اوکراین وجه‌المصالحه در ریاض

هیئت‌های دیپلماتیک امریکا و روسیه برای مذاکره و تعیین تکلیف جنگ اوکراین به ریاض رفته‌اند؛ مذاکراتی که اروپایی‌ها به آن دعوت نشده‌اند و ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین هم تا دقیقه نود به حضور در آن دعوت نشده بود. رئیس شورای اتحادیه اروپا مصرانه گفته که اروپایی‌ها برای ترسیم ساختار امنیتی آینده این قاره، باید در مذاکرات پایان جنگ اوکراین حضور داشته باشند ولی وزیر خارجه روسیه می‌گوید که کشور‌های اروپایی در مذاکرات صلح نمی‌توانند نقش داشته باشند، موضعی که احتمالاً ترامپ به آن رضایت خواهد داد. 

به گزارش جوان، مقام‌های آگاه به بلومبرگ گفته‌اند که دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا با تعیین یک ضرب‌الاجل، به مقامات اروپایی خبر داده که می‌خواهد تا «عید پاک» (۲۰ آوریل- یک ماه دیگر) آتش‌بس در اوکراین برقرار شود. این خبر تنها چند روز بعد از گفت‌وگوی تلفنی ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ منتشر شده، تماسی که ترامپ بعد از آن گفت که ممکن است «به زودی» با هدف مذاکره بر سر خاتمه جنگ در اوکراین با پوتین ملاقات کند. حالا به فاصله کوتاهی، عربستان سعودی میزبان وزرای خارجه روسیه و امریکا و هیئت‌های دیپلماتیک همراه آنها شده تا زمینه ملاقات پوتین و ترامپ را فراهم کنند. «دیمیتری پسکوف» سخنگوی کاخ کرملین روز دوشنبه گفت که «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه و «یوری اوشاکوف» دستیار رئیس‌جمهور روسیه برای فراهم کردن مقدمات دیدار ترامپ- پوتین عازم ریاض شده‌اند و همزمان، مارکو روبیو، وزیر خارجه امریکا به عربستان رفت که البته «مایک والتز» مشاور امنیت ملی کاخ سفید و «استیون ویتکاف» نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه نیز در هیئت امریکایی حضور داشتند. پسکوف گفته که عمده محور این ملاقات، احیای روابط به‌شدت پیچیده روسیه و امریکاست ولی در عین حال، تدارکات برای مذاکرات احتمالی بر سر حل‌وفصل مسئله اوکراین و سازمان‌دهی دیداری بین رؤسای‌جمهور امریکا و روسیه نیز انجام خواهد شد. 

تا دیروز هیچ خبری درباره حضور اوکراینی‌ها در مذاکرات ریاض منتشر نشده بود. خود زلنسکی، روز دوشنبه از طریق لینک ویدئویی از امارات متحده عربی گفته بود که اوکراین در مذاکرات روز سه‌شنبه میان روسیه و ایالات متحده در عربستان سعودی شرکت نخواهد کرد و بعد هم منابع ارشد در دولت اوکراین به بی‌بی‌سی گفتند که کی‌یف برای شرکت در مذاکرات امریکا و روسیه در ریاض دعوت نشده و در آن شرکت نخواهد کرد. صبح دیروز فضا اندکی تغییر کرد و آسوشیتدپرس از قول یکی از مقام‌های ارشد اوکراین که نامش فاش نشده نقل کرد که یک هیئت اوکراینی نیز به عربستان خواهد رفت. سرانجام عصر دیروز هم یکی از سخنگویان زلنسکی گفت که رئیس‌جمهور اوکراین هم روز چهارشنبه و پس از دیدار بین مقام‌های ارشد امریکایی و روس، به عربستان می‌رود. با وجود سفر هیئت اوکراینی و برنامه سفر دقیقه نودی زلنسکی، معلوم نیست که ملاقاتی بین مقامات روس و اوکراینی در ریاض انجام خواهد شد یا نه. روز یک‌شنبه زلنسکی در واکنش به مذاکرات برنامه‌ریزی شده در ریاض هشدار داده بود که اگر بخشی از توافق امریکا و روسیه نباشیم، آن را قبول نداریم و از ترامپ خواسته بود که به اوکراین پشت نکرده و این کشور را نسبت به روسیه در اولویت قرار دهد. ترامپ هفته قبل پیشنهاد دسترسی به مواد معدنی اوکراین در ازای کمک‌های امریکا را مطرح کرده بود؛ پیشنهادی که زلنسکی با اکراه آن را پذیرفت ولی او روز یک‌شنبه در موضعی که نشانه‌های نارضایتی در آن موج می‌زد، گفت: «من به وزیران اجازه ندادم توافقنامه دسترسی ایالات متحده به مواد معدنی کمیاب را امضا کنند، زیرا می‌بینم که آماده حمایت از ما و منافع ما نیست.» رئیس‌جمهور اوکراین تلویحاً درباره اثر وجه‌المصالحه شدن کشورش بر اروپا هم هشدار داده و گفته که «نمی‌دانم آیا ۳۰ درصد یا ۵۰ درصد اروپا را می‌خواهند؟ نمی‌دانم، هیچ‌کس نمی‌داند، ولی این احتمال در صورتی که ترامپ حمایت خود را از ناتو کاهش دهد، وجود دارد.»

