پیروزی بزرگ ایران

«انستیتو واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک» در‌باره نتایج عضویت ایران در پیمان همکاری‌های شانگهای نوشت: این عضویت می‌تواند تا حد زیادی تلاش‌های کشورهای غربی جهت منزوی سازی ایران را تضعیف کند و زمینه را برای توسعه هر چه بیشترِ روابط تهران با چین، روسیه، و دیگر دولت‌های منطقه آسیای میانه هموار سازد.

اندیشکده آمریکایی با بیان اینکه رویداد مذکور، پیروزی بزرگی برای دولت ایران است، می‌افزاید: این اتفاق در نوع خود می‌تواند اهرم‌های قدرتِ قابل توجهی را در اختیار ایران جهت مقابله با چالش‌های بین‌المللی قرار دهد. ایران بالاخره توانست در نشست اخیر سازمان همکاری‌های شانگهای، عضو اصلی سازمان شود. امری که به زعم بسیاری از ناظران و تحلیلگران حامل منافع زیادی برای تهران است و به طور خاص می‌تواند برای دولت ابراهیم رئیسی، آن هم در شرایطی که گمانه‌زنی‌های زیادی در مورد آینده مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب و همچنین اوج‌گیری مجدد طالبان در جوار مرزهای شرقی ایران مطرح می‌شود، به مثابه یک پیروزی قابل توجه ارزیابی شود.  

سازمان همکاری‌های شانگهای اغلب به مثابه یک بلوک قدرتِ ضدغربی مورد‌اشاره قرار گرفته است. از منظر عملی، عضویت ایران می‌تواند حامل پیامدهای مختلفی باشد. تهران اکنون می‌تواند در تصمیم سازی‌های سازمان همکاری‌های شانگهای نقشی اساسی بازی کند(تصمیمات در این سازمان با اجماع نظر اعضا گرفته می‌شوند). همچنین پرستیژ و احترام بین‌المللی که ایران با عضویت در سازمان شانگهای کسب می‌کند، در نوع خود از اهمیت زیادی برخوردار است. ایران عملا با عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای، مشارکت و همکاری‌های منطقه‌ای خود با اعضای سازمان شانگهای مخصوصا چین و روسیه را تقویت و تحکیم کرده است.

عضویت ایران، عملا موقعیت او را در مقابل آمریکا نیز تقویت می‌کند. مقام‌های ایرانی بارها و بارها سازمان همکاری‌های شانگهای را نمودی از تغییر در کریدورهای قدرت جهان از آمریکا به سمت سازوکارهای دسته جمعیِ غیرغربی توصیف کرده‌اند. در شرایط کنونی، موضع مثبت کشورهای عضو سازمان شانگهای مبنی بر پذیرش ایران، نمودی از تشدید اختلافات و شکاف‌های کلی اعضای اصلی این سازمان مخصوصا چین و روسیه و هند با بلوک قدرت غربی به رهبری آمریکا به حساب می‌آید.

از سوی دیگر عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای تا حد زیادی می‌تواند ناشی از دغدغه‌های کشورهای عضو این سازمان درمورد تحولات افغانستان و امید به کنش‌گری سازنده ایران در این سازمان در رابطه با مسئله مذکور باشد و در عین حال حضور تهران در سازمان مذکور می‌تواند زمینه را برای مهار هر چه بیشتر تبعات منفی اوج‌گیری طالبان در افغانستان نیز هموار کند. 

سازمان همکاری‌های شانگهای همواره از تحمیل‌گری غرب و همچنین رویه‌های مداخله‌جویانه آنها در دیگر کشورها ابراز نارضایتی کرده است. امری که تا حد زیادی مورد توجه ایران نیز بوده است. از سویی ایران با استفاده از سازوکارهای امنیتی موجود در سازمان همکاری‌های شانگهای می‌تواند مبارزات خود علیه تروریسم و افراط‌گرایی را نیز با قدرت بیشتری دنبال کند و عملا از ظرفیت‌های بیشتری در این رابطه برخوردار شود. از سویی ایران می‌تواند از منابع اطلاعاتی دیگر کشورهای عضو نیز در مسیر مبارزه با تروریسم و گروه‌هایی که علیه منافع ملی آن فعال هستند استفاده کند. این فرصتی مغتنم برای ایران است. 

به طور کلی عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای، تا حد زیادی می‌تواند تلاش‌های کشورهای غربی جهت منزوی سازی ایران را تضعیف کند و زمینه را برای توسعه هر چه بیشتر روابط تهران با چین، روسیه، و دیگر دولت‌های منطقه آسیای میانه هموار سازد. عضویت ایران همچنین نقش تهران در مدیریتِ امنیت منطقه‌ای و تقویت اهرم‌های قدرت ایران در مواجهه با کشورهای غربی و مخصوصا آمریکا را نیز به دنبال خواهد داشت. /کیهان