هوش چینی، هوش از سر بازار فناوری امریکا برد

تغییرات سریع و چشمگیر در حوزه هوش مصنوعی تأثیرات عمیقی بر بازار‌ها و شرکت‌های بزرگ فناوری داشته است. به تازگی ظهور چت‌بات چینی Deepseek، شرکت‌های امریکایی توسعه‌دهنده هوش مصنوعی را با چالشی جدی مواجه کرده و باعث شده غول‌های امریکایی یک شبه، طرفدارانشان را از دست بدهند. این چت‌بات چینی با سرعت باورنکردنی از رقبایش سبقت گرفته و با ایجاد یک شوک در بازار سهام امریکا، باعث ریزش یک تریلیون دلاری ارزش بازار شرکت‌های فناوری شده‌است. 

براساس گزارش‌های منتشر شده، Deepseek با هزینه بسیار کمتری از رقبای خود ساخته شده که هفته گذشته راه‌اندازی شد و در حال تبدیل به پراستقبال‌ترین دریافت برنامه رایگان در ایالات متحده است. همین کافی بود تا اینکه آتش هوش مصنوعی چینی به جان بازار اروپا و امریکا بیفتد؛ بلومبرگ گزارش کرده که این موتور، بازار‌های فناوری در امریکا و اروپا را به لرزه درآورده است، تا جایی که حتی شک و تردید‌هایی را در مورد ارزش‌های اغراق‌آمیز برخی از بزرگ‌ترین شرکت‌های امریکایی ایجاد کرده‌است!

 DeepSeek چیست؟

پلتفرم Deepseek از الگوریتم‌های پیچیده یادگیری ماشین و پردازش زبان طبیعی (NLP) بهره می‌برد. یعنی کاربران می‌توانند سؤالات خود را به صورت محاوره‌ای و طبیعی مطرح کنند و موتور جست‌و‌جو قادر خواهد بود به‌طور دقیق به آنها پاسخ دهد. این قابلیت باعث می‌شود که کاربران نیازی به استفاده از کلیدواژه‌های خاص یا فرمول‌های جست‌وجوی پیچیده نداشته باشند. همچنین deepseek از الگوریتم‌های پیشرفته یادگیری ماشین استفاده می‌کند تا نتایج جست‌و‌جو را بر اساس علایق و رفتار‌های گذشته‌کاربران شخصی‌سازی کند. این امر باعث می‌شود که کاربران نتایج مرتبط‌تر و مفیدتری دریافت کنند. پس هر چه بیشتر از این هوش مصنوعی استفاده کنید، نتایج تولید شده به چیزی که شما می‌خواهید نزدیک‌تر می‌شوند و رضایت بیشتری ایجاد می‌کنند. 

یکی از ویژگی‌های مهم Deepseek این است که به‌طور خاص برای جست‌و‌جو و کشف الگو‌ها و ارتباطات میان داده‌ها طراحی شده و می‌تواند حجم بالای اطلاعات را به‌طور کارآمد و سریع پردازش کند. همچنین این چت‌بات از زبان‌های مختلف پشتیبانی می‌کند که آن را به ابزاری جهانی تبدیل کرده‌است. 

 بلایی که Deepseek سر سهام انویدیا آورد!

DeepSeek ادعا می‌کند که مدل پیشرفته هوش مصنوعی‌اش را تنها در دو ماه و با هزینه کمتر از ۶میلیون دلار و بدون دسترسی به بهترین تراشه‌های کامپیوتری انویدیا توسعه داده و این در تضاد شدید با میلیارد‌ها دلاری است که غول‌های فناوری غربی معمولاً برای تحقیقات و تراشه‌های هوش مصنوعی هزینه می‌کنند. به تعبیر برخی، این ادعای

 DeepSeek، شبیه به یک موشک بالستیک مالی از چین بود که به سمت بازار سهام ایالات متحده شلیک شد؛ بازاری که بسیار شکننده‌تر از حد تصورات بود. 

طبق گزارش‌های منتشر شده، شاخص‌های اصلی بازار امریکا مانند S&P ۵۰۰ و NASDAQ به شدت افت کردند. سهام شرکت‌های تراشه‌سازی به‌ویژه آسیب دید و شاهد افت‌های شدید در این بخش بودیم. انویدیا، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های سازنده تراشه، شاهد افت ۱۷‌درصدی در ارزش سهام خود بود و ۵۸۹ میلیارد دلار از ارزش بازار خود را از دست داد. برادکام و تایوان سمی‌کانداکتور نیز با کاهش‌های مشابه مواجه شدند و به ترتیب ۱۷ و ۱۳‌درصد از ارزش سهام خود را از دست دادند. 

در کنار این شرکت‌ها، مایکروسافت، آلفابت و اوراکل نیز شاهد افت‌های قابل توجهی در بازار بودند. سهام مایکروسافت ۲‌درصد کاهش یافت، در حالی که آلفابت و اوراکل به ترتیب ۴ و ۱۴‌درصد از ارزش خود را از دست دادند. در همین حال، سافت‌بانک که در زمینه سرمایه‌گذاری‌های فناوری فعال است، شاهد افت ۸‌درصدی سهام خود در بازار توکیو بود. 

