احتمال نقض توافق در کدام حالت بیشتر می‌شود؟

یکی از حامیان سیاسی برجام گفت؛ نمی‌توان برای آینده توافق، تضمینی در نظر گرفت اما «شاید» توافق تا دو سال که بایدن سرکار است، برقرار بماند.

حسن بهشتی‌پور به روزنامه آرمان گفت: این توافق شاید تا دو سال و نیم که بایدن بر سر کار است باقی باشد چون یکی از مسائل پیچیده، تضمین برای آینده است که واقعا تضمینی وجود ندارد. به نظر من همین که دو طرف بپذیرند که تا دو سال و نیم روی این توافق باشند خود یک گشایش برای اقتصاد کشور است و کمکی می‌شود و ما می‌توانیم اقداماتی انجام بدهیم که اثربخشی تحریم را کمتر کند. به هر حال به نظر من این اقدامی خوب است. غربی‌ها امروز به دنبال این هستند که با ایران به توافق برسند چون اگر تحریم‌های نفتی ایران پایان پیدا کند این وضعیت در بازار انرژی تاثیر می‌گذارد. اثر تحریم نفتی روسیه، تورم و به ویژه قیمت سوخت در اروپا بالا رفته است. در آمریکا تورم به رقم بی‌سابقه ۹درصد رسیده است که در ۴۰سال گذشته بی‌سابقه بود. بازگشت ایران به بازار نفت، گشایشی در این بازار ایجاد می‌کند تا قیمت را تا حد زیادی متعادل کند و دورنمای آینده می‌تواند برای دو سال و نیم مناسب باشد. چون اگر دولت بعدی آمریکا بخواهد از این توافق خارج شود تا دو سال و نیم زمان مناسبی است. به نظر من همه چیز آماده است و باید به سمت توافق رفت و این هم به نفع غرب است و هم به نفع ایران و می‌تواند گشایشی برای دو طرف باشد.

بهشتی‌پور افزود: به نظر من مادامی که دو طرف بخواهند توافق را اجرا کنند توافق ادامه پیدا خواهد کرد همان طور که اگر ترامپ از برجام خارج نمی‌شد مطمئنا این توافق برای دو طرف نتایج مثبتی را به وجود می‌آورد، اما ترامپ تحت تاثیر اسرائیل و اطلاعاتی که در اختیار او گذاشته شده بود قرار گرفت و با فضا‌سازی‌هایی که شد این تصور پیش آمد که با خروج او از برجام و با افزایش تحریک‌ها و با استراتژی فشار حداکثری می‌توان نتیجه گرفت اما عملا نتیجه‌ای نداشت و بایدن به این دلیل در این سیاست تجدید نظر کرد که دیدند نتیجه‌ای نگرفته‌اند و به ضرر آنها تمام شد.

وی در ادامه گفته است: در شرایط کنونی مسئله اساسی سر این موضوع مهم است که حالا آمریکا چه تضمینی دارد که چنین توافقی را اجرا بکند. چون قبلا هم پذیرفته بوده ولی متأسفانه حتی قطعنامه ۲۲۳۱ را زیر پا گذاشت و بنابراین

هیچ تضمینی در مورد اجرای آن وجود ندارد و امیدواریم که طرف اروپایی لااقل این را اجرایی کند. مهم‌ترین تضمین توافق دو طرف برای اجرای یک توافق، تمایل هر دو طرف به اجرا و ادامه آن است. مراحل چهارگانه برای اجرا توافق نیز تقریباً شبیه مراحل اجرایی برجام است اما متوجه بحث تصویب مجلس نشدم. اگر آمریکا توانست توافق را به تصویب کنگره این کشور برساند، ما می‌توانیم به تصویب مجلس برسانیم اما در صورتی که به هر دلیل آمریکا توافق را در کنگره تصویب نکرد نیازی نیست در مجلس شورای اسلامی تصویب شود. همان قدر که مانند برجام دستورالعمل اجرایی توافق را تصویب کند کفایت می‌کند نباید این توافق اگر به تصویب کنگره نرسیده باشد به عنوان یک توافق بین‌المللی به تصویب مجلس برسد.

برخلاف اظهارات آقای بهشتی‌پور، عمر توافق فاقد تضمین بسیار کوتاه خواهد بود، یعنی تا زمانی که بحران جنگ اوکراین فروکش کند. ضمناً بدون اخذ تضمین معتبر درباره لغو تحریم‌های اصلی، آمریکا این مجال را خواهد داشت که حتی بدون کارشکنی در برابر فروش نفت ایران، در مسیر دسترسی ایران به درآمدهایش کارشکنی کند.

از سوی دیگر تجربه برجام و واقعیت‌های دیپلماسی جهانی نشان می‌دهد که نمی‌توان به جای دقت در انعقاد توافقات، روی اما و اگر شاید حساب باز کرد؛ همچنان که در دولت اوباما، بسیاری از تحریم‌ها احیا شد و حتی دولت آمریکا از دادن ویزا به نماینده دولت روحانی در سازمان ملل خودداری کرد. تجربه برجام، حاکی از این است که منطق توافق به هر قیمت و اجرای آن به هر قیمت، موجب می‌شود طرف آمریکایی (اوباما باشد یا ترامپ) جرأت بیشتری برای نقض توافق پیدا کند. از این نظر نگرفتن تضمین محکم و عدم اطمینان از لغو مؤثر تحریم‌ها، اتفاقاً ریسک پایمال شدن حقوق ایران و نقض دوباره توافق را بیشتر خواهد کرد./کیهان