ترافیک دیپلماسی عربستان در پاکستان

دولت ریاض درپی دیدار «عادل الجبیر» وزیر امور خارجه عربستان، «محمد بن سلمان» وزیر دفاع خود را برای جلب حمایت مقامات دولتی و نظامی پاکستان به اسلام‌آباد فرستاده است.

اما اظهارات مقامات دولتی و رهبران سیاسی در مورد مشارکت اسلام‌آباد در ائتلاف نظامی عربستان و واکنش مردم پاکستان نسبت به شهادت «شیخ باقر النمر» به خوبی نشان می‌دهد که بن سلمان نیز قادر به تکمیل دستورکار ناقص وزیر امور خارجه عربستان در پاکستان نخواهد شد.

عربستان چندی پیش موجودیت ائتلاف 34 کشور برای مبارزه با تروریسم را اعلام کرد و بدون اطلاع به پاکستان، نام این کشور را در این ائتلاف مطرح کرد.

«اعزاز احمد چوهدری» قائم مقام وزیر امور خارجه پاکستان پس از این عمل عربستان به خبرنگاران گفت که اخبار شرکت پاکستان در ائتلاف نظامی عربستان با حضور 34 کشور برای دولت اسلام‌آباد تعجب‌آور است زیرا مقامات این کشور هیچ آگاهی در این خصوص ندارند.

اما، پس از گذشت یک روز، «قاضی خلیل الله» سخنگوی وزارت امور خارجه پاکستان شرکت اسلام‌آباد در این ائتلاف را تایید کرد و گفت: اسلام‌آباد از ائتلاف نظامی عربستان اعلام حمایت می‌کند اما هنوز نحوه مشارکت پاکستان در این ائتلاف مشخص نیست.

عربستان سعودی پس از تشکیل این ائتلاف، به منظور کاهش فشار اعتراض‌های مسلمانان جهان پس از به شهادت رساندن آیت‌الله نمر باقر النمر، درصدد جلب حمایت برخی از کشورهای اسلامی بوده است.

مقامات ریاض در تازه‌ترین اقدام تلاش کردند تا روابط دیپلماتیک پاکستان با ایران کاهش یا قطع شود اما سخنگوی وزارت امور خارجه این کشور با انتشار بیانیه‌ای این شایعه را رد کرد.

با این حال، آل سعود در گام نخست الجبیر را برای تکمیل دستورکار و سیاست خارجی خود علیه ایران به پاکستان اعزام کرد و همچنین درپی سفر ناکام وی، هم اکنون بن سلمان وزیر دفاع عربستان را به اسلام‌آباد فرستاده است.

کارشناسان بر این باورند که هدف عربستان در رابطه با ترافیک مقامات این کشور نه تنها شرکت پاکستان در ائتلاف نظامی جدید ریاض علیه تروریسم است بلکه کاهش و قطع روابط اسلام‌آباد با تهران، همکاری نظامی و اعزام ارتش برای جنگ یمن و سوریه، جنگ فرقه‌ای و القای اجماع و همراهی جهان اسلام به نفع ریاض است.

این در حالی است که رهبران سیاسی پاکستان مانند «عمران خان» رهبرحزب «تحریک انصاف» چندی پیش ائتلاف نظامی عربستان را علیه تروریسم نه بلکه علیه ایران دانسته است.

وی تاکید کرد: شرکت اسلام‌آباد در ائتلاف نظامی عربستان برای پاکستان بسیار مشکل‌ساز است و خسارت زیادی به جهان اسلام وارد خواهد کرد.

از سوی دیگر، مقامات دولتی پاکستان نیز تلاش می‌کنند که از ایجاد مشکلات بیشتر در تنش‌های ایران و عربستان جلوگیری کند و موضعی را دنبال کند که صدمه‌ای به تهران نیز نرساند.

اظهارات «عرفان صدیقی» مشاور ویژه نخست‌وزیر پاکستان در امور داخلی و «سرتاج عزیز» مشاور ویژه نخست‌وزیر در امور بین‌الملل در مورد مشارکت اسلام‌آباد در ائتلاف نظامی ریاض و بی‌طرفی این کشور در تنش‌های موجود ایران و عربستان موضع اسلام‌آباد را مشخص کرده است.

این دو مقام اسلام‌آباد در اظهارات خود اعلام کرده‌اند که پاکستان در تنش‌های ایران و عربستان تنها نقش میانجی و مثبت ایفا خواهد کرد.

دولت ریاض می‌داند که با قطع روابط با تهران و اخراج دیپلمات‌های برخی کشورهای اسلامی از ایران مرتکب اشتباه بزرگی شده است.

آل سعود پس از اعلام موجودیت ائتلاف نظامی عربستان با همکاری برخی از کشورهای اسلامی علیه ایران فکر می‌کردند که جنگ با تهران مشکلی برای ریاض ایجاد نخواهد کرد. اما، حمایت برخی کشورهای کوچک اسلامی مانند «جیبوتی»، «قطر»، «سومالی»، «جزایر کومور» و بی‌طرفی کشورهای بزرگ اسلامی مانند پاکستان و ترکیه، عربستان را مجبور به عقب‌نشینی از این جنگ کرد و رویاهای جنگ با ایران از چشم‌های آل سعود پریدند.

آل سعود می‌داند که عربستان به تنهایی توان مقابله با ایران را ندارد.

