رد تحلیل توماس فریدمن درباره ایران و برجام

خبرگزاری ایسنا: سیدحسین موسویان در یادداشتی در «میدل ایست آی» تاکید کرد: برای ترامپ، حتی با وجود قتل خاشقچی، عربستان سعودی در کانون سیاست استراتژیک و سیاسی واشنگتن در منطقه خاورمیانه قرار دارد.

متن یادداشت این دیپلمات پیشین ایران به شرح زیر است:

«توماس فریدمن اخیرا در مقاله خود در نیویورک تایمز، با اشاره به شرط بندی روسای جمهور پیشین آمریکا، روی ایران و ترامپ روی عربستان، نوشت که هر دو رئیس جمهور در سیاست خود دچار اشتباه شده اند چرا که هر دو کشور بدترین واکنش های ممکن را نشان دادند. فریدمن استدلال می کند توافق هسته ای ارزش شرط بندی را داشت، اما مانند بسیاری از منتقدان توافق، ادعا می کند که این توافق رفتار منطقه ای ایران را در چهار پایتخت عربی - بغداد، دمشق، صنعا، و بیروت - تغییر نداد. من معتقد هستم که او در مورد ایران اشتباه می کند.

در مسائل منطقه ای، شواهد سه دهه گذشته ثابت می کند که ایران هر بار به وعده های خود را عمل کرده در حالی که ایالات متحده هیچ گاه به تعهدات خود عمل نکرده است. در اواخر دهه ۸۰ میلادی، جورج بوش پدر از ایران خواست که به آزادی گروگان های آمریکایی و غربی در لبنان مساعدت کند و قول "حسن نیت در مقابل حسن نیت" را داد. ایران آزادی گروگان های آمریکایی و غربی را تسهیل کرد ولی ایالات متحده در پاسخ، فشار بر ایران را افزایش داد.

در سال ۲۰۰۱ ایالات متحده از ایران خواست که در «جنگ علیه تروریسم» در افغانستان کمک کند. ایران به درخواست آمریکا پاسخ مثبت داد و سپاه پاسداران ایران کمک های تعیین کننده به ارتش ایالات متحده کرد. علاوه بر این، ایران با پشتیبانی از دولت حامد کرزای که تحت حمایت آمریکا بود، نقش سازنده ای در افغانستان ایفا کرد. اما در پاسخ به کمک های ایران، جورج بوش پسر ایران را در لیست 'محور شرارت' قرار داد. رایان کراکر، سفیرسابق ایالات متحده درافغانستان و عراق گفت: "بلافاصله پس از حملات ۱۱ سپتامبر، در زمانی که مشغول به کار در وزارت امور خارجه بودم، با دیپلمات های ایرانی ملاقات کردم تا در مورد مراحل بعدی در افغانستان بحثی داشته باشیم، ایرانی ها سازنده، عملگرا و متمرکز بودند، آنها حتی یک نقشه بسیار ارزشمندی را داشتند که طرز نبرد طالبان قبل از اقدام نظامی آمریکا را نشان میداد، ولی بعد زمانی که جورج بوش سخنرانی معروف «محور شرارت» خود را در اوایل سال ۲۰۰۲ کرد، تمام این تلاش ها به پایان رسید. رهبران ایران به این نتیجه رسیدند که هر قدر هم با آمریکا همکاری کند، ایالات متحده همچنان خصمانه با جمهوری اسلامی برخورد خواهد کرد."

ایران همچنان تعهدات خود در مورد توافق هسته ای سال۲۰۱۵ (برجام) را نیز انجام داد. با وجودی که یوکیا آمانو، رئیس آژانس بین المللی انرژی اتمی تایید کرد که ایران به تمام تعهدات برجامی خود عمل کرده است، ایالات متحده نه تنها این توافق را پاره کرد، بلکه از زمان خروجش از توافق تا به حال، با اجرای سیاست "فشار حداکثری"، سعی کرده ایران را تسلیم خواسته های خود بکند.

ترامپ در بیانیه اخیر خود، بجای اینکه به اصل موضوع یعنی عربستان سعودی و قبل جمال خاشقی بپردازد، حملات خود را مستقیما متوجه ایران کرد و سعی کرد ایران را ریشه همه شرارت ها معرفی کند. آقای ترامپ باید بداند که 15 نفر از 19نفر عاملین حملات تروریستی برج های نیویورک اتباع سعودی بودند و حتی یک ایرانی بین آنها وجود نداشت.

