آژانس و اسرائیل؛ بازوان امریکایی ضد توافق

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جدیدترین گزارش خود درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران در مسیر زنده نگه داشتن مناقشه‌ای گام برداشته که مقام‌های کشورمان در ماه‌ها و هفته‌های اخیر ذیل مواضع درست و حقوقی خود، مدیر کل آژانس را به عبور از آن فرا خوانده‌اند. بهانه ادعایی گزارش جدید آژانس به ظاهر، اطلاع‌رسانی درباره آخرین وضعیت صنعت هسته‌ای صلح‌آمیز کشور است اما در عمل، سناریونویس چنین گزارش هایی، موضوعات اختلافی ای را تکرار کرده که نتیجه آن چیزی جز روایت تحولات به میل و مقصود خویش نیست.«رافائل گروسی»، مدیر کل آژانس در گزارش جدید خود علاوه بر اشاره به افزوده شدن 19 برابری ذخایر اورانیوم تعیین شده در چهارچوب توافق هسته‌ای، بار دیگر موضوع سه مکان ادعایی این نهاد در ایران را مورد توجه قرار داده و مدعی شده که ایران هنوز جواب قانع‌کننده و معتبری درباره منشأ اورانیوم افشا شده در سه سایت اعلام نشده خود نداده است. قضاوت «گروسی» درباره روند فعالیت‌های هسته‌ای ایران که به ادعای او دلیل نگرانی فزاینده آژانس اعلام شده است، در حالی در گزارش‌های اخیر دیده شده که او روند همکاری سازنده تهران در ماه‌های اخیر برای شفاف‌سازی پیرامون موضوعات جاری را نادیده گرفته است؛ امری که این واقعیت را معلوم می‌کند که آژانس بویژه در دوره مدیریت «گروسی» نقش اصلی را در مدیریت نظارتی این نهاد بین‌المللی ندارد. چه آنکه به نظر می‌رسد زیر سایه پیوند سیاسی تنگاتنگی که میان تل آویو و آژانس برقرار است، تحمیل هزینه‌های سنگین برای جمهوری اسلامی از سوی این محافل به دیده فرصتی نگریسته می‌شود که می‌توانند نان خود را در تنور تحریم و فشار به دست آورند.

نتیجه یک همسویی مغرضانه

نمونه روشن همسویی آژانس و تل‌آویو در نشست پیشین شورای حکام آژانس به اوج خود رسید. نشستی که با نادیده گرفتن همکاری تنگاتنگ ایران درباره موضوعات ادعایی آژانس در ماه‌های پیش از آن، به تصویب یک قطعنامه علیه ایران منجر شد. ماجرا از این قرار است که محافل صهیونیستی بعد از توافق هسته‌ای مدعی شدند اسنادی در اختیار دارند که جزئیات جدید محرمانه‌ای را از برنامه‌های پنهان ایران افشا می‌کند. اگرچه همان موقع نیز پیدا بود که این اسناد هیچ اطلاعات تازه‌ای ندارد و همه این اطلاعات را دست‌کم دستگاه‌های اطلاعاتی غربی در اختیار دارند اما فشارهای تل آویو با چراغ سبز امریکا علیه آژانس تا جایی ادامه پیدا کرد که به رغم پایبندی تمام و کمال ایران به تعهدات برجامی خود زیر نظارت آژانس، پرسش‌های فراوانی درباره برنامه هسته‌ای ایران از سوی این نهاد بین‌المللی مطرح شد. آژانس در همین رابطه کوشید بدون دستیابی به مدارک غیرقابل استناد تحقیقاتی درباره این ادعاها انجام دهد. اهمیت این مسأله از آن جهت بود که این نهاد نظارتی روی موضوعاتی دست گذاشته بود که پرونده آنها پیشتر یعنی یک سال پس از دستیابی به برجام در قالب پرونده موسوم به «مطالعات ادعایی» بسته شده بود؛ مقام‌های صهیونیستی از جمله بنیامین نتانیاهو، یائیر لاپید و نفتالی بنت مدعی شده بودند اسناد ادعایی آنها نشان می‌دهد ذراتی هسته‌ای در سه مکان اعلام نشده وجود دارد که ایران درباره آن گزارش نداده است. این ادعاها که بدون هیچ مدرک مستدلی از سوی رژیم صهیونیستی مطرح شد در حالی از سوی آژانس مورد پیگیری قرار گرفت که این امر درست در نقطه مقابل روند همکاری سازنده تهران در قالب برجام بود. چه آنکه گزارش‌های مدیر کل وقت آژانس به طور مرتب درباره پایبندی ایران به برجام منتشر می‌شد و تأیید می‌کرد که روند فعالیت‌های هسته‌ای ایران در تطابق کامل با تعهداتش بر مبنای پادمان‌هایی است که پذیرفته است.

