اخلاق سیاسی در افزایش سرمایه اجتماعی تعیین کننده است

حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدحسن ابوترابی‌فرد امام جمعه موقت تهران در خطبه دوم نمازجمعه تهران اظهار داشت: یکی از ویژگی‌های جامعه‌ی متصف به تقوا، جلوگیری از اسراف است. رهبری در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی به این موضوع اشاره کردند.

وی با ابراز تاسف از گسترش اسراف در مصرف حامل‌های انرژی و آب در کشورمان، اظهار داشت: طبق اعلام مسئولان، مصرف گاز در روز 15 آذر به عدد 663 میلیون متر مکعب رسید. این در حالی است که در اواخر دی ماه 1400 (در اوج سرما) میزان مصرف تجاری و خانگی معادل 600 میلیون متر مکعب بود؛ از این رو شاهد رشد بسیاری هستیم.

امام جمعه موقت تهران خاطرنشان کرد: در سال 2021 میلادی سهم ایران در حوزه تولید گاز دنیا، 6/4 درصد بود. این سهم ویژه است و در رتبه دوم از ذخایر گازی جهان قرار داریم. اما متاسفانه مصرف ما در همان سال تقریباً معادل 6 درصد بود؛ یعنی آنچه تولید و استخراج کردیم، مصرف کردیم و میزان اندکی باقی ماند.

وی ادامه داد: در دوره سرد سال گذشته (از اول آذر تا 30 اسفند) کل تولید روزانه گاز 840 میلیون مترکعب در روز بود، اما مصرف خانگی و تجاری در این چهار ماه روزانه به طور متوسط معادل 550 میلیون مترمکعب بود.

حجت‌الاسلام ابوترابی‌فرد در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: متوسط رشد سالیانه مصرف گاز طبیعی در ایران در طول 10 سال گذشته بالغ بر 4.6 درصد در سال بوده است. در حالی که قرار بود در پایان برنامه ششم مصرف اصلاح بشود.

وی افزود: در سال 1389، مصرف حامل‌های انرژی در کشور 3 میلیون و 348 هزار بشکه در روز بود. امروز مصرف حامل‌های انرژی به حدود 6 میلیون بشکه در روز افزایش یافته است.  قسمت عمده‌ای از آن هم به خارج از کشور قاچاق می‌شود؛ ثروت ملی را یا می‌سوزانیم یا زمینه قاچاق آن را فراهم می‌کنیم.

امام جمعه موقت تهران خطاب به سران قوا گفت: اگر با مردم صادقانه سخن بگوییم و با مردم به گفتگو بنشینیم و واقعیت‌ها را تحلیل کنیم، می‌توانیم به تصمیم درستی برسیم.

سرمایه اجتماعی آسیب دیده است

حجت‌الاسلام ابوترابی‌فرد همچنین درخصوص سرمایه اجتماعی گفت: سرمایه اجتماعی مفهومی نو در ادبیات سیاسی و اجتماعی جهان است. این موضوع دربرگیرنده سه عنصر کلیدی سطح آگاهی، سطح اعتماد و سطح مشارکت است. هر خانواده، گروه یا جامعه‌ای که سطح بالاتری از آگاهی، دانش، فرهنگ، اعتماد و مشارکت اجتماعی داشته باشد در سطح بالاتری از سرمایه اجتماعی قرار دارد.

وی افزود: سرمایه اجتماعی دستاورد ارزش‌ها، نگرش‌ها، پیوندهای اعتقادی، سیاسی و ملی است. به هر میزان سطح ارزش‌ها ارتقا پیدا کند، سرمایه اجتماعی ارتقا خواهد یافت. اعتماد و مشارکت دو شاخص اصلی سرمایه اجتماعی هستند. دامنه اعتماد و گستره آن در سه حوزه خانواده، افراد جامعه و نهادها تعریف شده‌اند.