این روند کاهش ارزش سهام شرکت‌های بزرگ به‌ویژه در بخش فناوری باعث تغییراتی در رتبه‌بندی ارزش بازار شد. انویدیا که پیش از این با ارزش بازار ۹/۲ تریلیون دلار، به عنوان بزرگ‌ترین شرکت فناوری شناخته می‌شد، جایگاه خود را از دست داد و اپل با رشد ۳‌درصدی، به ارزش بازار ۴۵/۳ تریلیون دلار رسید. 

این تحولات به وضوح نشان‌دهنده تأثیرات فزاینده هوش مصنوعی چینی بر بازار جهانی و ضرورت پاسخگویی سریع‌تر شرکت‌های امریکایی به چالش‌های جدید است. تحلیلگران بر این باورند که سرعت توسعه فناوری‌های چینی ممکن است به رقابتی جدید در سطح جهانی منجر شود. 

 واکنش‌کاربران در فضای مجازی

چت‌بات چینی توجه کاربران ایرانی را نیز به خود جلب کرد. پوریا آستارکی در صفحه خود در توئیتر نوشت: «امریکا از هراس تیک‌تاک رها نشده‌بود که زلزله deepseek آمد. چین همان بلایی را که تولیدات کارخانه‌ای خیلی ارزانش بر صنعت غرب آورد، این‌بار با یک هوش مصنوعی، ارزان و متن‌باز و قدرتمند و بهینه، بر سر محصولات گران‌قیمت و پیش‌رفته امریکایی وارد کرد. هنوز البته ذهن مستعمراتی افراد چین را عقب می‌داند و تحولات تکان‌دهنده‌ای مثل بریکس را بی‌فایده.»

کاربر دیگری به نام امیررضا توئیت زد: «آقا ما اومدیم و از ChatGPT چنج کردیم روی DeepSeek. این چینی‌ها چقدر خوب می‌سازن؛ عشق کردم اصلاً قشنگ بر اساس پرامپتی که داشتم مایند ست صحیح‌تر و بهینه‌تری رو نسبت به جی پی‌تی بهم می‌داد. فقط نمی‌دونم تا چه زمانی رایگان هست اکسس بهش.»

یکی دیگر از کاربران به نام شمس شیری در صفحه توئیتر خود نوشت: «بازار سهام هیچوقت دروغ نمی‌گه. همزمان با اینکه اپلیکیشن DeepSeek به رتبه اول اپ‌استور رسید، معاملات آتی Nasdaq از زمان باز شدن بازار، تنها در چند ساعت گذشته ۴۰۰- واحد سقوط کرده. DeepSeek به یک تهدید جدی برای شرکت‌های بزرگ تکنولوژی امریکا تبدیل شده.»

کاربر دیگری به نام محمد زمانی توئیت زد: 

«deepseek به طور خاص به دلیل ویژگی «حالت استدلالی» یا Deep Think شناخته میشه. این ویژگی به مدل این امکان رو میده که قبل از پاسخ دادن، به طور عمیق فکر کنه و دلیل‌گویی دقیق‌تری را در اختیار کاربر بذاره.»

همچنین سروش احمدی در صفحه توئیتر خود به مسئله امنیت این چت بات چینی اشاره کرد و نوشت: «تو قوانین حریم خصوصی deepseek در جواب اینکه اطلاعات کاربرهارو چقدر نگهداری میکنن جوابش شبیه به اینه که «تا هر چقدر دوست داریم! پس اگه از Deepseek استفاده می‌کنید برای حریم‌خصوصی خودتون چند نکته رو رعایت کنید؛ ۱- برای عضویت یه ایمیل ناشناس جدید بسازید. ۲- دیتا و اطلاعات حساس بهش ندید، هر چیزی بهش میدید فکر کنید با دولت چین لحظه‌ای سینک میشه. ۳- درسته فیلتر و تحریم نیست ولی بهتره با VPN باهاش کار کنید.»

 رقیب چینی و رایگان ChatGPT

موتور جست‌وجوی Deepseek به عنوان یک استارآپ چینی، خود را از سایر ربات‌های چت مانند ChatGPT متمایز کرده، چراکه با ترکیبی از عوامل فنی، اقتصادی، سیاسی و ارائه مدل‌های هوش مصنوعی کم‌هزینه و با کارایی بالا، توانسته توجه کاربران و توسعه‌دهندگان را به خود جلب کند. همچنین، متن‌باز بودن و پشتیبانی از زبان‌های مختلف، به گسترش سریع آن در بازار‌های جهانی کمک کرده‌است. 

مجید عبدوس، دکترای هوش مصنوعی و مدرس دانشگاه در این رابطه به «جوان» می‌گوید: «یکی از مزایای Deepseek این است که با استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته یادگیری عمیق، نتایج دقیق‌تری ارائه می‌کند و پاسخی که می‌دهد برگرفته از بررسی ریشه‌ای تمام منابع مختلف و استنتاج وضعیتی است.»

