تعامل با طالبان مشروط بر حقابه هیرمند

 ایران به رویکرد هیأت حاکمه افغانستان پیرامون حقابه رودخانه هیرمند اعتراض کرد. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه در جلسه علنی روز گذشته مجلس شورای اسلامی این مهم را مورد توجه قرار داد. حقابه رودخانه هیرمند و دریاچه هامون از جمله موضوعاتی است که یکی از موارد اختلاف ایران و افغانستان در سال‌های گذشته بوده است. قرارداد حقابه هیرمند در سال ۱۳۵۱ بین تهران و کابل امضا شد اما در اواخر دهه ۷۰ و در پی کاهش سطح آب در دریاچه هامون که منبع اصلی تأمین آب آن، رودخانه هیرمند است، موضوع رهاسازی آب بند کمال خان به ایران با فراز و فرودهای بسیاری میان ایران و افغانستان روبه‌رو شد.

اواخر دی‌ماه سال گذشته گزارش‌هایی مبنی بر رهاسازی آب‌بند کمال‌خان و پرشدن چاه‌‌‌نیمه‌های منطقه سیستان که ذخایر آنها به دلیل خشکسالی به یک چهارم تقلیل پیدا کرده بود، منتشرشد ولی طالبان این گزارش‌ها را رد کرد. به گفته جبار وطن فدا، مدیرکل دفتر رودخانه‌های مرزی و منابع آب مشترک وزارت نیرو هرچند آب بند سد کمال خان باز شد اما بخش عمده آب به سمت گود زره و مسیر انحرافی که مسیر طبیعی رودخانه نیست، هدایت شد.

حقابه؛ حق ایران است

این آب‌بند در مسیر رودخانه هیرمند ساخته شده و به دریاچه هامون که میان ایران و افغانستان مشترک است، سرریز می‌شود و ایران خواهان رهاسازی آب آن شده است. موضوع رهاسازی آب هیرمند از محل سد کمال‌خان در ماه‌ها و هفته‌های اخیر از سوی وزارت امور خارجه، وزارت نیرو و نماینده ویژه رئیس جمهور در دستور کار پیگیری قرار گرفته است. در پی همین تلاش‌ها بود که پنجم فروردین ماه گذشته علی اکبر محرابیان، وزیر انرژی جمهوری اسلامی در سفر به منطقه مرزی سیستان و بلوچستان ایران گفت که طالبان باید حقابه ایران را به طور کامل بپذیرد و اجازه دهد آب رود هیرمند به ایران سرازیر شود و از عملی نشدن تعهد طالبان در این زمینه سخن گفت. در همین چهارچوب وزیر امور خارجه روز گذشته با اشاره به اختلافات موجود میان ایران و هیأت حاکمه افغانستان در خصوص حقابه ایران از رودخانه هیرمند گفت: از هیأت حاکمه موقت افغانستان در موضوع رودخانه هیرمند رضایت نداریم؛ با این حال در گفت‌وگوهایی که با سرپرست وزارت خارجه افغانستان داشته‌ایم توانسته‌ایم چندین مرتبه در مذاکرات دیپلماتیک و همچنین در عرصه رسانه‌ای این عبارت را که حق جمهوری اسلامی ایران در خصوص حقابه رودخانه هیرمند محفوظ است، مورد تأکید قرار دهیم. وی با اشاره به برگزاری نشست کمیساری مرزی ایران و افغانستان خاطرنشان کرد: این نشست چندی پیش و در دوره سرپرستی هیأت حاکمه موقت افغانستان برگزار شد و بالاخره بخشی از آب سد کمال‌خان آزادسازی شد.

