آرایش سیاسی مجلس دوازدهم

بامداد دیروز که نتایج انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در حوزه تهران هم اعلام شد، عملا کار انتخاب افراد برای کرسی های بهارستان به پایان رسید و از امروز رایزنی ها در مرحله اول برای فراکسیون سازی های جناحی در مجلس آینده آغاز شده و پس از آن نوبت تعیین ترکیب هیئت رئیسه مجلس دوازدهم است که البته با این وضعیت کار سخت و پرحاشیه ای خواهد بود. در گزارش پیش رو سعی کردیم هم از لحاظ گرایش منتخبان بهارستان فضای روشنی را ترسیم و هم برخی ویژگی ها و حواشی منتخبان مجلس دوازدهم را بررسی کنیم.از بالا و پایین کردن منتخبان ملت در دور اول و دور دوم انتخابات مجلس شورای اسلامی می توان به یک اعداد حدودی درباره گرایش سیاسی آن ها پی برد و بر این اساس بررسی های خراسان نشان می دهد در میان منتخبان مردم جناح حامی دولت شامل فهرست های شریان، امنا، صبح ایران (موسسه مصاف) و بخش های رادیکال جبهه پایداری توانسته اند  حدود 100کرسی را از آن خود کنند. دومین گروهی که می توان گفت در مجلس آینده تعداد زیادی را به خود اختصاص داده، ائتلاف نمایندگان نزدیک به محمد باقر قالیباف رئیس فعلی مجلس و بخش های معتدل تر جبهه پایداری با عنوان ائتلاف شورای انقلاب یا همان شانا هستند که ظاهرا حدود 90کرسی را به دست آورده اند. در این میان فهرست های شامل اصلاح طلبان و اعتدالیون طرفدار دولت قبل هم می گویند حداقل 60کرسی را از آن خود کرده اند و 40کرسی باقی مانده به مستقلین و اقلیت های مذهبی رسیده که این ها هم برخی در سابقه خود اصولگرایی یا اصلاح طلبی یا حامی دولت قبل بودن را دارند اما الان مدعی مستقل بودن هستند. با این حال در فضای پر ابهام و غیر شفاف سیاسی ایران خیلی نمی توان به این اعداد هم مطمئن بود، ساعتی بعد از اعلام نتایج مرحله دوم انتخابات مجلس دوازدهم شورای اسلامی، غلامرضا نوری قزلجه از افزایش تعداد نمایندگان مستقل به عدد نزدیک به ۱۰۰ خبر داد. غلامرضا نوری قزلجه، نماینده منتخب مجلس دوازدهم و رئیس فراکسیون مستقلین مجلس یازدهم  گفت: با اعلام نتایج نهایی مرحله دوم انتخابات مجلس دوازدهم تعداد ۱۳ نفر از نامزد‌های مشی مستقل به مجلس دوازدهم راه پیدا کردند و بدین ترتیب تعداد اعضای فراکسیون در شرف تأسیس نمایندگان مستقل به عدد ۱۰۰ نزدیک شد و امید‌ها برای شکل گیری مجلسی پویا که بتواند مطالبات مردم را دنبال کند، افزایش یافت.باز هم باید تاکید کنیم این اعداد حدودی بوده و به دلیل نبود شفافیت کامل در خط و ربط سیاسی برخی منتخبان، تا زمان تشکیل مجلس دوازدهم و ایجاد فراکسیون های مشخص در مجلس آینده نمی توان اعداد قطعی را اعلام کرد ضمن این که برخی از منتخبان در دو یا سه فهرست حضور داشتند و باید دید بعد از رفتن زیر یک سقف در بهارستان به کدام سمت میل پیدا می کنند.

