کج دار و مریز آمریکایی‌ها

گروه سیاست سایت فردا- مذاکرات که به گفته برخی مقامات غربی در مرحله نهایی است در وین ادامه دارد و به نظر می‌رسد که فضا هم امیدور کننده باشد. شاهدش اینکه پوتین درباره گفت‌وگو با ماکرون درباره ایران حرف زده و گفته: اشتراک‌نظر داریم که ادامه تلاش‌های دیپلماتیک و ترغیب به راه‌حل‌های مصالحه‌آمیز در راستای منافع حفظ این سند بزرگ ضروری است. رئیس جمهور روسیه گفته : به توافق رسیدیم که مواضع ما در خصوص این موضوع بسیار نزدیک است یا آن‌طور که دیپلمات‌ها می‌گویند، با یکدیگر همخوانی دارد.

همخوانی مواضع روسیه با فرانسه که تا حالا نقش پلیس بد را داشت، چیز کمی نیست اما نشانه‌های دیگری هم در کار است که حصول توافق را ممکن به نظر می‌رساند. مثلا پیش‌نویسی که اولیانوف از تهیه آن خبرداده و  المیادین درباره‌اش نوشته بود: «با برداشت تحریم‌ها و دادن مجوز بهره‌مندی ایران از انتقال درآمد خود از خارج به داخل کشور آغاز می‌شود.»

جدای از این، اروپایی‌ها معتقدند که در مرحله نهایی قرار داریم. این را مشخصا جوزپ بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که اخیرا به آمریکا سفر کرده بود، درباره پیشرفت مذاکرات وین گفته. او گفته: نمی‌دانم یک‌هفته، دو هفته یا سه هفته طول خواهد کشید اما مطمئنا در آخرین مراحل مذاکره هستیم. به گفته بورل، رسیدن به یک توافق در زمینه لغو تحریم‌ها و بازگرداندن اقدامات هسته‌ای ایران به حالت قبل، «مهم‌ترین مساله است.» او ابراز امیدواری کرده که گشایشی صورت می‌گیرد «چون دو طرف از خود آمادگی نشان داده‌اند.» او همچنین اذعان کرده که پیش از خروج‌ دولت قبلی آمریکا از توافق هسته‌ای، ایران به توافق پایبند بوده است.

نکته قابل توجه دیگر این است که بنابر گزارش سی‌ان‌ان آمریکایی‌ها یک بار دیگر مهلتی که برای رسیدن به برجام تعیین کرده بودند را افزایش دادند. آنها که قبلا از آخر ژانویه و نیمه فوریه می‌گفتند، حالا به آخر فوریه رضایت داده‌اند.  اگرچه هنوز هم به برخی خط و نشان کشیدن‌هایشان ادامه می‌دهند. مثلا جن ساکی ، سخنگوی کاخ سفید، گفته که اگر در هفته‌های آینده به توافق نرسیم، بازگشت به برجام غیر ممکن خواهد بود.

آنچه غربی‌ها و دیگر طرف‌های برجامی می‌گویند اما ترسیم چشم‌انداز مذاکرات را روشن نمی‌کند، اگر به اظهارات و مواضع مقامات کشورمان توجه نداشته باشیم. از این رو باید دقت کرد که اینجا در تهران شایعه نامه نوشتن امیرعبداللهیان برای رهبری در زمینه مذاکرات تکذیب شده و علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز توییت کرده: «صداهایی که از هیات حاکمه آمریکا شنیده می‌شود نشان می‌دهد که انسجام لازم در این کشور برای اتخاذ تصمیمات سیاسی در مسیر پیشبرد مذاکرات وین وجود ندارد. دولت آمریکا نمی‌تواند هزینه اختلافات داخلی خود را با تضییع حقوق قانونی ملت ایران پرداخت کند.»

این سخن شمخانی اما نباید موجب بدبینی به نتیجه رایزنی‌ها بشود، چرا که انگار گزینه مذاکره مستقیم با آمریکایی‌ها که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان می‌تواند راهگشا باشد، هنوز روی میز است. شاهد آنکه اسماعیل کوثری، نماینده اصولگرای مجلس درباره مذاکره مستقیم با آمریکا گفته از زمانی که تحریم‌ها لغو شود ما این کار را انجام می‌دهیم. احتمال مذاکره با آمریکا را می‌دهیم چرا که آنها دچار مشکل شده‌اند؛ روند کار مشخص است و آنها باید حالا حالاها دنبال ما بدوند.