«کالین پاول» وزیر امور خارجه سابق آمریکا در ماه می سال 2015 میلادی در گفت‌وگو با «فاکس نیوز» گفته بود: "من به دوست‌های آل سعود می‌گویم که از درگیری با ایران دست بکشند زیرا این کشور در طول چند ساعت عربستان را از عصر صنعتی امروز به زمان گذشته خواهد فرستاد و آن زمان ما قادر به جلوگیری از نابودی تاسیسات ریاض توسط تهران نخواهیم شد. آن زمان آل سعود یک خط تلفن نیز نخواهد داشت تا با ما ارتباط برقرار کند."

از سوی دیگر، نواز شریف نخست‌وزیر پاکستان نیز می‌داند که حمایت بیشتر از عربستان سبب ایجاد مشکلات بیشتر در انتخابات آینده خواهد شد.

دو سال حکومت نواز شریف را می‌توان دوره فتوحات سیاسی نواز شریف قرار داد زیرا دولت وی در برخی از مسایل داخلی مانند تحصن و تظاهرات گسترده و طولانی مدت احزاب تحریک انصاف و «تحریک عوامی» در مورد تقلب انتخاباتی، انتخابات شورای شهر و اعلام آمادگی یکی از گروه‌های تجزیه طلب ایالت «بلوچستان» موفق شده است اما نخست‌وزیر پاکستان در آینده با چالش‌های بزرگ و جدی داخلی و خارجی روبرو خواهد شد که می‌تواند سبب براندازی دولت این کشور شود.

چالش‌های سیاسی داخلی در آینده برای نواز شریف شامل تشکیل حزب جدید از رهبران ناراضی حزب «مسلم لیگ» شاخه نواز شریف، اعلام اتحاد احزاب تحریک انصاف و تحریک عوامی برای انتخابات آینده به زیان «شیخ رشید» رهبر حزب مسلم لیگ شاخه «عوامی»، اتحاد «پرویز مشرف» رئیس جمهور و رئیس سابق ستاد ارتش با «چوهدری شجاعت حسین» رهبر حزب مسلم لیگ شاخه «قائد اعظم» خواهد شد.

با این حال، نواز شریف در آینده با دو مثلث قدرتمند سیاسی (شیخ رشید، عمران خان و طاهر القادری) و (پرویز مشرف، شاخه‌های احزاب مسلم لیگ و رهبران ناراضی شاخه نواز شریف) روبرو خواهد شد.

علاوه بر این، چالش بزرگ خارجی برای نواز شریف در حال حاضر و آینده برقراری تعادل میان روابط ایران و عربستان است و اظهارات رهبران سیاسی و اپوزیسیون پاکستان نشان می‌دهند که نخست‌وزیر کنونی این کشور باوجود رابطه طولانی مدت و صمیمانه با نظام پادشاهی عربستان توانایی حمایت بیشتر از آل سعود را نخواهد داشت.

رسانه‌های پاکستانی چندی پیش گزارش دادند که احزاب اپوزیسیون در پارلمان این کشور ضمن انتقاد به دولت اسلام‌آباد خواستار شفافیت در مورد وضعیت منطقه و تنش‌های ایران و عربستان شدند.

«شاه محمود قریشی» معاون رئیس حزب تحریک انصاف پاکستان در پارلمان این کشور با پافشاری بر تصمیم نهایی نواز شریف از عملکرد دولت اسلام‌آباد در مورد ائتلاف نظامی عربستان انتقاد کرد.

وی تاکید کرد: دولت اسلام‌آباد باید توضیح دهد که در مورد تنش‌های ایران و عربستان چه برنامه‌ریزی کرده است.

قریشی از دولت اسلام‌آباد خواست که نقش این کشور در تنش‌های موجود ایران و عربستان باید شفاف باشد.

«خورشید احمد شاه» رهبر اپوزیسیون در پارلمان پاکستان نیز گفته بود که «سرتاج عزیز» مشاور نخست وزیر می‌بایست تمام کارهای خود را کنار بگذارد و برای توضیح در مورد موضع رسمی دولت در پارلمان این کشور حاضر شود.

وی نیز تاکید کرد: موضع اسلام‌آباد در تنش‌های ایران و عربستان باید شفاف باشد.

همچنین احزاب «عوامی ملی»، «متحده قومی»، «وحدت مسلمین»، «تحریک اسلامی»، «مردم پاکستان» و سایر مقامات سیاسی و مذهبی با مخالفت شدید از مشارکت اسلام‌آباد در ائتلاف نظامی عربستان اعلام کردند که پاکستان باید در این خصوص بی‌طرف باشد.

پافشاری اکثریت احزاب سیاسی پاکستان قدرت نواز شریف برای حمایت و همکاری بیشتر در ائتلاف نظامی عربستان را تضعیف کرده است و اگر نواز شریف خود را در این خصوص طرف اعلام کند، تلاش‌های اپوزیسیون در ایجاد بحران برای دولت کنونی اسلام‌آباد موثر خواهد بود.

بنابراین، نواز شریف نخست‌وزیر پاکستان با عمل محتاطانه موضع بی‌طرفی در تنش‌های ایران و عربستان را دنبال خواهد کرد زیرا در غیر اینصورت با چالش‌های بزرگ داخلی و خارجی روبرو خواهد شد.

با این حال، اکنون باید منتظر ماند که بن سلمان چه پیامی از سوی سیاستمداران اسلام‌آباد دریافت خواهد کرد اما به نظر می‌رسد که دستور ناقص الجبیر در رابطه با روابط پاکستان و ایران همچنان ناتکمیل باقی خواهد ماند.