توافق روی میز آمریکا / توفان سیاسی در راه است؟

توافق در دسترس قرار دارد اگر ایالات متحده آمریکا اراده‌ای برای آن داشته باشد؛ این عبارت دقیق‌ترین توصیف از آخرین تحولات پس از ارائه پاسخ مکتوب جمهوری اسلامی ایران به طرف اروپایی است. تهران پس از پاسخ مکتوب خود درباره آخرین نسخه پیش‌نویس توافق وین اعلام کرده است اگر واکنش آمریکا با واقع‌بینی و انعطاف همراه باشد توافق حاصل خواهد شد.

نگاهی به مواضع طرف‌های برجامی طی 48 ساعت گذشته نیز حاکی از خوش‌بینی ۱+۴ برای حصول توافق است و بویژه برای کارشناسان واکنش مقامات اروپایی به محتوای ارسالی ایران که به جوزپ بورل تحویل شد و حاوی انتظارات ایران برای حداکثری‌تر کردن کسب منافع ملی از برجام و توافقی پایدارتر با انتفاع اقتصادی بوده است بسیار مثبت و رو به جلو ارزیابی شده است؛ چه اینکه یک مقام اروپایی نزدیک به مذاکرات هسته‌ای سه‌شنبه عنوان کرد پاسخ ایران به متن نهایی توافق بر سر احیای برجام «سازنده» است.

در حال حاضر پاسخ آمریکا به محتوای ارسالی ایران به طرف اروپایی و تصمیمات سیاسی‌ای که دولت بایدن باید اتخاذ کند می‌تواند پایانی بر مذاکرات و گفت‌و‌گوهای 1.5 ساله وین باشد؛ تصمیماتی که البته در میانه خوش‌بینی‌هایی که نسبت به حصول توافق در پایتخت‌های سیاسی جریان دارد چندان آسان نیست و می‌تواند دولت دموکرات آمریکا را در آستانه انتخابات کنگره این کشور با یک توفان سیاسی مواجه کند، با این وجود واشنگتن اعلام کرده در حال بررسی پاسخ ایران هستیم و انتظار می‌رود ظرف ۳-۲ روز آینده دولت آمریکا در این باره به اظهار نظر بپردازد و باید منتظر ماند که آیا کاخ سفید انتفاع ایران را می‌پذیرد با خیر.

در عین حال در آخرین آپدیت از مواضع آمریکایی‌ها، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا عنوان کرد که واشنگتن در حال بررسی پاسخ ایران به متن نهایی توافق احیای برجام است. ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز سه‌شنبه در کنفرانسی خبری در رابطه با مذاکرات وین گفت: بر سر هر آنچه می‌شد مذاکره شود، مذاکره انجام گرفته است. وی ادامه داد: ما پاسخ ایران در رابطه با متن نهایی پیشنهادی اتحادیه اروپایی (در رابطه با احیای برجام) را دریافت کرده‌ایم و در حال بررسی آن هستیم. ما در عین حال به رایزنی با اتحادیه اروپایی و متحدان اروپایی در مسیر پیش رو ادامه خواهیم داد. پرایس افزود: ما از مسائل بزرگ بر سر ازسرگیری پایبندی‌ها به برجام توسط ایران و رفع تحریم‌ها توسط آمریکا عبور کرده‌ایم. ما باور داریم که مشکلات بزرگ عمدتا حل‌وفصل شده‌اند. این مقام ارشد آمریکایی در ادامه گفت: ما نظرات خود (در رابطه با اظهارات ایران درباره متن پیشنهادی اتحادیه اروپایی) را به طور خصوصی به اتحادیه اروپایی ابراز کرده‌ایم و به این کار ادامه خواهیم داد. ما جزئیات بازخوردهای‌مان را بازگو نخواهیم کرد. وی در پاسخ به سوالی در رابطه با جدیت ایران در احیای برجام گفت: من نمی‌خواهم در این زمینه پیش‌داوری کنم و قصد ندارم در این زمان که در حال بررسی‌های‌مان هستیم، جوابی قطعی ارائه دهم. تحلیل این موضوع به زمان نیاز دارد. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت: مهم برای ما و دیگران از جمله اتحادیه اروپایی و اسرائیل این است که ایران به سلاح هسته‌ای دست نیابد. اگر ایران دارای یک سلاح هسته‌ای باشد این یک خطر برای ما و تمام جامعه جهانی خواهد بود. او افزود: ما مواضع‌مان را به اطلاع شرکای‌مان از جمله اسرائیل رسانده‌ایم و همان‌طور که گفتم آنچه برای ما مهم است این است که ایران به سلاح هسته‌ای دست نیابد. او در عین حال تاکید کرد: موضع ما در قبال مذاکرات کاملا مشخص است و آن اینکه مذاکرات کنونی تنها مربوط به برنامه هسته‌ای ایران است و چیز بیشتری را شامل نمی‌شود. بحث گنجاندن نام سپاه پاسداران در فهرست تروریستی آمریکا بخشی از مذاکرات وین نیست. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت: اگر احساس کنیم که توافق هسته‌ای در راستای منافع ملی ما نیست یقینا این توافق مرده خواهد بود. در همین حال معاون وزیر خارجه روسیه گفت که برنامه جامع اقدام مشترک بر سر برنامه هسته‌ای ایران در فرمت وین در خط پایان قرار دارد اما تمام مسائل تا بدین لحظه بسته نشده است. سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه روز چهارشنبه در گفت‌وگو با خبرگزاری تاس گفت: کار در فرمت وین بر سر احیای برجام در خط پایان است. تمام مسائل تا بدین لحظه بسته نشده‌اند اما تعاملات در سطوح مختلف ادامه دارد. وی ادامه داد: هیات روسی در حال همکاری نزدیک و موثر با همتایان خود است.

