خوش‌چشم: رویکرد جانبدارانه گروسی مانع احیای برجام شده است
در مراحل پایانی مذاکرات گروسی درکنار آمریکا و با حمایت اسرائیل مقابل ایران ایستاده است و سعی دارد به ایران فشار وارد کند. این رویکرد مدیرکل آژانس می‌تواند مانع از دستیابی طرفین به توافق شود.
روزنامه فرهیختگان به‌منظور بررسی بیشتر تحولات شکل‌گرفته اخیر پیرامون مذاکرات رفع تحریم‌ها علیه کشورمان، با سیدمصطفی خوش‌چشم، کارشناس مسائل بین‌الملل گفت‌وگو کرده است.
رویکرد جانبدارانه گروسی مانع احیای برجام شده است
از آغاز مذاکرات وین تاکنون گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با اتخاذ رویکرد سیاسی علیه ایران باعث شده است فرآیند مذاکرات با اخلال مواجه شود. این رویکرد سیاسی و جانبدارانه از ابتدای سال جاری همزمان با تلاش آمریکا و سایر متحدان غربی‌اش مبنی‌بر صدور قطعنامه علیه ایران در شورای حکام تشدید شده است، در همین رابطه سیدمصطفی خوش‌چشم، کارشناس مسائل بین‌الملل معتقد است: «پس از اینکه طرف غربی در بهار با ایران یک جنگ اراده بر سر مسائل مرتبط با تحریم‌ها و تضمین‌ها شروع کرد، آژانس نیز رویه خود را تغییر داد. در همین رابطه، گزارشی که گروسی به پارلمان اروپا بعد از دومین جلسه مشترک با ایران و قبل از سومین و آخرین جلسه مشترک با ایران ارائه کرد، بسیار شباهت دارد به گزارشی که بعد از جلسه مشترک با طرف ایرانی ارائه شد. به‌عبارت دیگر، این اتفاق نشان می‌دهد اصلا قبل از جلسه آخر، تصمیمات آژانس گرفته شده بود تا با ارائه گزارشی جانبدارانه زمینه صدور قطعنامه علیه ایران در شورای حکام فراهم شود. در ادوار قبلی مذاکرات نیز شاهد این موضوع بوده‌ایم که کشورهای غربی به‌ویژه فرانسه از آژانس به‌عنوان ابزاری سیاسی برای فشار علیه ایران استفاده می‌کنند. در مراحل پایانی مذاکرات نیز متاسفانه گروسی درکنار آمریکا و با حمایت اسرائیل مقابل ایران ایستاده است و سعی دارد به ایران فشار وارد کند. این رویکرد مدیرکل آژانس نه‌تنها می‌تواند مانع از دستیابی طرفین به توافق شود، بلکه اساسا بی‌طرفی و استقلال ظاهری آژانس را بیش از پیش، مورد خدشه قرار داده است.»
بسته‌شدن پرونده‌های پادمانی ایران شرط اصلی احیای برجام
از خوش‌چشم در رابطه با چرایی اهمیت بسته‌شدن پرونده‌های پادمانی ایران سوال پرسیدیم. این کارشناس مسائل بین‌الملل در پاسخ گفت: «به دلیل این نگاه ابزاری کشورهای غربی به آژانس، شاید اگر پرونده‌های پادمانی ایران قبل از احیای برجام بسته نشود، دیگر هیچ‌گاه این پرونده‌ها مختومه نشود، زیرا کاملا محتمل است که پس از توافق هم کماکان آژانس به رویه‌های سیاسی خود در مواجهه با ایران ادامه بدهد. در چنین شرایطی، به نظرم از آنجایی که آژانس برای برخورد با ایران رویکردی سیاسی اتخاذ کرده است، لازم است روش بستن پرونده‌های پادمانی ایران نیز کاملا سیاسی باشد. به همین جهت ایران در توافق به‌دنبال برداشته شدن هرگونه فشار است اعم از فشار تحریمی طرف‌های غربی و فشارهای سیاسی آژانس. عقلانی نیست که هم توافق برجام احیا شود و هم اینکه در آینده فشار سیاسی آژانس روی ایران باقی بماند، زیرا با این کار زیاده‌خواهی آژانس نیز بیشتر خواهد شد.»
