تشدید وجهه ضد غربی بریکس با گسترش اعضای بریکس

با عضویت ایران و برخی کشورهای دیگر در بریکس، این پیمان وجهه ضدغربی و ضدآمریکایی بیشتری پیدا می‌کند.

دویچه‌وله وابسته به دولت آلمان در این‌باره نوشت: نشست سه‌روزه سران پنج کشور گروه بریکس با حضور ده‌ها تن از سران دیگر کشورها در ژوهانسبورگ، آفریقای جنوبی آغاز به‌کار کرد. بریکس زمانی به‌عنوان یک اتحاد اقتصادی در تقابل با گروه هفت غربی تشکیل شد. حال ایران، کوبا، بلاروس و ونزوئلا نامزد عضویت هستند. بریکس امروز خصلت سیاسی به خود گرفته و برخی کشورها با توسعه بحران‌زای آن مشکل دارند.

با پایان نشست بریکس در ژوهانسبورگ در روزهای آینده، اتحادیه کشورهای در آستانه صنعتی می‌تواند ترکیب دیگری داشته باشد. در نشست سه‌روزه بریکس، سران پنج کشور عضو آن می‌خواهند بیش از هرچیز در مورد توسعه این اتحاد تصمیم بگیرند. پیش از این ۲۳ کشور خود را برای پیوستن به این اتحاد اعلام کرده‌اند. این فهرست نشان می‌دهد که بریکس با پذیرش آنها در چه مسیری حرکت می‌کند، زیرا نامزدها شامل ایران، کوبا، بلاروس و ونزوئلا هم می‌شود. این دولت‌های نامزد عضویت، بیزاری خود را از «هژمونی» آمریکا و کشورهایی که آنها را دست‌نشاندگان غربی آن می‌دانند، پنهان نمی‌کنند و مایلند که این اتحاد هرچه بیشتر به‌عنوان «سنگری در برابر سلطه غرب» برآمد کند.

گروه بریکس در سال ۲۰۰۹ با چهار عضو برزیل، روسیه، هند و چین تأسیس شد و یک سال بعد آفریقای جنوبی به‌عنوان چرخ پنجم واگن به آن پیوست. در آن زمان یک بانکدار غربی به نام لرد جیم اونیل، اقتصاددان ارشد گلدمن ساکس، ایده چنین اتحادی را مطرح کرده بود.

کشورهای بریکس حتی پیش از توسعه آن ۴۲ درصد از جمعیت جهان (حدود ۳.۲ میلیارد نفر) و ۲۷ درصد از درآمد سرانه جهانی را تشکیل می‌دادند. اونیل در ابتدا بریکس را به‌عنوان یک اتحاد اقتصادی در نظر داشت، زیرا در دهه اول هزاره جدید، چهار کشور بنیانگذار رشد اقتصادی سریعی داشتند. هیچ‌یک از این کشورها در گروه هفت کشور توسعه‌یافته صنعتی (جی۷) حضور نداشتند و اونیل احساسی جز تحقیر برای این گروه نداشت. او معتقد بود که رویکرد متکبرانه گروه هفت برای زنده نگاه داشتن جهان مطابق خواست و منافع خود «خجالت‌آور» است. از سوی دیگر، نفوذ گروه جی۷ به‌دلیل رکود طولانی مدت در ژاپن و ایتالیا نیز به‌طور پیوسته در حال کاهش است، در حالی که کشورهای بریکس در حال سبقت از آنها هستند.

با تشدید جنگ قدرت میان آمریکا و چین، لحن‌ها شدیدتر شد؛ و هنگامی که روسیه جنگ تهاجمی خود را علیه اوکراین به راه انداخت، ادعای بی‌طرفی و معصومیت سیاسی این اتحاد اقتصادی شکست خورد. جنگ روسیه علیه اوکراین سه عضو باقیمانده را در تنگنا قرار داد: برزیل خود را نقطه مقابل غرب نمی‌بیند و با گسترش بریکس بزرگ‌ترین مشکل را دارد. آفریقای جنوبی در معرض این خطر قرار دارد که میان مواضع متناقض مبارزان آزادی‌بخش کهنه‌کار طرفدار روسیه در کنگره ملی آفریقای حاکم و جامعه تجاری این کشور که طرفدار غرب است گرفتار شود. هند هم از زمان سفر نخست‌وزیر نارندرا مودی به واشنگتن در ماه ژوئن سال جاری، با فشار گسترده از سوی آمریکا رو‌به‌رو است./کیهان