چه رفتارهایی باعث گستاخی دشمنان ملت شد؟/ دیپلماسی مقتدرانه‌ای که نتوانست برای وزیر دیپلمات ویزا بگیرد

سرویس سیاسی فردا؛ دیگر همه در جریان فاجعه منا قرار گرفته اند؛ حاجیانی با لباس احرام در روزی که قرار بود عید مسلمانان شود، قربانی شدند و هزاران مسلمان در گوشه و کنار جهان عزادار؛ اما نحوه برخورد سعودی ها با دولت و دستگاه سیاست خارجی کشورمان واقعیت های جدید را نیز آشکار کرده است.

تعداد کشته شدگان ایرانی این حادثه تا لحظه نگارش این مطلب ۱۴۴ تن و همچنین ۸۵ مجروح و ۳۲۳ مفقود اعلام شده است؛ هرچند شنیده ها حاکی از آن است که به احتمال قوی به تعداد کشته شدگان اضافه خواهد شد. همچنین قرار است از فردا (دوشنبه) به تدریج اجساد جان‌باختگان و انتقال مصدومان از جده به سمت تهران آغاز شود که مصدومان در بیمارستان‌های مختلف در کشور مورد معالجه قرار گیرند.

گمانه زنی های زیادی درخصوص علت این حادثه منتشر شده است؛ اما معروف ترین این روایت متعلق به روزنامه الدیار است.

روزنامه لبنانی الدیار علت این حادثه را این طور روایت می کند: «حقیقت این است که هنگام ازدحام حجاج در منا، محمد بن سلمان تصمیم گرفت در این مراسم شرکت کند، پس با کاروانی شامل 200 نیروی ارتشی و 150 نیروی پلیس که از همه طرف آن را اسکورت می‌کردند وارد جمعیت شد و به مرکز منا رسید. در این لحظه جهت حرکت حجاج تغییر و حتی به جهت عکس حرکت اولیه تبدیل شد تا بسرعت ازدحام شدیدی میان حجاج حاصل شد . فاجعه از همین‌جا آغاز شد و پسر شاه سفرش را پایان داد و بازگشت؛ اما فاجعه خیلی بزرگ بود. حجاج به همدیگر فشار می‌آوردند و ناخودآگاه بر زمین می‌افتادند حال آنکه هزاران حاجی دیگر آنان را زیر پا له می‌کردند.»

در حالی که هموطنان آسیب دیده منتظر اعزام هیئتی از جمهوری اسلامی ایران بودند خبر عدم صدور ویزا توسط دولت سعودی برای هیئت ایرانی به سرپرستی علی جنتی، وزیر فعلی ارشاد و سفیر سابق ایران در کویت و همچنین خودداری وزیر خارجه عربستان از دیدار با وزیر خارجه کشورمان در نیویورک بر غم آنان اضافه کرد.

شب گذشته حسین امیرعبداللهیان، معاون عربی آفریقایی وزیر خارجه در گفتگو با شبکه یک سیما ضمن اعلام این خبر گفت: آقای جنتی، وزیر ارشاد، معاون کنسولی وزیر امورخارجه و هیئت همراه از ساعت ۱۵ امروز آماده پرواز به سمت جده هستند؛ اما تا این لحظه سعودی ها با توجیه تعطیلی روز شنبه و ایام عید در این کشور برای صدور روادید اقدامی نکرده اند . صبح امروز وزیر ارشاد با حضور در مجلس بر این مسئله صحه گذاشت.

زمانی قرار بود دولت تدبیر و امید ارزش و اعتبار را به پاسپورت ایرانیان برگرداند؛ اما امروز کار به جایی رسیده که دولت عربستان برای ویزا دادن به وزیر ارشاد جمهوری اسلامی ایران که سال ها دیپلمات و سفیر ایران در کویت بوده؛ آنقدر بهانه های واهی آورده و ویزا نمی دهد؟

از سوی دیگر، روزنامه سعودی «الحیات» چاپ لندن، امروز مدعی شد: «عادل الجبیر» وزیر امور خارجه عربستان «درخواست شفاهی» «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران را برای دیدار نپذیرفت . بنا بر این گزارش، علت رد شدن درخواست این بود که «به شکلی متکبرانه و در غیر جای خود مطرح شده است». این را منابع مطلع به الحیات گفته و توضیح داده‌اند که طرف ایرانی «طبق عرف معمول» خواستار دیدار نشده‌ است که شامل برنامه مشخص برای دیدار بوده باشد؛ بلکه درخواست محدود بوده به بررسی اتفاقات حج نه امور سیاسی منطقه مثل سوریه و یمن و این چیزی بود که عربستان آن را «نامقبول» خواند و با آن موافقت نکرد .

اگر آن زمان که آمریکا اجازه ورود نماینده ایران در سازمان ملل را به خاکش نداد و دولت با انفعال کامل و بدون هیچ واکنشی نماینده خود را تغییر داد، ایستادگی می کرد یا زمانی که کشتی های حامل کمک ایران به یمن تنها با تماس کری با وزیر خارجه مان سر از جیبوتی در آورد؛ یا در مقابل تهدید جنگنده های عربستانی به هواپیماهای حامل کمک های انسانی به یمن واکنشی درخور نشان می دادیم، شاید امروز مجبور نبودیم در مقابل دولت سفاک عربستان کاسه چه کنم چه کنم دست بگیریم و خبر احضار چند باره کاردار سفارت عربستان را به عنوان تنها دستاورد دیپلماسی فعال بشنویم.

ملک سلمان پس از به قدرت رسیدن در عربستان علنا مواضع تندی علیه ایران اتخاذ می کرد؛ به عبارتی عربستانی که در دوره های گذشته با سیاست محافظه کارانه و پشت پرده خباثت هایی را علیه ایران صورت می داد، در زمان حاکمیت سلمان آشکارا موضوعات اختلافی را مطرح می کرد. سلمان در نشست کشورهای حاشیه خلیج فارس که چند ماه گذشته برگزار شده بود در اشاره ای مستقیم به ایران، از ضرورت مقابله با تهدیدی سخن گفت که «قصد توسعه کنترل و نفوذ و هژمونی خود را دارد» که این امنیت منطقه را تهدید می کند .

پر واضح است که دستگاه دیپلماسی دولت یازدهم باید تغییراتی را در شیوه تعامل مقتدارنه(!) خود با کشورهای دنیا اتخاذ کند و فاجعه منا نیز ضرورت این تغییر را بیش از پیش نمایان می کند. نکته عجیب دیگر این است که چرا دولت یازدهم از زمان آغاز به کار از ظرفیت جنبش عدم تعهد که ریاست این دوره آن را برعهده دارد؛ بهره ای نبرده است؟

لازم است در این مقطع که بی کفایتی و نالایقی دولت سعودی در اداره حرمین شریفین اثبات شده و کشورهای اسلامی نیز متضرر همه ساله در مراسم حج هستند گرد هم آیند و در خصوص نحوه مدیریت حرمین شریفین تصمیماتی اتخاذ شود که به نظر می رسد دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران صلاحیت و وجاهت لازم برای این ابتکار عمل را داراست.