«خمینی آذربایجان» که بود؟ +تصاویر

خبرگزاری فارس: شهید قاضی با سخنرانی‌های آتشین و پخش اعلامیه‌های ضدّ رژیم، مردم قهرمان تبریز را به صحنه پیکار آورد و با این عمل شجاعانه خود، شعله بر خرمن دشمن انداخت

امسال ۳۹ امین سالگرد شهادت سیدمحمد علی قاضی طباطبایی اولین شهید محراب انقلاب است. در واقع دهم آبان ۱۳۵۸، بود که قاضی طباطبایی هدف ترور منافقان کوردل قرار گرفت، تا افتخار عنوان اولین شهید محراب انقلاب را به خود اختصاص دهد.

شهید قاضی طباطبایی از مبارزین پیش از انقلاب و از طرفداران امام خمینی (ره) بود که رژیم پهلوی چند بار وی را به شهر‌های مختلف تبعید کرد. بعد از انقلاب، امام خمینی (ره) وی را به عنوان نماینده خود در آذربایجان شرقی و امام جمعه تبریز منصوب کرد. وی توسط گروه فرقان ترور شد و اولین شهید محراب در جمهوری اسلامی ایران نام گرفت.

پا به پای اولین شهید محراب

با این حال شهادت در محراب میراث ماندگار اولین شهید محراب امیرالمؤمنین علی (ع) است که امامان جمعه کشورمان و در رأس آن‌ها علما و ائمه جمعه خطه آذربایجان به تأسی و پیروی از راه و منش حضرت علی (ع)، در جریان برگزاری نماز جمعه به دست تروریست‌های مخالف جمهوری اسلامی ترور شدند.

با این وجود آیت الله سیدمحمدعلی قاضی طباطبائی، آیت الله سید اسدالله مدنی تبریزی، آیت الله سیدعبدالحسین دستغیب، آیت الله اشرفی اصفهانی و آیت الله محمد صدوقی از دیگر شهدای محراب هستند که دو تن از این شهدا به نام‌های سید محمدعلی قاضی طباطبائی و سید اسدالله مدَنی تبریزی از خطه آذربایجان هستند.

از سویی درباره شهدای محراب، انقلاب و به ویژه هشت سال دفاع مقدس هر چه بگوییم کم گفته‌ایم؛ به‌طوریکه اگر دفتر خاطرات تک‌تک این شهدا را باز کنیم، لحظه به لحظه زندگی آنان برای نسل امروز و فردای من و شما ایرانی درس ایستادگی، استقامت، گذشت، خودسازی، ایثار، مقاومت، ولایت پذیری، عزت، استقلال و آزادی است.

حال آنچه در این راستا مهم به نظر می‌رسد، تحقق راه، منش و اندیشه‌های این شهدا، معمار بزرگ انقلاب اسلامی و رهنمود‌های مقام معظم رهبری در خصوص توسعه فرهنگ مقاومت، ایثار، گذشت، عزت، استقلال و آزادی و ... در جامعه است، که پیش از اینها، شهدای محراب، انقلاب و دفاع مقدس آن‌ها را به ما آموختند.

به هر حال، آیت الله سیدمحمد علی قاضی طباطبایی، اولین شهید محراب و اولین امام جمعه تبریز که در سنگر نماز جمعه به مبارزه با رژیم پهلوی پرداخت، و در این ارتباط نیز رژیم شاه از ترس نفوذ این روحانی در بین اقشار مختلف مردم، ایشان را چندین بار تبعید کرد.

«خمینی آذربایجان» که بود؟

ناگفته نماند، به عقیده کارشناسان حوزه مسایل دینی و سیاسی، آیت اللّه قاضی طباطبایی از بزرگ‌مردان تاریخ معاصر بود. ایشان در شکل‌گیری انقلاب شکوهمند اسلامی و برانگیختن احساسات پاک مردم نقش مهمی داشت.

