عربستان به دنبال ساخت ۱۶ نیروگاه هسته‌ای

عیار آنلاین -عربستان سعودی با جمعیت حدود ۳۲ میلیون نفر، نوزدهمین اقتصاد بزرگ دنیا است[۱] و در تقسیم بندی بانک جهانی جزو کشورهای با درآمد بالا[۲] به شمار می‌آید. عربستان سعودی دومین صادرکننده بزرگ نفت و اولین صادرکننده مجموع مشتقات نفتی در جهان است. علاوه بر این دارای میادین بزرگ گازی است که این کشور را به پنجمین کشور دنیا در میزان ذخایر گازی تبدیل کرده است[۳].

اما این ذخایر عظیم هیدروکربنی موجب صرف نظر کردن عربستان از دیگر منابع انرژی نشده است. عربستان سعودی برنامه بلندبالایی برای بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر و هسته‌­ای دارد و به این منظور اقدام به تاسیس شهرکی در نزدیکی ریاض به نام شهرک پادشاهی ملک عبدالله برای تحقیق و توسعه در زمینه انرژی‌های نو و انرژی اتمی کرده است.

بر اساس پیش‌بینی اداره اطلاعات انرژی آمریکا تا سال ۲۰۳۲، عربستان به ۱۲۰ گیگاوات ظرفیت برق نیاز خواهد داشت که نیمی از این میزان توسط شهرک پادشاهی ملک عبدالله تولید خواهد شد که مرکز انرژی‌های نو و اتمی عربستان است.

شکل ۱ طراحی اولیه شهرک ملک عبدالله عربستان

در ژوئن ۲۰۱۱ مسئول هماهنگ‌کننده فعالیت‌های علمی شهرک ملک عبدالله اعلام کرد عربستان قصد دارد تا بیست سال آینده ۱۶ نیروگاه هسته­‌ای قدرت تاسیس کند تا ۱۵درصد از برق مورد نیاز خود در سال ۲۰۳۲ را تامین کند. برای ساخت این نیروگاه‌ها با ظرفیت ۱۷هزار مگاوات، ۸۰ میلیارد دلار هزینه خواهد شد. قرار است ساخت نخستین نیروگاه سال بعد (۲۰۱۶) آغاز شود و در سال ۲۰۲۲ به بهره برداری برسد. هرچند افق این برنامه در سال ۲۰۱۵ تغییر کرد و از ۲۰۳۲ به ۲۰۴۰ تبدیل شد اما همچنان عزم جدی سعودی‌ها برای بهره مندی وسیع از انرژی هسته­‌ای را نشان می‌دهد.

علاوه بر این طبق برنامع اعلام شده­­‌ی این شهرک، عربستان تا سال ۲۰۳۲ اقدام به تاسیس ۴۱ هزارمگاوات ظرفیت نیروگاه خورشیدی و ۴ هزار مگاوات ظرفیت نیروگاه زمین گرمایی خواهد کرد.

از دیگر اهداف عربستان برای حرکت به سمت انرژی هسته‌­ای استفاده از ظرفیت آب‌شیرین‌کن‌های نیروگاه‌های هسته‌­ای است. زیرا یکی از چالشه‌ای پیش روی عربستان کم آبی است که موجب شده است این کشور به طور گسترده از واحدهای آب‌شیرین‌سازی استفاده کند. به طوری که بزرگترین واحد آب شیرین کنی جهان به نام راس الخیر با ظرفیت شیرین سازی یک میلیون متر مکعب در روز در عربستان قرار دارد. از این رو عربستان در سال ۲۰۱۵ با موسسه تحقیقاتی انرژی اتمی کره جنوبی[۴] قراردادی برای تعیین محل برای ساخت حداقل ۲ نیروگاه هسته‌­ای کره‌ای از نوع SMART امضا کرد. این نوع راکتور که طول عمر بالایی حدود ۶۰ سال دارد و تنها لازم است هر سه سال یکبار سوخت آن تعویض شود قادر است روزانه ۴۰ هزار متر مکعب آب شیرین کند و در حدود ۱۰۰ مگاوات برق تولید کند. هزینه ساخت هر یک از این نیروگاه های SMART حدود یک میلیارد دلار تخمین زده می­‌شود.

در مسیر هسته‌­ای شدن عربستان کشورهای گوناگونی همکاری می‌­کنند از جمله فرانسه که با امضای قراردادی در سال ۲۰۱۵ متعهد شد بعد از مطالعات اولیه برای مکان یابی، دو نیروگاه هسته‌­ای از نوع EPR برای عربستان بسازد و مسائل مربوط به ایمنی و سوخت مصرف شده را برعهده گیرد.[۵]

کشورهای دیگر نیز نظیر چین، آمریکا، جمهوری چک، آرژانتین و انگلستان هر کدام به نحوی در برنامه هسته‌­ای عربستان سهیم هستند. اما اینکه خود عربستان و نیروهای متخصص این کشور چه نقشی را ایفا خواهند کرد و اینکه آیا در این مسیر انتقال تکنولوژی نیز صورت خواهد پذیرفت یا نه؟ سوالی است که نگاهی عمیق‌تر به برنامه هسته‌­ای عربستان نیاز دارد. از طرفی تلاش عربستان برای وارد کردن انرژی هسته‌­ای در سبد انرژی این کشور با وجود منابع فراوان هیدروکربنی نکته‌ای آموزنده در بردارد که سیاست گذاران بخش انرژی کشورمان نیاید از آن غافل باشند.

**گروه پژوهشی روشنا

______________________________________________________________________________

[۱] World Bank(2013)

[۲] High income

[۳] EIA

[۴] KAERI

[۵] WNA: World Nuclear Association