چالش‌های سیاسی برای انتخابات هیات رئیسه مجلس

خبرگزاری مهر: سومین انتخابات هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی هفته آینده در فضایی کاملا متفاوت از دو دوره قبل برگزار می‌شود. این بار فراکسیون‌های اصلی مجلس شامل فراکسیون نمایندگان ولایی و فراکسیون امید آرایش جدید سیاسی به خود گرفته اند و تصمیم گرفته اند استراتژی خود برای حضور در انتخابات هیات رئیسه را نسبت به ۲ سال گذشته تغییر دهند و هر کدام به پایگاه اجتماعی ناراضی از عملکردشان، پیام خاصی را منتقل کنند. انتخابات دوره اول؛ مصاف لاریجانی و عارف محمدرضا عارف که از انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ جامانده بود، در اولین انتخابات هیات رئیسه مجلس به مصاف علی لاریجانی رفت. در این رقابت لاریجانی با ۱۷۳ رای بر عارف با ۱۰۳ رای پیروز شد. شکست عارف دراین انتخابات موجب شکل گیری انتقادات شدید نسبت به لیست امید شد، زیرا از حدود ۱۶۰ نماینده‌ای که از طریق لیست امید به مجلس راه یافته بودند، تنها ۱۰۳ نفر با نظر تشکیلاتی فراکسیون امید مبنی بر ریاست عارف همراهی کردند و به او رای دادند. پس از انتخابات هیات رئیسه مجلس نیز فراکسیون مستقلین (بخوانید امید مخفی‌ها) اعلام موجودیت کرد که در واقع اعضای اصلی این فراکسیون را ۵۷ عضو گمشده لیست امید تشکیل می‌دادند. انتخابات دوره دوم، حمایت فراکسیون امید و ولایی از ریاست لاریجانی انتخابات دومین دوره هیات رئیسه مجلس دهم پس از پیروزی روحانی در انتخابات ریاست جمهوری ۹۶ برگزار شد، اما دیگر عارف به میدان رقابت با لاریجانی نیامد و فراکسیون نمایندگان ولایی نیز از ریاست لاریجانی حمایت کرد. فراکسیون مستقلین هم که در واقع ابزار مدیریتی لاریجانی در مجلس دهم بود، انتخابات را علیرغم برخی قول و قرار‌ها که با فراکسیون نمایندگان ولایی داشت به گونه‌ای مدیریت کرد تا نائب رئیسی پزشکیان و مطهری بر مجلس مجددا تثبیت شود. انتخابات دوره سوم و تغییر استراتژی فراکسیون نمایندگان ولایی فراکسیون نمایندگان ولایی نیز در دو دوره انتخابات هیات رئیسه با لاریجانی همراهی کرد، اما اعضای این فراکسیون معتقدند در مجلس دهم لاریجانی دائما از اصولگرایان در مقاطع مختلف امتیاز گرفته و به فراکسیون امید امتیاز داده است. انتخاب دو نائب رئیس مجلس از میان اعضای فراکسیون امید یکی از جلوه‌های این امر است. فراکسیون نمایندگان ولایی برای ریاست مجلس نامزد معرفی خواهد کرد، اگرچه می‌دانند نامزد این فراکسیون تنها ۶۰ تا ۷۰ رای در مجلس خواهد داشت و لاریجانی مجددا بر کرسی ریاست تکیه می‌زند، اما می‌خواهند به پایگاه اجتماعی خود که نسبت به عملکرد ضعیف مجلس انتقاد دارند اعلام کنند، فراکسیون نمایندگان ولایی در مجلس دهم اقلیت هستند و تصمیم گیری‌های مجلس دهم در مورد موسسات مالی و اعتباری، نوسانات بازار ارز، استیضاح وزرا و سئوال از رئیس‌جمهور و لوایح چندگانه و نظارت ضعیف بر دولت ناشی از عملکرد این فراکسیون نیست. بازی فراکسیون مستقلان و «لولویی» که این بار ترس ندارد اما در این میان باید منتظر بازی جدید فراکسیون مستقلان «حامیان دولت و لاریجانی» بود. احتمالا این فراکسیون تلاش خواهد کرد با ترساندن اعضای دو فراکسیون از ریاست رقیب، رای دو فراکسیون را برای لاریجانی جلب کند. اما این بار قواعد بازی تغییر کرده است؛ فراکسیون نمایندگان ولایی مصمم است تا این پیام را به پایگاه اجتماعی خود ارسال کند و با «لولویی» که فراکسیون مستقلان از عارف می‌سازد به لاریجانی پناه نبرد. عارف یا پزشکیان کدامیک به مصاف لاریجانی می‌روند؟ ماجرای فراکسیون امید در انتخابات هیات رئیسه با فراکسیون نمایندگان ولایی متفاوت است. افزایش اختلافات اصلاح طلبان با دولت موجب شده است تا تلاش کنند در انتخابات هیات رئیسه مجلس برای دولت و حامیانش پیام‌های محکمی بفرستند. اعضای فراکسیون امید از ریاست لاریجانی بر مجلس رضایت دارند، اما از سویی در دو سال اخیر از عملکرد دولت نسبت به فراکسیون و اصلاح طلبان ناراضی هستند و از سوی دیگر پایگاه اجتماعی فراکسیون از عملکرد این فراکسیون رضایت ندارد و بسیاری از مطالبات خود را بی پاسخ تلقی می‌کند؛ لذا در آستانه انتخابات مجلس باید بروز ظهور و بیشتری بیابند؛ بنابراین یکی از سناریو‌های قوی این فراکسیون ارائه لیست مستقل برای انتخابات هیات رئیسه مجلس است، اما این بار عارف به مصاف لاریجانی نخواهد رفت و احتمالا پزشکیان ابتدا برای ریاست و بعد برای نائب رئیسی مجلس نامزد می‌شود. پدرخوانده‌هایی که اجازه نقش آفرینی به فراکسیون امید نمی‌دهند اما سناریوی بعدی که محتمل به نظر نمی‌رسد این است که عارف برای ریاست مجلس به مصاف لاریجانی خواهد رفت و در دور اول رای گیری به دلیل اینکه طبق آیین نامه داخلی باید رییس مجلس اکثریت مطلق را کسب کند، لاریجانی، عارف و نامزد فراکسیون ولایی آرای مورد نیاز را کسب نخواهند کرد بنابراین انتخابات به دور دوم کشیده می‌شود و در دور دوم باید دید اصولگرایان بین عارف و لاریجانی به کدامیک رای می‌دهند. اما در مورد عملکرد فراکسیون امید که اشتراکات زیادی با مستقلان دارند تردید وجود دارد. این فراکسیون تحت تاثیر تصمیمات گروه ۵ نفره (روحانی، ناطق نوری، جهانگیری، خاتمی، سید حسن خمینی) بیرون از پارلمان قرار دارد که این موضوع در استیضاح‌های پایان سال ۹۶ ثابت شد. این گروه از نزدیکان لاریجانی هستند و اجازه نخواهند داد ریاست لاریجانی بر مجلس دهم به مخاطره بیافتد. فراکسیون‌های سیاسی مجلس هر کدام تلاش دارند تا پیام‌هایی را به پایگاه‌های اجتماعی خود، لاریجانی و دولت ارسال کنند، اما می‌دانند که در پایان باز هم در سومین دوره مجلس دهم، لاریجانی بر کرسی ریاست مجلس باقی خواهد ماند و احتمالا نواب رئیس نیز حفظ می‌شوند و فقط تغییرات محدودی در سطح دبیران رخ خواهد داد.