 ترامپ روسیه را انتخاب می‌کند

اینکه ترامپ قصد دارد به چه توافقی با روس‌ها بر سر اوکراین برسد مشخص نیست، ولی مقامات ارشد فعلی و سابق اوکراین می‌گویند که پیشنهاد ترامپ بر این تمرکز دارد که چگونه امریکا می‌تواند از مواد معدنی کمیاب کی‌یف «به عنوان غرامت» برای حمایت‌هایی که دولت بایدن به اوکراین ارائه کرده و به عنوان پرداخت کمک‌های آتی استفاده کند. زلنسکی در اولین واکنش به طرح ترامپ برای استفاده از منابع معدنی کشورش، ۱۱ روز قبل به آن واکنش مثبت نشان داد و در گفت‌وگویی که ۱۹ بهمن ماه رویترز از او منتشر کرد، با نشان دادن یک نقشه طبقه‌بندی‌شده از ذخایر عظیم خاک‌های کمیاب و سایر مواد معدنی حیاتی کشورش، گفت که برای توافق با رئیس‌جمهور امریکا برای دادن منابع حیاتی اوکراین آماده است. با این حال، زلنسکی با گفتن اینکه چیزی کمتر از ۲۰ درصد از منابع معدنی اوکراین، از جمله حدود نیمی از ذخایر خاکی کمیاب آن، در اشغال روسیه است، کوشید از توافق با ترامپ به عنوان اهرمی برای برگرداندن سرزمین‌هایی استفاده کند که روسیه آنها را تحت کنترل گرفته است ولی ترامپ که پیش از این گفته «بازپس‌گیری اراضی از دست‌رفته از سوی اوکراین احتمال کمی دارد» بعید است در مذاکره با روس‌ها، مطالبات ارضی اوکراین را در اولویت قرار دهد. پیش از این فارن‌افرز فاش کرده بود که طرح ترامپ شامل عضویت اوکراین در ناتو در ازای واگذاری برخی از مناطق شرقی به روسیه و واگذاری منابع معدنی به امریکا است. 

 اروپا نگران حذف شدن

با وجود دعوت دقیقه نودی اوکراین به نشست ریاض، چشم‌انداز چندانی برای حضور اروپا در این مذاکرات وجود ندارد. هرچند مارکو روبیو، وزیر امور خارجه امریکا با اشاره به اینکه هنوز روند جدی مذاکرات صلح اوکراین آغاز نشده، اطمینان داد که آن زمان اروپا نیز در این گفت‌و‌گو‌ها شرکت خواهد داشت، ولی سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه که دیروز عازم ریاض شد و قرار است امروز با مقام‌های امریکایی گفت‌و‌گو کند، گفته که در هرگونه مذاکراتی برای پایان دادن به جنگ در اوکراین، نمی‌تواند نقشی برای کشور‌های اروپایی ببیند. او کشور‌های اروپایی را متهم کرد که علاقه‌مند به ادامه جنگ هستند و گفت که آنها نمی‌توانند جایی در مذاکرات داشته باشند. مواضع اخیر دولت ترامپ، به خصوص سخنرانی تکان‌دهنده دی جی دی ونس، معاون ترامپ در نشست امنیتی مونیخ که از اروپا خواست خود امنیت خودش را تأمین کند، این بدبینی‌ها را در اروپا تشدید کرده که امریکا در مصالحه با روس‌ها، دنبال حذف اروپا است.

 یورونیوز نوشته که اوکراین و اروپا نگران به حاشیه رانده شدن از روند مذاکرات پایان دادن به جنگ در اوکراین هستند، چرا که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده امریکا همچنان به ادامه مذاکرات مستقیم با مسکو برای رسیدن به این هدف اصرار دارد. بازتاب این نگرانی در نشست روز دوشنبه دول اروپایی به چشم می‌خورد که فرانسه آن را به طور اضطراری برگزار کرد. والس، وزیر دولت فرانسه در این نشست گفت که جو سیاسی کنونی اروپا را بیش از هر زمان دیگری مجبور به دفاع از اوکراین و افزایش هزینه‌های دفاعی می‌کند و کایا کالاس، کمیسیونر سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز گفت که اتحادیه تصمیم گرفت که ابتکارات جدیدی را برای حمایت از اوکراین و دفاع از خود در پیش گیرد. همچنین «آنتونیو کاستا» رئیس شورای اتحادیه اروپا با این ادعا که روسیه نه فقط تهدید برای کی‌یف که برای کل جهان است، تأکید کرد اروپایی‌ها برای ترسیم ساختار امنیتی آینده این قاره، باید در مذاکرات پایان جنگ اوکراین حضور داشته باشند. دونالد ترامپ با رد این ادعای اروپاییان که روسیه تهدیدی نظامی علیه ناتو است و اوکراین برای جلوگیری از این تهدید می‌جنگد، گفت که اتحادیه اروپا می‌تواند تسلیحات ساخت امریکا را خریداری و برای اوکراین ارسال کند. او گفت که «حتی ذره‌ای هم باور ندارد که روسیه قصد حمله به ناتو را داشته باشد.»

منبع: روزنامه جوان