افزایش 7 درصدی حاضرین در دور دوم انتخابات  یا مشارکت 8 درصدی مردم تهران

اما در حالی که بسیاری از ناظرین سیاسی، مشارکت در دور دوم انتخابات مجلس را کم توصیف کرده و حتی بسیار پایین تر از دور اول می دانند، احمد وحیدی وزیر کشور با حضور در نشست خبری پس از انتخابات با ابراز رضایت از نحوه برگزاری دور دوم انتخابات گفت: مشارکت در مجموع 6یا 7درصد از انتخابات مشابه دور دوم در مجلس قبل بالاتر بوده است.به نظر می رسد وزیر کشور از معدود رضایتمندان از این انتخابات به لحاظ میزان مشارکت باشد چراکه وی در توییتی حاشیه ساز نیز این حضور مردم را «حماسه» توصیف کرده بود، اصطلاحی که بیشتر با اغراق زیادی به کار برده شده و باعث واکنش کاربران توییتر در زیر همین پست شد. حتی افرادی همچون حسام الدین آشنا مشاور رسانه ای دولت روحانی و آذری جهرمی وزیر ارتباطات دولت قبل نیز این توصیف از این انتخابات را زیر سوال بردند. با این حال محسن اسلامی رئیس ستاد انتخابات کشور در جمع خبرنگاران حاضر در ستاد انتخابات کشور، اظهار کرد: در حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس که با 16 کرسی خالی بیشترین جای خالی بهارستان در دور دوم را شامل می شد، تنها ۵۵۲۶۴۴ رأی صحیح اخذ شده در حالی که مجموع واجدین شرایط رای دادن در این حوزه انتخابیه بالغ بر 7میلیون و 700هزار نفر بودند. با این حال 16 کرسی خالی مجلس دوازدهم   با رای مردم روز هفت خرداد روی صندلی های سبز مجلس کار خود را برای 4 سال آغاز خواهند کرد.

شباهت های دور دوم مجلس نهم با دوازدهم

انتخابات مجلس دوازدهم از جهاتی شبیه انتخابات مجلس نهم است؛ یک رقابت درون جناحی. با این تفاوت که میزان مشارکت در دور دوم [شهر تهران] تقریبا نصف شده است. فرهیختگان آنلاین نوشت: در دور دوم انتخابات مجلس نهم بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار آرای صحیح به صندوق‌ها ریخته شد که ۲ برابر میزان فعلی است. گرایش سیاسی چهره‌های راه یافته به مجلس نهم در دور دوم نیز جالب توجه بود. از ۲۵ نفر راه یافته به مجلس تنها دو نفر از فهرست موسوم به صدای ملت (نزدیک به علی مطهری) و سایرین از فهرست‌های منتسب به اصولگرایان بودند. همچنین یک مقایسه از میزان آرای منتخبان در دور دوم انتخابات مجلس نشان می‌دهد میزان آرای نفر اول در انتخابات دوازدهم [بیژن نوباوه] از میزان آرای نفر بیست و یکم در دور دوم انتخابات مجلس نهم [مهرداد بذرپاش] هم کمتر است.  بیژن نوباوه در انتخابات مجلس نهم نیز در دور دوم [به عنوان نفر اول با بیش از ۴۹۱ هزار رای] به مجلس راه یافت با این تفاوت که میزان آرای او حدود 1.8 برابر میزان رای فعلی او بود.

در مجموع می توان گفت اگرچه دور دوم همه انتخابات‌ها به خصوص در مجلس معمولاً با استقبال کمتری برگزار می‌شود اما زور این انتخابات به خاطر موارد متعددی کمتر از قبل بود و حالا با پایان یافتن فرایند انتخابات، دلسوزان ایران که دل در گرو منافع ملی دارند، باید برای بازگشت انتخابات به مدار اصلی که متضمن اصول اساسی انقلاب اسلامی و حضور گسترده آحاد مردم پای صندوق رأی باشد، فکر و عمل کنند.

چهره های شاخص جامانده

اما جدای از موضوع مشارکت که باید در فضایی غیر احساسی و با صرف زمان به آن پرداخت و درس های مناسب را برای دوره های بعد به ویژه انتخابات ریاست جمهوری که حدود یک سال بعد برگزار می شود گرفت، این انتخابات و منتخبان آن نکات قابل توجه دیگری هم داشت.برخی نامزدهای معروف که سال ها سابقه حضور در مجلس را داشتند، رای نیاوردند. با سابقه ترین آن ها محمد حسین فرهنگی با سابقه 5دور حضور در مجلس از تبریز بود یا حجت الاسلام میرتاج الدینی از همان تبریز که رای نیاوردند. در تهران هم وضعیت جالبی رقم خورد و سید نظام الدین موسوی نفر اول فهرست امنا(حامیان دولت ) به همراه سعید آجورلو نفر اول شانا و عطا بهرامی نفر اول فهرست صبح ایران موفق به کسب حداقل آرا برای ورود به بهارستان نشدند به ویژه موسوی که دوره قبل از نمایندگان پر سروصدای مجلس بود و برخی حواشی باعث شد بر سر زبان ها بیفتد. همچنین با وجود حضور حسن خجسته و اصغر پور محمدی از مدیران با سابقه   صداو سیما   در فهرست شانا، مردم تهران ترجیح دادند رای خود را شامل او نکنند و به افراد دیگری رای دهند.