شهید قاضی با سخنرانی‌های آتشین و پخش اعلامیه‌های ضدّ رژیم، مردم قهرمان تبریز را به صحنه پیکار آورد و با این عمل شجاعانه خود، شعله بر خرمن دشمن انداخت؛ و در این راستا نیز، طاغوتیان به خوبی می‌دانستند، قیام آذربایجان یعنی به حرکت درآمدن کل ایران و این همان کابوسی بود، که دژخیمان همواره از آن وحشت داشتند.

با این اوصاف، آیت الله سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی در ششم جمادی الاولی سال ۱۳۳۱ هجری قمری در تبریز به دنیا آمد و دروس مقدماتی و سطح را در حوزه علمیه این شهر به پایان برد. این عالم مجاهد، به سال ۱۳۵۹ هجری قمری به شهر قم عزیمت کرد و حدود ۱۰ سال در آن شهر از محضر آیات سیدمحمد حجت، سید صدرالدین صدر، امام خمینی (ره) و سید محمدرضا گلپایگانی درس فرا گرفت.

سپس در سال ۱۳۶۹ هجری قمری راهی نجف شد و با تکمیل درجات علمی خود با برخورداری از محضر بزرگانی، چون آیات حکیم، خویی و بالاخص شیخ‌محمدحسین کاشف‌الغطا بهره‌های وافری برد و به درجه اجتهاد نایل آمد.

تألیفات آن عالم بزرگوار بیش از ۴۲ کتاب و اثر در زمینه‌های مختلف است که از مهمترین آن‌ها می‌توان به تحقیق درباره اربعین سیدالشهدا الاجتهاد و التقلید، الفوائد، حاشیه بر رسایل و مکاسب، کفایه الاصول، رساله در مباهله و ... اشاره کرد.

کوتان سخن اینکه این شهید راه اسلام در ۶ آذرماه ۱۳۴۸ به تبریز مراجعت کرد. وی با اوج‌گیری مبارزات امت بیدار و ظلم‌ستیز ایران که به واسطه شهادت حاج آقا مصطفی خمینی (ره) و مجالس منعقده برای آن فقید شهید پیش آمد، در آذربایجان سنگری مستحکم برای دفاع از حریم اسلام و مبارزه با مظاهر طاغوت بنا نهاد.

پس از واقعه ۱۹ دی ۱۳۵۶ در قم، منزل او پناهگاه مبارزان مسلمان بود. قیام قهرمانانه مردم تبریز در ۲۹ بهمن‏‌ماه سال ۱۳۵۶ نیز با هدایت‌های این شخصیت بزرگ صورت گرفت.

آیت الله شهید قاضی جزو اولین کسانی بود که در آذربایجان اعلامیه خلع شاه از سلطنت را امضا کرد. در ماه‌های قبل از پیروزی انقلاب، رهبری جریانات حاد سیاسی، برپایی تظاهرات و تشکیل مجالس، همه بر عهده این شهید بزرگوار بود و ایشان اولین امضاء کننده اعلامیه ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ به مناسبت چهلم شهدای قم بود.

شهید قاضی طباطبایی بلافاصله بعد از پیروزی انقلاب از طرف امام به سمت امام جمعه تبریز منصوب شد و اولین نماز جمعه را در این شهر بزرگ برپا کرد. ایشان همچنین کمیته‌های انقلاب اسلامی آذربایجان‌شرقی و غربی را تشکیل داد و نقش زیادی در راه‌اندازی استانداری‌ها، فرمانداری‌ها و ادارات استان ایفا نمود.

نکته دیگر اینکه، هنوز ۶ ماه از انقلاب شکوهمند اسلامی نگذشته بود که گروهک منحرف و مزدور فرقان، ناجوانمردانه استاد بزرگ حوزه و دانشگاه، آیت الله مرتضی مطهری را به شهادت رساند. وقتی خبر شهادت مظلومانه استاد شهید مطهری به گوش آیت الله قاضی می‌رسد، بسیار متأثر و غمگین می‌شود و همواره به اطرافیان خود می‌گوید: «کاش بنده هم مثل استاد مطهری روزی به فیض شهادت برسم.»

«خمینی آذربایجان» با چه سکانسی بهشتی شد؟

و در نهایت این شهید راه حق، در دهم آبان ۱۳۵۸ شمسی، مصادف با عید قربان، نماز عید را اقامه کرد و در همان شب در راه مراجعت به منزل توسط منافقین مورد اصابت گلوله قرار می‌گیرد و به فیض شهادت نائل می‌گردد.

