پیامدهای سفر امیر قطر به ایران و ترکیه چیست؟

 امیر قطر در این سفر یک روزه به دیدار رهبر معظم انقلاب و آیت الله رئیسی رفت که در هر دو نشست مباحث و مسائل مهمی از جمله در حوزه مسائل منطقه ای و جهانی مطرح شد.  

شیخ تمیم بلافاصله پس از تهران به آنکارا رفت و با اردوغان دیدار کرد. به باور تحلیلگران سیاسی، روابط  نزدیک و بسیار دوستانه قطر و جمهوری اسلامی ایران نشانه عقلانیت مقام های دو کشور در راستای تاکید بر رویکرد حسن همجواری و

توسعه و تقویت مناسبات میان کشورهای اسلامی همسایه و در اولویت قرار دادن گسترش مناسبات میان کشورهای منطقه و الگویی برای دیگر همسایگان است که به جای دوستی و برادری رویکرد تنش در سیاست خارجی را مبنا قرار می دهند.

در همین باره تارنمای «میدل ایست نیوز» امروز (دوشنبه) نوشت که امیر قطر در ماه مه (اردیبهشت) سال جاری سفرهای منطقه‌ای و اروپایی ترتیب داد تا به این ‌وسیله نقش مهم دوحه را بیش ‌از پیش در روابط بین‌الملل نشان دهد.

تمیم بن حمد آل ثانی در پاسخ به سفر ماه فوریه رئیس‌ جمهوری اسلامی ایران به قطر، به تهران سفر کرد و مورد استقبال مقام های عالی‌رتبه جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت، سپس به آنکارا رفت و به رایزنی‌های محرمانه با «رجب طیب

اردوغان»، رئیس جمهور ترکیه پرداخت، پس از آن نیز تور سفرهای اروپایی خود را آغاز کرد.

قطر و ایران

میدل ایست نیوز با اشاره به اینکه قطر را می‌توان کشور دوست جمهوری اسلامی ایران در شورای همکاری دانست، نوشت: «روابط ایران و قطر در بیشتر دوره‌ها مبتنی بر همکاری و حسن روابط همسایگی بوده، اما در سال‌های اخیر دامنه همکاری میان دو کشور گسترش‌ یافته است. در دوره ریاست‌جمهوری «دونالد ترامپ»، در ایالات متحده آمریکا، قطر یکی از کشورهایی بود که با تحریم‌های یک‌جانبه علیه جمهوری اسلامی ایران همکاری نکرد و حاضر نشد خلأ نفتی ایران را پر و

جبران کند. از سوی دیگر زمانی که قطر در سال ۲۰۱۷ از جانب همسایگان خود تحریم شد، جمهوری اسلامی ایران دریا و آسمان خود را به روی این کشور باز گذاشت و با صادرات مایحتاج شهروندان قطری مانع از تبدیل تحریم به یک بحران و فاجعه تمام‌ عیار شد."

این پایگاه اینترنتی منطقه ای در ادامه آورده است: برقراری صلح و امنیت در منطقه نیز از اهداف این سفر بیان شده است. پس از عادی‌سازی روابط قطر با دیگر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، دوحه میانجی مورد اعتمادی برای تنش‌زدایی ایران با برخی همسایگان جنوبی خود به شمار می‌رود. از طرفی، امیر قطر در دیدار با مقام معظم رهبری، از آمادگی دوحه برای همکاری با تهران در زمینه‌های مسائل مربوط به افغانستان، یمن، سوریه، عراق و فلسطین سخن گفت که

باتوجه‌ به سخنان رهبر معظم انقلاب در رابطه‌ با حمایت از آرمان فلسطین، به نظر می‌رسد دو کشور موضعی همسو در رابطه‌ با مساله اسرائیل دارند؛ به ‌ویژه در زمانی که بسیاری از کشورهای عرب منطقه به عادی‌سازی روابط با اسرائیل پرداخته‌اند، تجدید پیمان و نزدیکی مواضع برای کشورهایی که رژیم صهیونیستی را به رسمیت نمی شناسند، ضروری است. علاوه بر اهداف ذکر شده، گمانه‌زنی‌هایی نیز در رابطه‌ با نیت‌های امیر قطر برای سفر به ایران صورت‌ گرفته است، برخی

معتقدند این سفر پدر راستای میانجیگری قطر برای به ثمر نشستن مذاکرات هسته‌ای وین است.