* مذاکرات تمام شده و روند توافق در حال انجام است

نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با تشریح نشست غیرعلنی مجلس که با حضور علی شمخانی، حسین امیرعبداللهیان، علی باقری و محمد اسلامی با موضوع مذاکرات برای رفع تحریم‌ها برگزار شد، گفت: در این جلسه دیدگاه‌هایی که نمایندگان داشتند منتقل شد، در عین حال توضیحات لازم از سوی مقامات حاضر و دست‌اندرکاران مذاکرات ارائه شد. عباس مقتدایی در جمع خبرنگاران افزود: حقیقتا باید به یک تفاهم و همفکری در بالاترین سطح برسیم که در جلسه امروز-چهارشنبه- تا حدودی حاصل شد، البته جلسه دیگری هم دیروز -سه‌شنبه- در محل دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی تشکیل شده بود که در آن جلسه اعضای کمیسیون امنیت ملی به ‌اتفاق دست‌اندرکارانی که ذکر کردم حضور داشتند، در آن جلسه هم مفاد نامه‌هایی که رد و بدل شده و موضوعاتی که مدنظر ایران است مطرح شد. نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی خاطرنشان کرد: نکته مهم در جلساتی که دیروز و امروز برگزار شد و در روزهای آینده نیز بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده برگزار خواهد شد این است که ما منافع ملت ایران را در بالاترین سطح تأمین کنیم و قانون اقدام راهبری مجلس که تصویب شده است در بالاترین سطح باید رعایت شود. مقتدایی گفت: آنچه الان توضیح داده شده این است که روند توافق در حال انجام است و مذاکرات تمام شده، تصمیم سیاسی ایران گرفته شده است و این آمریکا است که باید تصمیم سیاسی خود را بگیرد که آیا بنا دارد منافع ملت ایران را به‌طور کامل بپذیرد یا اینکه مانند قبل می‌خواهد پیمان‌شکنی کند. وی اضافه کرد: اکنون پیام‌هایی که بین ما و آمریکایی‌ها به‌واسطه اروپایی‌ها رد و بدل شده در همین فضاست. اگر آنها این تصمیم سیاسی را بگیرند که منافع ملت ایران را در نظر بگیرند توافق در دسترس است اما اگر بخواهند در بیان یک چیز بگویند و در عمل به آن پایبند نباشند همه مسؤولیت‌ها به‌ عهده طرف مقابل است. نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس خاطرنشان کرد: در جلسه روز گذشته با حضور اعضای کمیسیون امنیت ملی، مفادی که مورد نظر نمایندگان بود تا به آن دسترسی داشته باشند در اختیار نمایندگان قرار گرفت و کمیسیون امنیت ملی در جریان امور است، امروز هم در مجلس مباحثی مطرح شد که یکی از آنها انتقادات درباره دسترسی نمایندگان به متن بود که اکنون در دسترس نمایندگان قرار گرفته است، حتی مفاد متن نیز در جلسه امروز مجلس مورد بحث و نقد قرار گرفت. وی عنوان کرد: واقعیت این است که مجلس در این حوزه سختگیرانه عمل می‌کند تا یقین حاصل شود که منافع ملت ایران در بالاترین سطح تأمین می‌شود، دلیل آن نیز این است که طرف مقابل ما قبلا همین روند را طی کرده و بدعهدی داشته است، امروز باید جلوی تکرار این موضوع را بگیریم؛ هم موضوع راستی‌آزمایی و هم بحث رفع تحریم‌ها و هم موضوعات مرتبط دیگر در جلسه به ‌شکل شفاف مطرح شد و تا زمانی که یقین نکنیم منافع ملت ایران تأمین می‌شود مجلس پافشاری لازم را خواهد داشت و کاملا شفاف این موضوع را بیان کردیم. همکاران ما در مجلس بر این موضع هستند و دوستان ما در دولت نیز تأکیدشان این است که قانون مجلس برای تأمین منافع ایران و صیانت از حقوق ملت ایران به‌نحو شایسته اجرایی شود. مقتدایی گفت: ما در کوتاه‌ترین زمان پاسخی را که باید، به طرف‌های مقابل دادیم و اکنون طرف مقابل ما باید نشان دهد حداقل در این بخش جدیت لازم را دارد، بنابراین پاسخ طرف مقابل خیلی زمان نخواهد برد و آنها باید یک موضوع اساسی و کلیدی را تعیین کنند و آن این است که آنچه مدنظر ایران است برای لحاظ منافع ملت ایران بپذیرند. موضع ما امروز این است، اروپایی‌ها نیز اگر اقدام نکنند و همچنان روند فرسایشی را دنبال کنند کم‌کم ماه‌های سرد اروپا خواهد رسید و شاید آنها بیشتر از همه متضرر شوند.

منبع: وطن امروز