ترکیب سیاسی نمایندگان تهران

در پایان انتخابات دور دوم در تهران و تکمیل کرسی های تهرانی ها می توان ترکیب سیاسی نمایندگان مجمع تهران را فعلا به شرح زیر نوشت:

اختصاصی شانا: محمد باقر قالیباف، مالک شریعتی، اسماعیل کوثری، علی خضریان، مرتضی آقاتهرانی، علیرضا سلیمی، زهره سادات لاجوردی، حسین روح الامینی و مجتبی زارعی ( 9 نفر)

اختصاصی امنا: مجتبی رحماندوست(یک نفر)

صبح ایران و شورای وحدت هیچ نماینده اختصاصی نداشتند.

اشتراک شانا و امنا :محمد سراج ،حسین صمصامی، محمود نبویان، رضا تقی پور انوری، اسماعیل کوثری (5 نفر)

اشتراک امنا و صبح ایران: سید محمود نبویان، حمید رسایی، امیرحسین ثابتی، روح ا... ایزدخواه، مهدی کوچک زاده، کامران غضنفری، بیژن نوباوه، ابوالفضل ظهره وند، احمد نادری، ابراهیم عزیزی، سمیه رفیعی، پیمان فلسفی، ابوالقاسم جراره، مرتضی محمودی و زینب قیصری( 15 نفر)

اشتراک شانا و صبح ایران: رضا تقی پور انوری

اشتراک شورای وحدت و صبح ایران : متکی

اشتراک شانا، امنا و صبح ایران: سید محمود نبویان (یک نفر)

سیر نزولی تعداد نمایندگان زن مجلس

اما نکته دیگر در وضعیت منتخبان مجلس دوازدهم، موضوع جنسیت آن هاست به گونه ای که می توان گفت حاصل انتخابات تا همین حالا شکل‌گیری مردانه‌ترین مجلس پس از دهه 60 است. در حوزه تهران که 30کرسی داشت تنها 3خانم شامل  زهره سادات لاجوردی، سمیه رفیعی و زینب قیصری موفق شدند وارد مجلس شوند. پیش از این در سه مجلس اول انقلاب ۴ کرسی به زنان اختصاص پیدا کرد و در دوره های بعد از دولت هاشمی نیز به مرور در بعضی شهرهای بزرگ مثل اصفهان، مشهد، تبریز و ارومیه و همچنین برخی شهرهای کوچک تر، تعدادی از زنان به مجلس راه یافتند.نبود نمایندگان زن در بعضی شهرهای دیگر هم نمود داشته است. در اصفهان از مجلس چهارم به بعد حداقل یک زن در میان منتخبان قرار داشته است. حتی در مجلس دهم بعد از اخراج مینو خالقی از مجلس، ناهید تاج‌الدین در میان نمایندگان باقی ماند. اما حالا مردم اصفهان هم به سال ۱۳۷۰ برگشتند و بعد از 32سال هیچ زنی از مرکز این استان به مجلس راه نیافته است.در مجموع در این دوره تنها ۱۴ زن به مجلس راه پیدا کرده‌اند. این تعداد یعنی این که زنان بدون کمک مردان، حتی نمی‌توانند یک طرح به مجلس ارائه کنند زیرا ارائه یک طرح به مجلس نیاز به امضای ۱۵ نماینده مجلس دارد.  پیش از این رکورد بیشترین حضور زنان در مجلس با حضور ۱۷ نماینده زن متعلق به دوره دهم بود؛ البته مجلس یازدهم در ابتدای شکل‌گیری ۱۷ نماینده زن داشت که با فوت فاطمه رهبر، این تعداد به ۱۶ نماینده زن کاهش پیدا کرد.زهرا سعیدی مبارکه در حالی نماینده مبارکه شد که با رقیب خود کمتر از 10رای اختلاف داشت و رقیب او هنوز مدعی بازشماری آرا و تغییر منتخب مردم مبارکه در مجلس است که البته این اتفاق بعید به نظر می‌رسد.  بهشید برخوردار، منتخب زرتشتیان، اولین زن غیرمسلمانی است که نماینده مجلس شورای اسلامی شده است. ساری و بندرعباس در این دوره برای اولین بار حضور یک نماینده زن را تجربه می‌کنند. مجلس دوازدهم شورای اسلامی یک نکته جالب هم دارد و آن حضور اولین بار و همزمان یک خواهر و برادر به عنوان نماینده است. براین اساس ابوالقاسم جراره که در چندین فهرست از جمله فهرست امنا، جمعیت جوانان انقلاب و صبح ایران از حوزه تهران حضور داشت، در این انتخابات توانست با اخذ ۲۸۸هزار و 771 رای، یکی از کرسی‌های مجلس را به دست آورد و راهی بهارستان شود. این در حالی است که فاطمه جراره (خواهر ابوالقاسم جراره) که در دوره‌های متوالی به عنوان نماینده مردم بندرعباس در شورای اسلامی شهر بندرعباس حضور داشت، برای انتخابات مجلس شورای اسلامی نام نویسی کرد و توانست در انتخابات اسفندماه با ۷۰۲۱۴ رای به عنوان اولین بانوی هرمزگانی راهی بهارستان شود. از بین منتخبان راه یافته به مجلس دوازدهم در حوزه انتخابیه تهران نیز کامران غضنفری، امیرحسین ثابتی منفرد، محمد سراج، ابوالفضل ظهره وند، حسین صمصامی، پیمان فلسفی، مرتضی محمودی، زینب قیصری و مجتبی زارعی برای نخستین بار از این حوزه بر صندلی مجلس جلوس می کنند. به عبارتی از بین ۳۰ منتخب تهرانی راه یافته به مجلس ۹ چهره جدید هستند. همچنین بررسی آرای منتشر شده نشان می دهد که ۳ منتخب مجلس دوازدهم در دور دوم، رأی شان زیر ۲۰ هزار بوده است که رای بسیار پایینی برای نماینده مجلس که می تواند در همه امور اظهار نظر کند و رای مساوی با نمایندگان دیگر دارد به شمار می رود. این منتخبان و آرای آن ها به شرح زیر است؛