 قطر و ترکیه

میدل ایست نیوز در ادامه یادداشت خود به روابط قطر و ترکیه در سال‌های اخیر که روابطی نزدیک بوده است، اشاره می کند و می نویسد: در ترکیه، پس از آنکه حزب عدالت و توسعه زمام امور دولت را در دست گرفت و اردوغان و یارانش به تدوین سیاست خارجی پرداختند، چند دهه رویکرد کمالیستی در سیاست خارجی ترکیه جای خود را به ایدئولوژی‌های نوعثمانی گرایانه داد. بر اساس تفکر کمالیستی، ترکیه باید تلاش خود را بر ایجاد روابط نزدیک با غرب و کشورهای اروپایی

متمرکز می‌کرد، اما رویکرد نوعثمانی به دنبال احیای قدرت منطقه‌ای امپراطوری عثمانی بود.

در زمانی که رهبران ترکیه، به دنبال ایفای نقش منطقه‌ای مؤثر بودند، در قطر نیز سیاستمدارانی به قدرت رسیده بودند که قصد داشتند با اتخاذ رویکرد مستقل در سیاست خارجی، نخست راه خود را از همسایگان عربشان جدا کرده و دوم تبدیل به بازیگری مهم در رویدادهای منطقه شوند.

این نشریه اینترنتی دیگر زمینه های نزدیکی قطر و ترکیه را یادآور شد و نوشت، منافع همسو ابتدا در زمینه حمایت از گروه‌های اسلام‌گرا به‌ویژه اخوان‌المسلمین، سبب نزدیکی دو کشور ترکیه و قطر شد و پس از آن تداوم‌یافته به دیگر ابعاد نیز

تعمیم پیدا کرد. زمانی که کودتای نافرجام ترکیه به وقوع پیوست، دولت قطر حمایت علنی خود از اردوغان را اعلام کرد. در سال بعد، زمانی که قطر توسط عربستان سعودی، امارات، بحرین و مصر تحریم شد، هواپیماهای ترکیه بلافاصله مایحتاج وارداتی قطر را تأمین کردند. دو کشور ترکیه و قطر در مسائل مختلف منطقه مواضع همسویی دارند؛ در رابطه ‌با بحران افغانستان، کودتای مصر، جایگاه حماس و نیز فعالیت اخوان‌المسلمین در کشورهای منطقه، رویکرد دوحه و آنکارا مشابه هم

دنبال می‌شود.

در بعد نظامی، ترکیه در سال ۲۰۱۴ پایگاهی نظامی با ظرفیت ۵ هزار نفر در قطر احداث کرد. فعالیت‌های این پایگاه تا آنجا گسترش یافت که یکی از شروط ۱۳ گانه ائتلاف عربی تحریم‌کننده قطر برای رفع تحریم، توقف فعالیت‌های این پایگاه

نظامی در قطر بود چرا که همسایگان عرب قطر، وجود یک پایگاه ترکیه‌ای در مرزهای خود را تهدیدی امنیتی می‌دانستند. سفر اخیر امیر قطر به ترکیه و رایزنی‌های پنهانی او با اردوغان در راستای افزایش همکاری‌های این دو متحد منطقه‌ای است.

دلایل اتحاد دو کشور ترکیه و قطر را باید در نیازهای متقابل آنها جست و جو کرد؛ قطر به دنبال متنوع ساختن هر چه بیشتر شرکای تجاری و سیاسی خود است تا از این طریق بتواند متحدان خود را افرایش داده و از تهدیدات امنیتی احتمالی بکاهد. همچنین در راستای طرح متنوع‌سازی اقتصادی و کاهش وابستگی به صادرات انرژی، مقامات قطر به دنبال آن هستند تا منابع درآمدی دولت را متعدد و متنوع سازند؛ لذا ترکیه برای قطر هم مقصدی امن برای سرمایه‌گذاری و هم متحد

سیاسی و نظامی محسوب می‌شود.

پیامدهای سفر امیر قطر به ایران و ترکیه

میدل ایست نیوز در پایان در خصوص سفر امیر قطر به تهران و آنکارا، نوشت، این سفر نقش قطر را به‌عنوان یک بازیگر فعال در منطقه برجسته‌تر خواهد کرد به‌ویژه با وجود ادامه سفرهای تمیم بن حمد آل ثانی به اروپا و احتمالاتی که مبنی بر

میانجیگری این کشور مطرح بوده است. به نظر می‌رسد دیدار امیر قطر با مقامات عالی‌رتبه جمهوری اسلامی ایران و ترکیه سبب بهبود روابط دو کشور یاد شده با کشورهای شورای همکاری شود چرا که صلح و ثبات منطقه‌ای برای قطر به‌ ویژه در

آستانه میزبانی جام جهانی فوتبال در سال جاری اهمیت ویژه داشته و برای برقراری آن از هیچ تلاش دیپلماتیکی دریغ نخواهد کرد.

منبع: ایرنا