رایگان بودن این موتور جست‌و‌جو نیز امتیاز بزرگی به حساب می‌آید، موضوعی که عبدوس نیز بدان اشاره می‌کند: «طبق سیاست‌هایی که نرم‌افزار‌هایی هوش مصنوعی دارند، هنگام ارائه بخشی از دسترسی‌ها را به صورت رایگان در اختیار کاربران قرار می‌دهند و قسمت‌های دیگر با سطح بالاتر را می‌فروشند، اما Deepseek در حال حاضر همه دسترسی‌ها را حتی در سطح حرفه‌ای، به صورت رایگان ارائه می‌کند که این برای کاربران جذاب است. در واقع Deepseek این کار را انجام داده تا معروف شود و کاربران زیادی را جذب کند.»

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه پایگاه داده موتور‌های جست‌وجوی هوشمند، بر اساس اطلاعات ارائه‌شده از کاربران و شکل می‌گیرد، هستند، می‌گوید: «موتور‌های جست‌وجوگر هوشمند از یک پایگاه داده استفاده می‌کنند، داده‎هایی که همه افراد دنیا آن را در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی در اختیار موتور‌های جست‌وجوگر قرار می‌دهند. حال این موتور جست‌وجوگر هوشمند مثل Deepseek یا ChatGPT و نمونه‌های دیگر که، بستگی به مدل کاری، از منابعی، چون اینستاگرام، تلگرام، واتساپ گوگل و سایت‌های مختلف اطلاعات را می‌گیرند و با تجزیه و تحلیل دقیق بر اساس اطلاعات موجود، نمونه‌های مشابه، مقایسه سلایق کاربران و موتور استنتاج به سؤالات خود پاسخ می‌دهند.»

 نه دور از انتظار بود نه ترسناک

برخی از کارشناسان و متخصصان حوزه هوش مصنوعی معتقدند که رشد صعودی استفاده از Deepseek در کشور‌های مختلف یک اقدام هیجانی و موقتی است.

 سینا تفنگچی، متخصص فناوری‌های نوین رسانه‌ای بر همین باور است. او به «جوان» می‌گوید: «توجه به Deepseek یک هیجان زودگذر است و در آینده باگ‌های متعددی که برای آن وجود دارد، مشخص می‌شود.» او ادامه می‌دهد: «آن زمان که بحث 

chatgpt مطرح شد هیچ‌کس انتظار نداشت این فناوری یک دفعه تا این حد قدرت‌نمایی کند، اما طولی نکشید که رقبای جدید آن نیز ظهور کردند و هر کدام در جای خاص خودشان قرار گرفتند. حال سر و کله یک رقیب جدید و جدی به نام Deepseek پیدا شده، موضوعی که نه دور از انتظار بود و نه ترسناک است. بعید نیست چند وقت دیگر یک رقیب جدیدی پیدا شود و نسخه جدیدتر و پیشگامانه‌تری را ارائه کند.»

تفنگچی، اما معتقد است که می‌توانیم از این ظرفیت پیش آمده، استفاده خوبی کنیم: «باید از این فرصت استفاده کنیم تا از ظرفیت‌هایی که این بستر فراهم کرده، بهره‌مند شویم و در مسیر پیشرفت فناورانه خودمان از آن بهره ببریم. بستری که Deepseek با اطلاعاتی با منبع باز در اختیار کاربران قرار داده‌است. ما می‌توانیم از این اطلاعات و این منابع، برای بهسازی فرایند‌های خودمان کمک بگیریم.»

او به جای خالی پیشرفت در حوزه هوش مصنوعی در ایران اشاره می‌کند و می‌گوید: «این حقیقت تلخی است اما، امروز ما در بحث هوش مصنوعی حرفی برای گفتن نداریم و داریم مسیر اشتباهی را طی می‌کنیم. پیش‌تر مقالاتی را در این زمینه می‌نوشتیم و بدان افتخار می‌کردیم، اما حالا دیگر همان‌ها را هم نمی‌نویسیم. متأسفانه درگیر سخنوری در حوزه هوش مصنوعی هستیم، یعنی غیر از متخصصان این حوزه، افراد با تخصص‌های گوناگون، درباره‌اش اظهارنظر می‌کنند و نظرات متعددی در کنفرانس‌ها و همایش‌های مختلف در رابطه با آن می‌دهند! افرادی که اطلاعات علمی، کاربردی و عملیاتی ندارند و تنها یکسری برداشت‌ها، پنداشت‌ها و رؤیاهایشان را مطرح می‌کنند. این مسئله به یک چالش جدی در کشور ما تبدیل شده‌است.»

متخصص فناوری‌های نوین رسانه‌ای تصریح می‌کند: «می‌توانیم گام‎های مؤثری در جهت پیشرفت در حوزه هوش مصنوعی برداریم، البته اگر از اقدامات بیخود و بی‌جهتی که در دستور کار آقایان مسئول قرار داده شده، گذر کنیم. باید به سمت یکپارچه‌سازی و اقدام در حوزه هوش مصنوعی حرکت کنیم تا از ظرفیت‌های کاربردی و عملیاتی این حوزه نهایت استفاده را داشته باشیم.»

منبع: روزنامه جوان