امامعلی رحمان پس از 9 سال در تهران؛ چرا ؟

واقعیت این است که پیش از روی کار آمدن دولت سیزدهم، وضعیت مبادلات تجاری و همکاری های اقتصادی بین ایران و تاجیکستان وضعیت مناسبی نداشته و  تجارت غیر نفتی بین دو کشور تنها رقمی در حدود 20 تا 30 میلیون دلار بوده است. در این بین اما  پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم و تمرکز جدی این دولت بر گسترش روابط با کشورهای منطقه، مناسبات تجاری تهران - دوشنبه نیز تحت الشعاع این سیاست قرار گرفت و رشد چشمگیری یافت به طوری که  در سال 1400  بیش از 139 هزار تن کالای غیرنفتی به ارزش 131 میلیون دلار بین ایران و تاجیکستان تبادل شد که نشان از افزایش نزدیک به پنج برابر همکاری های اقتصادی دو کشور داشت.  نباید فراموش کرد که تاجیکستان به دلیل ظرفیت های اقتصادی که از آن برخوردار است ، قابلیت تبدیل شدن به شریک بزرگ اقتصادی در آسیای مرکزی را دارد و می تواند بازار مناسبی برای صادرات کالاهای ایرانی باشد. این جاده یک طرفه نبوده و  تاجیکستان نیز می تواند با استفاده از بنادر جنوبی ایران به آب‌ های آزاد دسترسی  یابد و این گونه سطح تعاملات تجاری بین المللی خود با دیگر کشورهای جهان  را گسترش دهد. افزون بر این، ایران و تاجیکستان در پروژه‌ های نفت، سدسازی، صنایع غذایی، فلزات و گردشگری نیز ظرفیت‌ بالایی برای همکاری دارند و شرکت‌های ایرانی در طرح‌های راهبردی تاجیکستان از جمله پروژه سد و نیروگاه برق آبی راغون، تونل استقلال، اجرای تصفیه خانه آب دوشنبه و چندین پروژه‌ دیگر تاجیکستان حضور فعال داشته اند و  با توسعه روابط اقتصادی، حضور ایرانی ها در چنین پروژه هایی نیز افزایش خواهد یافت. توسعه همکاری های تجاری بین دو کشور اگر یک پای ماجرای سفر امامعلی رحمان به تهران باشد، بی شک تحکیم و تقویت روابط نظامی و امنیتی یک پای دیگر سفر رئیس جمهور تاجیسکتان به ایران خواهد بود . ادامه نا آرامی ها در برخی مناطق غرب آسیا، خروج آمریکا از منطقه و جنگ روسیه و اوکراین  شرایط جدیدی را برای منطقه غرب آسیا رقم زده است و در این میان و در ماه های اخیر افزایش حملات تروریستی در افغانستان، زنگ خطر سرایت این تهدیدات به منطقه را به صدا درآورده  و تلاش ها برای جلوگیری از سرایت آن به منطقه افزایش یافته است. در این میان و با هدف مقابله با این تهدیدات منطقه ای، ایران و تاجیکستان  در یک سال گذشته همکاری های امنیتی و دفاعی خود را تقویت کرده اند و سفر اخیر سرلشکر محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح کشورمان  به تاجیکستان و تشکیل کمیته مشترک مقابله با تروریسم در سال گذشته، بیانگر این است که مسائل امنیتی و رفع تهدیدات یکی از موارد مشترک دو کشور در منطقه است و ایران به دلیل تجربه مقابله با تروریست ها، می تواند برای تاجیکستان کمک شایانی  کند. از سویی دیگر ، باتوجه به احتمال کاهش صادرات تسلیحاتی روسیه به آسیای مرکزی، تاجیکستان تلاش می کند تا ترتیبات جدیدی را در مسائل امنیتی خود ایجاد کند و ایران می تواند بهترین گزینه برای بازار تسلیحاتی تاجیکستان باشد تا کمبودهای این کشور جبران شود و به نظر با ساخت کارخانه تولید پهپادهای ایرانی در تاجیکستان، مقدمات این امر هم فراهم شده است. در آخر اما باید تاکید کرد که سفرهای متعدد مقامات تاجیکستان و ایران و امضای ده ها تفاهم نامه همکاری در عرصه های اقتصادی، سیاسی و امنیتی طی سال های اخیر نشان از تلاش های دو طرف برای افزایش سطح همکاری ها دارد. اشتراکات زبانی و فرهنگی هم بستر مناسبی برای تعمیق همکاری های دو جانبه است که با سفر امامعلی رحمان به تهران و متعاقب آن سفرهای آینده مقامات دو کشور، می توان چشم انداز روشنی را برای ارتقای مناسبات متصور شد.