خوش‌چشم در ادامه افزود: «موضع سرسختانه و عقلانی ایران مبنی‌براینکه اگر پرونده‌های پادمانی بسته نشود، ایران نیز به تعهدات برجامی خویش باز نمی‌گردد، موضعی غیرقابل‌تغییر و غیرقابل‌مذاکره است. ایران هر موضعی غیر از این اتخاذ می‌کرد، آژانس نیز در آینده مانعی بر سر راه خود نمی‌دید تا هر روز زیاده‌خواهی‌های خود را در مواجهه با ایران بیشتر کند و درخواست بازرسی‌های مافوق برجامی از تاسیسات هسته‌ای کشورمان داشته باشد. به همین جهت، ایران محکم بر سر موضع خود در رابطه با بسته شدن پرونده‌های پادمانی ایستاده است، قطعا در چنین شرایطی ایران و سایر قدرت‌های جهانی اجازه نمی‌دهند سرنوشت توافق هسته‌ای به دست گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بیفتد و او بتواند به سادگی چنین قرارداد و مذاکرات بین‌المللی را تخریب و نابود کند. استفاده ابزاری آمریکا از مدیرکل آژانس تا زمانی که چانه‌زنی‌ها ادامه داشته باشد، تداوم دارد، به محض اینکه طرفین در رابطه با احیای برجام به توافق برسند، تاریخ انقضای استفاده از این ابزار سیاسی نیز فرا می‌رسد.»
خوش‌چشم در رابطه با مساله راستی‌آزمایی مدنظر ایران نیز معتقد است: «مساله راستی‌آزمایی یکی از اصول قطعی دستیابی به توافق از نظر ماست، جمهوری اسلامی ایران به هیچ عنوان مساله‌ای را به امید آینده رها نخواهد کرد و ضمانت لازم را برای اجرای تک‌تک تعهدات طرف مقابل درخواست کرده و در آینده هم می‌کند. یکی از دلایلی که بررسی پاسخ آمریکا به طول انجامید نیز دقت در همین مسائل است.»
جنگ رسانه‌ای آمریکا علیه ایران در روزهای پایانی مذاکرات
در یک هفته گذشته رسانه‌های غربی و برخی رسانه‌های عربی درتلاش بودند روایت غلط و مخدوش از فرآیند مذاکرات و پاسخ ایران به پیشنهادهای اتحادیه اروپا و همچنین پاسخ آمریکا به ایران را ارائه بدهند، خوش‌چشم این روایت‌سازی‌های رسانه‌ای را سناریویی طراحی‌شده از سوی آمریکایی‌ها می‌داند و می‌گوید: «طرف آمریکایی دو روز قبل از اینکه پاسخ خود را به ایران ارائه دهد، رفتار رسانه‌ای و سیاسی خود را عوض کرد. در همین راستا، ناگهان طرف غربی سعی کرد با پوشش رسانه‌ای، از موضع‌گیری‌های سیاسی منابع به‌اصطلاح مطلع استفاده کرده و دست به روایت‌سازی بزند. آمریکا به‌دنبال ارائه روایت غالب از مذاکرات است، زیرا این‌گونه روایت‌سازی برای دولت بایدن هم مصرف داخلی و جناحی دارد و هم در میان افکار عمومی جهان جایگاه آمریکا و متحدانش را ارتقا می‌بخشد.»
