لزوم مشارکت ایران در مذاکرات صلح افغانستان

خبرگزاری مهر: بعد از گذشت ۱۵ سال از ورود نیروهای ارتش آمریکا و ناتو به افغانستان و حمله به این کشوربه بهانه مبارزه با اعضای «القاعده» و «طالبان» در افغانستان تا کنون امنیتی پایدار در منطقه بوجود نیامده است. «باراک اوباما» رئیس جمهور افغانستان در سفر سال ۲۰۱۰ خود به افغانستان قصد خروج نیروهای ارتش آمریکا از افغانستان را داشت اما با قدرت گرفتن دوباره طالبان در منطقه و حمله آنها به شهرهای «سنگین» و «قندوز» در سال جاری فرماندهان ارشد ارتش آمریکا و دولت اوباما صلاح را در این دیدند به این بهانه در منطقه حضور داشته باشند و اینگونه ادعا کردند که در صورت خروج از افغانستان گروه تروریستی «داعش» جایگزین آنها شوند. فتنه ای که آمریکا در عراق و سوریه به نام «داعش» بپا کرده است در حال رخت بربستن از خاورمیانه و ورود به منطقه افغانستان است. پرسش این است که حضور داعش در منطقه چگونه و به چه شکل به آمریکاییها در کنترل منطقه کمک می کند؟ داعش با حضور در افغانستان نیرویی مزاحم برای کشورهای منطقه از جمله چین، روسیه، ایران، پاکستان بوجود خواهد آورد و از سویی دیگر آمریکا هر وقت بخواهد آنها را بر علیه نیروهای منطقه بکار می گیرد. تولید اسلحه در کارخانه های اسحله سازی آمریکا و اروپا و فروش آن به گروههای تروریستی در منطقه درآمدی میلیاردی را نصیب آمریکا و متحدانش خواهد کرد و از سویی دیگر منابع زیر زمینی منطقه توسط داعش در اختیار کشورهای غربی قرار خواهد گرفت. ۲۳ فوریه چهارمین دوراز مذاکرات مقدماتی صلح افغانستان با مشارکت کشورهای افغانستان، پاکستان، چین و آمریکا در کابل برگزار شد و طرفین به توافق رسیدند که مذاکرات مستقیم طالبان و دولت افغانستان در اسلام آباد پاکستان و در اوایل ماه مارس برگزار شود. به فاصله چند روز از این تصمیم ارتش آمریکا «جان نیکلسون» را به عنوان فرمانده جدید نیروهای ناتو در افغانستان جایگزین ژنرال «جان کمبل» کرد و به نوعی آمریکا با انجام این اقدام مهر تاییدی بر حضور نظامی خود در منطقه افغانستان زد و این اقدام آمریکاییها باعث خشم و نارضایتی طالبان افغانستان شد. دفتر طالبان افغانستان در قطر نیز اعلام کرد از سوی «ملا اختر منصور» رهبر طالبان به هیچ گروهی از طالبان افغانستان اجازه مذاکره با دولت افغانستان داده نشده است و پیش شرط های طالبان برای انجام مذاکره به میان آورده شد. دفتر طالبان در قطر گفته است در صورتی حاضر است در مذاکرات صلح با دولت افغانستان شرکت کند که اولاً نیروهای آمریکایی و ناتو از منطقه خارج شوند ثانیاً تمام زندانیان طالبان در بند دولت افغانستان آزاد شوند و آخرین خواسته طالبان اینست که نام این گروه از لیست گروههای تروریستی در جهان خارج شود. البته برآورده شدن این خواسته ها از سوی دولت افغانستان امری ناممکن به نظر می رسد چون آمریکایی که خود را نیروی قدرتمند در منطقه می داند هرگز حاضر نخواهد شد دولت افغانستان به تمام خواسته های طالبان تن در دهد و از سویی نا امنی در منطقه افغانستان خواسته های استراتژیک آمریکا را در منطقه تامین می کند. چین به عنوان عضو جدیدی وارد مذاکرات مقدماتی صلح افغانستان شده است. هدف چین از ورود به این مذاکرات از طریق پاکستان این است که پکن بتواند پروژه اقتصادی خود با اسلام اباد را عملی کند و راه اندازی این پروژه اقتصادی که چین را از طریق پاکستان به بازارهای آسیای میانه متصل می کند بدون همکاری طالبان در منطقه امکان ناپذیر است. کریدور اقتصادی چین از مناطقی در پاکستان می گذرد که نیروهای طالبان نیز در آن مناطق حضور دارند. ارتش پاکستان برای تامین این پروژه اقتصادی اعلام آمادگی کرده است اما طالبان قدرتی نیست که ارتش پاکستان به تنهایی بتواند آنرا مهارکند و از قدرت روز افزونی برخوردار است. چین نیز در اقدامی جدید با دفتر طالبان در قطر وارد مذاکره شده است تا بتواند آنها را متقاعد کند که وارد مذاکره با دولت افغانستان شوند. با وارد شدن چین به این منطقه آمریکا احساس خطر می کند و از سویی دیگر چین قصد دارد در «جیبوتی» پایگاه هوایی احداث کند، چون آمریکا با دخالت های بیجا در منطقه و از جمله ورود