به هر حال در تمام این مورد تاریخی که در بالا ذکر شد، ایران قواعد بازی را کاملا رعایت کرد و ایالات متحده قواعد بازی را زیر پا گذاشت.

همچنین لازم به یادآوری است که تمام فعالیت های منطقه ای ایران قبل از توافق هسته ای تثبیت شده و نه بعد از آن. در سال ۲۰۰۳ و پس از حمله آمریکا به عراق، زمانی که مقامات آمریکایی به طور واضح خواستار حمله به ایران بودند، ایران در عراق حضور یافت. ضمنا حضور ایران در سوریه هم در خلاء صورت نگرفت.

در رابطه با عربستان، فریدمن ادعا می کند که ترامپ از طریق فروش ۱۱۰ میلیارد دلار اسلحه به عربستان سعودی، روی شاهزاده محمد بن سلمان حساب باز کرده تا منافع ایالات متحده در منطقه را پیش ببرد. در حالی که بن سلمان با استفاده از حمایت همه جانبه آمریکا و از طریق مداخله در یمن، محاصره قطر، گروگان گیری نخست وزیر لبنان، مبارزه با فعالان رانندگی زنان در عربستان و اجازه یا حتی دستور قتل جمال خاشقچی روزنامه نگار سعودی، اعمال قدرتش را از دایره توانایی هایش فراتر برد.

اما فریدمن در مورد عربستان سعودی نیز اشتباه می کند زیرا جنگ های یمن، سوریه، و لیبی هر سه با همکاری مشترک عربستان و ایالات متحده صورت گرفته است. ضمن اینکه ایالات متحده و عربستان سعودی به طور مشترک از حمله صدام به ایران و استفاده او از سلاح شیمیایی علیه شهرها و نیروهای نظامی ایران پشتیبانی کردند. علاوه بر این ایالات متحده، با آگاهی کامل، حمایت عربستان از گروه های افراطی منطقه را نادیده گرفت. در سال ۲۰۱۶ اوباما به مجله آتلانتیک گفت که عربستان سعودی در سطح گسترده از مدارس وهابی پشتیبانی مالی کرده و نسخه بنیادگرایانه اسلام را آموزش داده است. جنگ عربستان سعودی در یمن، که با حمایت آمریکا انجام می شود منجر به ایجاد یکی از بدترین فجایع انسانی شده است، ضمن اینکه به تقویت و گسترش گروه های افراطی در منطقه و فراتر از آن دامن زده است. حتی پس از قتل فجیع جمال خاشقچی، ایالات متحده تحریم های شدیدی را علیه ایران اعمال کرد اما برای مجازات کردن عربستان سعودی عملا هیچ کاری انجام نداد.

با این حال، بدون شک استراتژی اوباما با ترامپ تفاوت های بسیاری دارد. اوباما چند سال پیش اظهار داشت که "رقابت بین سعودی ها و ایرانی ها، که موجب جنگ های نیابتی و هرج و مرج در سوریه و عراق و یمن شده است، به ما این درس را می دهد که هم به دوستانمان در منطقه و هم به ایرانی ها یادآوری کنیم که باید راه موثری برای مشارکت در منطقه و ایجاد نوعی صلح سرد پیدا کنند. "ولی اکنون در زمان ترامپ، حتی با وجود قتل خاشقچی، عربستان سعودی در کانون سیاست استراتژیک و سیاسی واشنگتن در منطقه خاورمیانه قرار دارد.

برای چندین دهه است که خاورمیانه تحت سلطهٔ آمریکا بوده است. جنگ ها در منطقه از جمله در عراق، افغانستان، یمن و لیبی، سرچشمه های اصلی بی ثباتی، جنگ داخلی، درگیری فرقه‌ ای و رشد تروریسم تحت رهبری دأعش و القأعده هستند. خوان کول، استاد دانشگاه میشیگان گفت: "بر عکس آمریکا یا اسراییل، ایران در تاریخ معاصر آغازگر هیچ جنگ تهاجمی نبوده است و رهبرانش به دکترین "عدم آغاز حمله اول" اعتقاد دارند".

در حالی که غرب و منطقه نگران نقش ایران در منطقه هستند، ایران هم نگرانی‌های جدی و مشروع دارد. مسیر اعتماد سازی این است که همهٔ طرف‌های توافق هسته ای ایران از جمله آمریکا به تعهدات خود احترام گذاشته تا همکاری در مدیریت صلح و ثبات در خاورمیانه امکان پذیر شود.»