محمود طاهری از حوزه انتخابیه شبستر: ۱۹.۲۹۵ رأی/رحیم کریمی از حوزه انتخابیه سمیرم: ۱۳.۶۵۵ رأی/اکبر پولادی باغبادرانی از حوزه لنجان: ۱۷.۹۷۲

در مجموع به نظر می رسد مجلس دوازدهم نسبت به مجلس یازدهم بر خلاف ظاهر امر و تبلیغاتی که برخی گروه های تندرو می کنند، معتدل تر از گذشته خواهد بود و ترکیب منتخبان نیز نشان می دهد گروه های تندرو حائز اکثریت در این مجلس نخواهند شد. هرچند برخی افراد منتخب سروصدای زیادی خواهند داشت و همین ممکن است چهره و ویترینی از مجلس نشان دهد که برداشت تندروی از آن بشود اما ترکیب فراکسیون ها در آینده به ویژه وزن حداکثری افراد معقول و معتدل و عقلای اصولگرا، اصلاح طلب و مستقلین باعث می شود تا خروجی عملی مجلس به سمت اقدامات تند و خلاف مصالح و منافع کشور سوق پیدا نکند و یک بالانس سیاسی مناسب شکل بگیرد. ایران در ماه های آینده روزهای حساسی را در پیش دارد. جنگ غزه همچنان همچون کلاف در هم پیچیده ای ادامه داشته و منطقه و مردم مظلوم غزه در آتش خودخواهی و خوی جنایتکار رژیم صهیونیستی و نتانیاهو می سوزند، انتخابات آمریکا و احتمال انتخاب ترامپ را در کمتر از 6 ماه دیگر داریم، وضعیت معیشتی مردم تعریفی ندارد، درگیری های اجتماعی در خیابان هم کم نیست و در این شرایط چشم امید به مجلس جدید است تا با ابتکارات و نیرویی تازه بتواند بخشی از بار سنگین اداره کشور را سبک کند  و امید را به جامعه امروز ایران تزریق نماید. در چنین اتمسفری، تندروی می تواند همچون یک کاتالیزور بر شدت آتش های داخلی و تنش های خارجی بدمد که قطعا مطلوب هیچ فرد دلسوز ایرانی نیست.

خراسان