از این رو، رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره)، در ۱۱ آبان در پیامی شهادت آیت الله قاضی طباطبایی به دست گروهک فرقان را به عموم مسلمانان متعهد و علمای اعلام مجاهد و مردم غیور آذربایجان تسلیت گفتند.

امام خمینی (ره) در این پیام با تأکید بر اینکه این ترور نشانه شکست حتمی دشمنان اسلام و کشور و عجز و ناتوانی و خودباختگی آنان است، معتقد بودند: «در انقلابی که ابرقدرت‌ها را به عقب رانده و راه چپاولگری آنان را از کشور بزرگ بسته است، این ضایعات و ضایعات بالاتر، اجتناب‌ناپذیر است.

شهادت در راه خداوند زندگی افتخارآمیز ابدی و چراغ هدایت برای ملت‌ها است. ملت‌های مسلمان باید از فداکاری مجاهدین ما در راه استقلال و آزادی و اهداف مقدسه اسلام بزرگ الگو بگیرند؛ و با پیوستن به هم سد استعمار و استثمار را بشکنند و به پیش، به سوی آزادگی و زندگی انسانی بروند»؛ و سخن آخر اینکه، به عقیده دوستان و یاران نزدیک این شهید محراب و به ویژه کارشناسان حوزه مسایل دینی و سیاسی، «شهید آیت الله قاضی طباطبایی همچنان که در تلاش‌های علمی کوشا بودند، در مبارزات سیاسی نیز شرکت فعالانه داشت. آن شهید بزرگوار دارای روحیه انقلابی و اراده‌ای خلل ناپذیر بودند و در پرونده قطوری که ساواک در مورد ایشان تهیه کرده، این نکته مشهود است. شرکت علنی و بارز آن شهید در مبارزات سیاسی از سال‌های ۴۱ و ۴۲ همزمان با آغاز نهضت اسلامی شروع می‌شود و ایشان یکی از رهبران و پایه‌های نهضت در آذربایجان بودند که در جریان همین مبارزات دستگیر و در زندان قزل قلعه تهران زندانی شدند.

در سایه سار زیر چتر «خمینی آذربایجان»

آیت الله شهید قاضی به اتهام اینکه در خلال بحث پیرامون حکومت اسلامی و جنایات اسرائیل، در یک سخنرانی علنی، نام امام را به عظمت و عزت بر زبان آورد به مدت شش ماه به بافق کرمان تبعید شد. پس از آن به بهانه دیگری ۶ ماه دیگر به زنجان تبعید شد. شهید قاضی در تبریز تنها نماینده تام الاختیار حضرت امام خمینی (ره) بوده و نقش ایشان در شکل دادن به مبارزات مردم تبریز نیز شایان توجه است؛ بنابراین محور مبارزه در آذربایجان‌شرقی و مرکز مبارزات، مسجد شعبان بود، که شهید قاضی طباطبایی امامت آنجا را عهده‌دار بودند. شهید قاضی در مبارزه از همه جلوتر و فوق‌العاده محبوب و مورد احترام بودند و به همین دلیل دسیسه‌های دشمنان و منحرفین از اسلام علیه ایشان کارگر نمی‌شد.

در ماه‌های قبل از پیروزی انقلاب، رهبری جریانات سیاسی، برپایی تظاهرات و تشکیل مجالس، همه بر عهده این شهید بزرگوار بود. مرحوم آیت الله شهید قاضی همیشه سد مستحکمی در مقابل خطوط انحرافی در جریانات ضد انقلابی بود و از اوان پیروزی انقلاب علیه جریانات منحرف و وابسته نظیر خلق مسلمان افشاگری‌های لازم را می‌نمود و منحرفان با وجود ایشان قدرت و جرأت ابراز وجود پیدا نمی‌کردند. خدمات ایشان بعد از پیروزی انقلاب نیز شایسته توجه بسیار است».

روح شهدا شاد و راهشان پر رهرو باد ...