به آبهای آسیای شرقی نزدیک چین توازن نظامی این منطقه را بهم زده است و چین تلاش دارد دست آمریکا را از منطقه کوتاه کند. ورود طالبان به مذاکرات صلح افغانستان و ایجاد توافق با دولت افغانستان می تواند به برقراری امنیت و پایداری در منطقه کمک کند و چین بتواند به راحتی تولیدات خود را از طریق کریدور اقتصادی خود با پاکستان به کشورهای آسیای میانه ترانزیت کند. پیش شرطهای طالبان افغانستان برای ورود آنها به مذاکرات صلح از سویی برای برقراری امنیت پایدار در منطقه مهم و حیاتی به نظر می رسد اما از سویی دیگر باید به این نکته توجه داشت که طالبان خود به شاخه های مختلفی منشعب شده است که برخی از این شاخه های انشعابی مانند «شورای کویته» و «گروه حقانی» توسط ارتش پاکستان حمایت می شوند و در روزهای اخیر تعدادی از این نیروها با حمایت ارتش پاکستان وارد منطقه «هلمند» افغانستان کرده است و این موجودیت افغانستان را به خطر می اندازد و از طرفی خبرهایی از سوی مقامات امنیتی و محلی افغانستان منشر شده است که ارتش پاکستان در منطقه «بهرام چی» ولایت هلمند افغانستان پرچم پاکستان را به اهتزاز درآورده است و به نوعی ارتش پاکستان در حال تجاوز به تمامیت ارضی افغانستان است. چندی پیش دولت افغانستان گروهی را تحت عنوان «۱+۶» بوجود آورد، این گروه پس ازآن بوجود آمد که «حامد کرزای» رئیس جمهور سابق افغانستان اعلام کرد که کشورهای ایران، هند و روسیه نیز باید در مذاکرات صلح افغانستان حضور داشته باشند. برقراری امنیت در افغانستان نه تنها مستلزم همکاری کشورهایی چون افغانستان و پاکستان است بلکه باید قدرتهای منطقه از جمله ایران، چین، هند، روسیه در این مذاکرات شرکت داشته باشند. مشارکت هند در مذاکرات صلح افغانستان از این جهت قابل اهمیت است که هند می تواند پروژه اقتصادی خود را با مشارکت ایران و افغانستان به اجرا در آورد و طرح توسعه بندر چابهار از اهدافی است که می تواند به اقتصاد منطقه کمک شایانی کند. هند از کشورهای مهم در آسیای جنوبی بشمار می رود که با پاکستان و چین مرز مشترک دارد و گروه تروریستی داعش در صدد است با عضوگیری از میان جوانان هندی و پاکستانی گروه داعش شبه قاره را بوجود آورد. هند نیز در ماههای اخیر تعداد زیادی از جوانان این کشور را که قصد پیوستن به داعش را داشتند دستگیر کرده است. برقراری امنیت در افغانستان امنیت پایدار را در هند و کشورهای منطقه به ارمغان خواهد آورد و این نکته مهمی است که سران دولت هند و منطقه از آن آگاهی دارند. هند نیز در جهت برقراری امنیت پایدار در منطقه افغانستان با کمکهای تسلیحاتی و مالی خود به دولت افغانستان کمک می کند و یکی از حامیان مبارزه با تروریسم در منطقه افغانستان بشمار می رود. حضور هند به عنوان یکی از کشورهای طرف مذاکره در مذاکرات صلح افغانستان می تواند به پیشرفت روند مذاکرات دولت افغانستان با طالبان کمک بسیاری بکند. گزارشهایی نیز مبنی بر دیدار «ولادیمیر پوتین» با «ملا اختر منصور» رهبر طالبان و یا هیئتی از طالبان افغانستان در رسانه ها منتشر شد و این نشان دهند عزم مسکو برای حل مسئله افغانستان و پایان دادن به حکمرانی آمریکا در منطقه است. وجود آمریکا در منطقه نزدیک به روسیه برای مسکو نگران کننده است و ایجاد پایگاههای نظامی آمریکا در افغانستان می تواند در آینده برای روسیه تهدیدی فوق العاده بشمار آید چون روسیه با حضور در سوریه و انجام حملات هوایی علیه گروه تروریستی داعش خشم سردمداران آمریکایمی و اروپایی را برانگیخته است. در حال حاضر آمریکا بازیگر اصلی تحولات در منطقه خاورمیانه و افغانستان است و قدرتهای منطقه نیز باید کنترل منطقه را از دست آمریکا خارج کرده به نیروهای امنیتی افغان اطمینان بیشتری داشته باشند و این امر زمانی اجرایی خواهد شد که پاکستان نیز از سیاستهای خود در افغانستان دست بکشد در غیر این صورت منطقه دچار بحران شدید امنیتی خواهد شد و امنیت منطقه به مخاطره خواهد افتاد. در این وضعیت نقش تعیین کننده و مهم کشورهای ایران، هند و روسیه در منطقه و در مذاکرات صلح افغانستان بیشتر حس می شود و بدون مشارکت این کشورها مذاکرات صلح افغانستان نتایج مثبتی در بر نخواهد داشت.