کارشکنی افغانستان

وزیر امور خارجه کشورمان با بیان اینکه با وجود کارشکنی‌هایی که در افغانستان انجام شده تلاش‌های زیادی از سوی جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته است، افزود: ما وقتی که آب سد کمال‌خان پر شد درخواست بازگشایی این سد را مطرح کردیم اما افغانستانی‌ها اعلام کردند که به جهت اینکه مسیر این سد لایروبی نشده است اگر آب در مسیر رها شود این آب بازگشت داده شده و توربین‌های موجود در مسیر را تخریب می‌کند؛ در این خصوص ما اعلام آمادگی کردیم که این لایروبی را انجام خواهیم داد و دولت مربوطه در وزارت نیرو در این خصوص مأموریتی داد اما طرف افغانستانی با مخالفت با این موضوع اعلام کرد که خودمان امکانات انجام لایروبی را داریم اما سه میلیون دلار در این زمینه اعتبار لازم است. این پول را به ما بدهید تا خودمان موضوع را پیگیری کنیم.

نوع تعامل مشروط به انجام تعهدات

امیر عبداللهیان تأکید کرد: نکته مهم و مثبت این است که هیأت حاکمه موقت افغانستان پذیرفته که باید این حقابه را به جمهوری اسلامی ایران بدهد و الان کمبود آب را دلیل این مسأله عنوان می‌کنند، اما باید به این نکته اشاره کنم که این موضوع برای ما یکی از شاخص‌ها و مصادیق راستی آزمایی هیأت حاکمه موقت افغانستان است که آیا در موضوع حقابه آب از هیرمند صادقانه و طبق قرارداد ۱۳۵۱ عمل خواهند کرد؟ این یکی از شاخص‌ها برای نحوه تعامل در آینده با این هیأت است.

امیرعبداللهیان در ادامه عنوان کرد که مرحله اول بررسی این موضوع از مسیر هماهنگی‌های دوجانبه تشکیل کمیساریای مشترک بین دو کشور انجام شده است، افزود: مسأله حقابه ایران یکی از مصادیق راستی آزمایی نسبت به نحوه تعامل ایران با هیأت حاکمه موقت افغانستان است که نقش تعیین کننده در سیاست‌های راهبردی نسبت به این موضوع خواهد داشت.

سدسازی ترکیه روی ارس قابل قبول نیست

وزیر امور خارجه در نشست روز گذشته خود در مجلس همچنین به موضوع سدسازی ترکیه روی رود ارس اشاره کرد و گفت: این موضوع را در ماه‌های گذشته حداقل سه بار در دو دیدار حضوری در نیویورک و تهران و در تماس تلفنی با وزیر امورخارجه ترکیه مطرح کردم و از وی خواستم تا به رسم همسایگی توجه جدی نسبت به سدسازی‌ها روی رودخانه ارس انجام دهد، علی رغم اینکه هیچ قرارداد دوجانبه‌ای بین تهران و آنکارا از گذشته در موضوع همکاری‌های آبی وجود ندارد، ولی درخواستی را 4 ماه پیش از دولت ترکیه به عمل آوردیم مبنی بر اینکه یک کمیته مشترک آبی دوجانبه تشکیل دهیم تا بتوانیم نگرانی‌های این حوزه را برطرف کنیم تا مطمئن شویم سدسازی‌های ترکیه تأثیر منفی بر آب وارداتی به جمهوری اسلامی ایران ندارد. امیرعبداللهیان تصریح کرد: ما در وزارت امور خارجه از سدسازی ترکیه روی آب‌های مرزی قانع نیستیم و با صدای بلند اعلام می‌کنیم که این اقدام ترکیه برای ما قابل قبول نیست و با آن مخالفیم.

نسبت به بحث آب، نگاه امنیت ملی داریم

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی پس از بررسی سؤال جلال محمودزاده، نماینده مهاباد از وزیر امورخارجه، گفت: موضوع آب مخصوصاً در کشورمان و در منطقه از اولویت‌های مهم است و ما نسبت به بحث آب، نگاه امنیت ملی داریم. وی ادامه داد: نه تنها مجلس، بلکه تمام قوا و مردم شاهد شرایط محیط زیستی و کمبود آب هستند و وزارت امورخارجه و سایر سازمان‌های مربوطه باید کمک کنند تا مشکل و بحث حقابه‌های موجود را پیگیری کنیم.

روزنامه ایران