امام جمعه موقت تهران خاطرنشان کرد: سطح اعتماد حکایت از سطح مشارکت دارد و سطح مشارکت تبیین‌کننده سرمایه اجتماعی است. از مولفه‌های اساسی سرمایه اجتماعی، اعتماد است. اعتماد قدرت عمل کردن را ارتقا می‌بخشد و هزینه‌های اقدام را به صورت ملموسی کاهش می‌دهد. نخستین حوزه که باید اعتمادسازی شود و از نگاه صاحب‌نظران نقش تعیین‌کننده در افزایش سرمایه اجتماعی دارد، نهاد خانواده است.

وی ادامه داد: باید سطح اعتماد را در نهاد خانواده ارتقا بخشید. اسلام بر صله رحم توصیه بسیاری دارد. این سرمایه در دوران بیماری کرونا آسیب دید و باید به صورت جدی مورد ترمیم قرار گیرد. سطح اعتماد در سایه نوع‌دوستی، انسان دوستی، احترام به یکدیگر و مشارکت افراد خانواده در تصمیم‌سازی شکل خواهد گرفت.

حجت‌الاسلام ابوترابی درباره اعتماد در بین افراد جامعه هم گفت: صداقت در گفتار و رفتار و وفای به عهد سطح اعتماد در را جامعه ارتقا می‌دهد. ما در این حوزه‌ها آسیب دیدیم. افراد و گروه‌های جامعه اعتمادشان به یکدیگر کاهش یافته است و باید با اصلاح خویش و احترام به یکدیگر و حقوق همسایگان وضعیت را بهبود بخشید.

امام جمعه موقت تهران ابراز امیدواری کرد: در خطبه‌های نماز جمعه‌های آینده در خصوص سرمایه اجتماعی و مسئولیت‌های دولتمردان به تفصیل سخن خواهم گفت.

بازخوانی توصیه‌های امام علی (ع) به مالک اشتر

در خطبه نخست نمازجمعه تهران نیز حجت‌الاسلام والمسلمین ابوترابی‌فرد با اشاره به نامه امام علی (ع) به مالک اشتر اظهار داشت: یکی از مهمترین عوامل کنترل آسیب‌های قدرت در نظام اسلامی، آراستگی مدیران در همه سطوح به خصوص سطوح عالی مدیریت به تقوا و علم است.

وی ادامه داد: امام علی (ع) به مالک اشتر فرمودند که مراقب باش چون قدرت خطرآفرین است. در منطق دین، مراقبه و محاسبه از عوامل کلیدی تهذیب و اصلاح نفس است.

امام جمعه موقت تهران خاطرنشان کرد: همه باید آراسته به تقوا و معرفت الهی باشند؛ اما کسانی که در جایگاه مهمی از نظام قرار دارند، مسئولیت ویژه‌ای دارند و باید به طور جدی مراقب باشند.

حجت‌الاسلام ابوترابی‌فرد ادامه داد: تصمیم‌سازی براساس اصول و مبانی علمی و معرفتی و توحیدی از توصیه‌های قرآن است. اخلاق سیاسی نقش تعیین‌کننده در پویایی و نشاط جامعه دارد. همانطور که طبق اصل سوم قانون اساسی، تمامی قوانین و مقررات باید در چارچوب اسلام باشد، باید عملکرد مسئولان هم منطبق بر ارزش‌ها، قواعد، موازین و اصول اخلاق اسلامی باشد.

وی با بیان اینکه مدیریت سیاسی باید مبتنی بر اخلاق باشد، گفت: اخلاق مدیران در ارتقا اعتماد عمومی بسیار سرنوشت‌ساز است. اعتمادآفرینی اخلاق فراتر از قوانین است. اعتماد مردم، عمق تعهدات مسئولان به اصول اخلاقی و قواعد حکمرانی است. اینکه مقام معظم رهبری به دیدارهای مردمی و حضور در میان مردم تاکید دارند، برای این است که سطح اخلاق مدیران را ارتقا می‌بخشد. از این رو بنده از حضور رئیس‌جمهور در کردستان و قطب صنعتی استان تهران تشکر می‌کنم.

امام جمعه موقت تهران تاکید کرد: همه مسئولان باید اخلاق، ادب، تواضع و احترام به انسان‌ها را به عنوان یک تکلیف قطعی الهی مدنظر قرار دهند./ تسنیم