مشورت در تل آویو

«گروسی» به جای مطابقت مدارک ادعایی با وضعیت فعلی مراکز هسته‌ای ایران بر تردیدافکنی گزارش‌های عوامل صهیونیستی صحه گذاشت و با نادیده گرفتن سابقه دسیسه چینی علیه ایران، خواستار ارائه دلایل قانع کننده از سوی کشورمان شد. با این حال ایران برای نشان دادن حسن نیت خود پس از سفری که «گروسی» اسفند ماه سال گذشته به تهران داشت، با آژانس تفاهم کرد که این موضوعات را در مدت زمان سه ماه یعنی تا خرداد ماه گذشته حل کند. برگزاری سه دور نشست میان دو طرف و ارائه توضیحات مکتوب تهران به آژانس نیز در چهارچوب عمل به تعهدات این تفاهم صورت گرفت. اما به رغم این همکاری، آژانس بی‌اعتنا به اقداماتی که کشورمان در خلال چند ماه گذشته در روند همکاری مسالمت‌آمیز با آژانس از سر گذرانده بود، در گزارش جدید خود اشاره‌ای به این اقدامات نکرد و صرفاً به تکرار ادعاهای موهوم رژیم صهیونیستی پرداخت. گزارشی که مدیر کل پیش از تهیه، در سرزمین‌های اشغالی پیرامون سمت و سوی آن با مقام‌های تل آویو مشورت کرده بود. همین امر سبب تصویب قطعنامه شورای حکام آژانس علیه ایران شد تا مقام‌های کشورمان در واکنش به آن دسترسی‌های فراپادمانی آژانس را قطع کنند.

تاریخ مصرف گذشته

واضح بود اقدام ایران مبنی بر قطع دسترسی‌های فرابرجامی و متوقف کردن اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی در تلافی عدم تحقق منافع برجامی‌اش صورت گرفته و طبیعی است تا زمانی که پرونده مذاکرات به نقطه روشنی نرسد، آژانس حقی برای دسترسی‌های بیشتر در قالب این توافق نداشته باشد. این مهم را بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی دو روز پیش در واکنش به گزارش جدید مدیرکل آژانس مورد توجه قرار داد و گفت: «برقراری مجدد نظام راستی آزمایی پیشین مستلزم عمل طرف‌های برجامی به تعهدات خود است و نباید از ایران انتظار داشته باشند وقتی به تعهداتشان ‌عمل نکرده و تحریم‌ها ادامه دارد، ایران پذیرای نظارت‌های فراپادمانی باشد». از سوی دیگر «محسن نذیری اصل»، سفیر ایران در آژانس هم وجه دیگر گزارش ادعایی گروسی یعنی پیگیری مراکز اعلام نشده را پاسخ گفت و افزود: «سه ادعای پادمانی غیرمهم آژانس مربوط به حدود دو دهه قبل است و ایران تاکنون تعاملات مناسب و سازنده‌ای را با این سازمان و با هدف حل و فصل آنها داشته است».

هشدار روسیه

همه این تحولات در حالی صورت گرفته که نشست شورای حکام آژانس در هفته جاری برگزار می‌شود و گمانه زنی‌های رسانه‌ای از همین حالا موضوع بررسی قطعنامه جدید پیرامون فعالیت‌های هسته‌ای ایران را مورد توجه قرار داده است. در همین رابطه وزارت خارجه فرانسه در موضعی با ابراز نگرانی از عدم همکاری مداوم ایران با نهادهای نظارتی آژانس اعلام کرد که در حال رایزنی با شرکای خود در این مورد پیش از نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.«آن کلر لژاندر»، سخنگوی وزارت خارجه فرانسه همچنین روند جاری تعامل با مدیرکل آژانس در مورد مواد هسته‌ای پیداشده در برخی از سایت‌های ایران را فرصت سوزی خواند و ابراز تأسف کرد.

با شکل‌گیری چنین فضایی از سوی کشورهای اروپایی که همسوی رویکرد آشکار ضد ایرانی آژانس گام بر می‌دارند و پازل همکاری صهیونیست‌ها و دولت بایدن برای فشار مضاعف به ایران را تکمیل می‌کنند، «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در وین درباره نتایج منفی صدور قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام آژانس هشدار داد. «اولیانوف» در توئیتی در واکنش به توئیت خبرنگار روزنامه «وال استریت ژورنال» که گفته بود در جلسه آینده شورای حکام آژانس اتمی قطعنامه‌ای علیه ایران صادر نخواهد شد، نوشت: «چنین قطعنامه‌ای بسیار غیرسازنده خواهد بود. باید پیامدهای بسیار منفی تصویب قطعنامه درباره ایران در نشست ژوئن شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به یاد بیاوریم. روسیه قبل از رأی‌گیری درباره آن هشدار داده بود.»

منبع: روزنامه ایران