشه وجود دارد؟ خیر. در همه موارد نیاز به درمان مجدد وجود ندارد. متمایز نمودن درد طبیعی از غیرطبیعی ضروری است. فقط زمانی درمان مجدد صورت می‌گیرد که درمان در نمای رادیوگرافی، ناکامل یا ضعیف به نظر آید. در عین حال، احتمال وجود کانال‌های اضافی، پرکردگی‌های کوتاه یا بلند و ضعیف ریشه نیز ممکن است نیازمند درمان مجدد باشند که تشخیص آن با دندانپزشک و در صورت ضرورت مشاوره با متخصص درمان‌های ریشه دندان است. در شرایطی که درد بیمار تداوم یابد، لازم است وضعیت درمان ریشه، وجود ترک، ناراحتی‌های بافت لثه اطراف دندان، گیر غذایی احتمالی، بلند بودن سطح پانسمان و یا دندان و پرکردگی و تماس زودرس آن با سطح مقابل بررسی شود. شما چه توصیه‌ای برای کاهش درد پس از خارج شدن از مطب دندانپزشکی دارید؟ ابتدا قبل از شروع درمان از دندانپزشک‌مان در مورد شرایط اولیه دندان و نیز احتمال بروز درد و تورم از لحاظ مدت و شدت و طبیعی بودن آن سوال نماییم (معمولا همکاران ما توضیحات لازمه را قبل از درمان می‌دهند). حتی کتابچه‌های مختصر و مفیدی در مورد درمان ریشه توسط انجمن اندودنتیست‌های ایران چاپ شده است که همه می‌توانند از آن استفاده نمایند. نیم ساعت قبل و یا بلافاصله پس از درمان ریشه از مسکن‌های ضدالتهابی تجویز شده توسط دندانپزشک استفاده شود. به این ترتیب احتمال بروز درد بسیار کاهش می‌یابد. با توجه به آن که درمان ریشه از جمله درمان‌های پیچیده دندانپزشکی است و علت آن نیز پیچیدگی آناتومیکی ساختمانی ریشه دندان است، لذا دندانپزشک نیز از لحاظ داشتن ابزارهای لازمه و تجربه و توانایی جهت درمان مناسب، خود را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و در صورت لزوم بیمار را به متخصصان درمان ریشه معرفی می‌نماید.