خوش‌چشم در رابطه با خبرسازی‌های صورت‌گرفته توسط کشورهای غربی پیرامون فرآیند احیای برجام معتقد است: «رسانه‌های غربی و برخی رسانه‌های منطقه‌ای، با هدف ارائه روایت غالب از مذکرات شروع به ارائه اخبار بسیار مخدوش کردند، به‌عنوان مثال در شرایطی که هیچ‌کدام از رسانه‌های آمریکایی، اروپایی و ایرانی از محتوای پاسخ آمریکا به پیشنهادهای ایران خبر ندارند، ناگهان رسانه العربیه متعلق به عربستان سعودی مدعی می‌شود که از متن پاسخ آمریکا خبر دارد. این درحالی است که عربستان سعودی به‌عنوان کشور حامی اصلی این شبکه علی‌رغم تمام تلاش‌هایی که کرد نتوانست هیچ راهی به مذاکرات پیدا بکند و ایران و سایر قدرت‌های حاضر در گفت‌وگوهای هسته‌ای حاضر نشدند حتی عربستان سعودی در حاشیه مذاکرات باشد.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه می‌دهد: «خبر العربیه برگرفته از خبری بود که یکی از رسانه‌های آمریکایی قبل از پاسخ دولت بایدن به پیشنهادهای ایران به نقل از یک منبع مطلع بدون هویت منتشر کرده بود. در خبر منتشرشده در العربیه و رسانه آمریکایی مطالبی نوشته شده بود که به لحاظ محتوایی مربوط به برجام ۲۰۱۵ می‌شد. به همین جهت، محتوای آن مخدوش است. تیم مذاکره‌کننده ایران از همان ابتدای مذاکرات وین به‌صراحت اعلام کرده که به‌دنبال احیای برجام ۲۰۱۵ با ترمیم ضعف‌های راهبردی‌اش است. طبیعتا اگر برجام احیا شود، تکالیف ایران با توافق سال ۲۰۱۵ هیچ تفاوتی نخواهد کرد، به همین جهت باقری‌کنی، مذاکره‌کننده ارشد کشورمان از همان آغاز مذاکرات روی مسائل مرتبط با تحریم‌ها تمرکز کرد، وقتی طرف مقابل از باقری‌کنی سوال پرسید، چرا شما از تکالیف ایران صحبت نمی‌کنید؟ ایشان در پاسخ گفت تکالیف ما مشخص و در برجام ذکر شده است. بنابراین در خبرسازی العربیه که منبع اصلی‌اش خبر رسانه آمریکایی بود، بدیهی‌ترین مسائل مرتبط با برجام ذکر شده است. به نظر می‌رسد هدف از این خبرسازی‌ها به‌وسیله طرف‌های غربی به دست‌گرفتن روایت در ایستگاه آخر چانه‌زنی‌هاست و ریشه در واقعیت ندارد.»
تیم مذاکره‌کننده جدید اشتباهات برجام ۲۰۱۵ را تکرار نمی‌کند
از خوش‌چشم پیرامون نسبت اتفاقات اخیر منطقه مانند حملات هوایی آمریکا به مواضع ارتش سوریه با مذاکرات هسته‌ای نیز سوال پرسیدیم، وی در پاسخ گفت: «زمانی‌که طرف آمریکایی قرار است متن پاسخ خود را به ایران بدهد، به‌دنبال عملیات نظامی در سوریه است، همزمان با آن با مشارکت رژیم‌صهیونیستی دست به خبرپراکنی و دروغ راجع‌به ورود هواپیماهای اف-۳۵ به آسمان ایران می‌زند. همزمانی این موارد نشان می‌دهد که سناریویی عمدی در کار است. در این سناریو اولین موردی که به ذهن می‌رسد این است که بایدن به‌دنبال ارتقای جایگاه خود در داخل ایالات متحده است تا مدعی شود از موضع قدرت آمریکا درحال نقش‌آفرینی در مذاکرات است. فارغ از این مساله و کارکرد درونی که به‌راحتی قابل‌فهم است، سه سناریوی دیگر نیز می‌شود از این اتفاقات استنباط کرد، نخست یک جواب منفی و محکم به ایران داده باشند و سپس بخواهند ایران را با این عملیات روانی و جنگ نرم مرعوب بکنند، اگر چنین بود چرا دو هفته زمان برد تا آمریکا چنین جواب ساده‌ای را صادر کند و چرا برای ایران بررسی این جواب طول کشیده است؟ بنابراین چنین سناریویی محتمل نیست، سناریوی دوم این است که آمریکا تمامی جواب‌های موردنظر ایران را با چند کلمه بله و جمله مثبت داده باشد و همزمان با پاسخ خود نیز به‌دنبال این باشد که با عملیات روانی این پیام را هم بفرستد که صبر نخواهد کرد و بیشتر از این نیز کوتاه نخواهد آمد که اگر چنین بود، بررسی چند بله ساده و جواب مثبت برای ایران تا این اندازه طول نمی‌کشید. سناریوی سوم نیز این است که آمریکا جواب‌های موردنظر ایران را به‌صورت مثبت اما به تفصیل و در صفحات طولانی داده باشد اما با این‌گونه عملیات نرم و جنگ ادراک و شناختی به‌دنبال این باشد که ایران را تحریک کند تا در دادن جواب به طرف آمریکایی تعجیل کند و دقت را کنار بگذارد تا مین‌گذاری‌های صورت‌گرفته بین خطوط متن از چشم ایران دور بماند و در مواردی که نیاز به صبر و تأمل در بررسی جواب هست، ایران این کار را انجام ندهد و به تأمل نپردازد که خوشبختانه کشور ما به هیچ‌عنوان تحت‌تاثیر جوسازی‌های آمریکا قرار نگرفته و نخواهد گرفت.»
خوش‌چشم در ادامه تصریح می‌کند: «اقدامات طرف آمریکایی در منطقه قطعا جواب درخور خواهد گرفت و پیش از این نیز پاسخ گرفته است؛ چراکه ما تنها درحال احیای برجام در سال هفتم هستیم و به هیچ‌عنوان قائل به برجام منطقه‌ای نیستیم. طبعا چه توافق باشد چه توافق نباشد سیاست‌های منطقه‌ای، موشکی و دیگر سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران با همان قوت و سرعت سابق پیش خواهد رفت. آمریکایی‌ها ید طولانی در این‌گونه بازی‌ها دارند، ازجمله در متنی که در وین نیز تابه‌حال نوشته شده است ۳، ۴ کلمه و عبارت مبهم وجود داشت که راه را برای سوءتعبیرهای آمریکا در آینده و به تبع آن، فرار از تعهداتش بازمی‌گذاشت.»
خوش‌چشم در پایان این گفت‌وگو اشاره می‌کند: «یکی از خواسته‌های ایران هم این بود که لغو تحریم‌ها به‌خوبی و بادقت و با دیدن شرایط گوناگون و سناریوهای مختلف موردپرسش و جواب واقع بشود و این کلمات بسیار دقیق‌تر در متن قرار گیرد. این تجربه است که از زمان برجام ۲۰۱۵ داشتیم. در برجام موارد این‌گونه بسیار زیاد بود که معروف‌ترین آنها استفاده از کلمات remove و left یعنی برداشتن به جای کلمه لغو یا ترمینیت بود که بارها ما از این ناحیه دچار مشکل شدیم. کلمات بسیار دیگری هم وجود داشت که ابهام‌آمیز بود و باید دقیق‌سازی شود. این تاکتیک آمریکا فقط درمورد برجام یا ایران نیست بلکه درمورد دوستان آنها هم دقیقا همین‌گونه است، یعنی اگر تحت‌فشار قرار بگیرند، متنی را ارائه می‌دهند که ظاهرا فریبنده است اما در جای‌جای آن مین‌گذاری می‌شود. از این تاکتیک آمریکا در مذاکرات با ژاپن و بسیاری از کشورهای دیگر استفاده شده، بنابراین باید صبر کرد تا کشورمان با تأمل و دقت به بررسی پاسخ‌های آمریکا بپردازد و در زمان لازم اعلام موضع خواهد شد.»/فرهیختگان
دیدگاه تان را بنویسید