اصلاح‌طلبان در دوراهی جهانگیری و پزشکیان

گروه سیاست سایت فردا - وضعیت در جریان اصلاح‌طلبی به نحوی است که بسیاری گمان می‌کنند اول و آخر از علی لاریجانی حمایت خواهند کرد. برخی از آنان اما مثل احمدی شیرزاد نگران هستند که با اگر از حالا این را بیان کنند، شورای نگهبان لاریجانی را سهم اصلاح‌طلبان در نظر بگیرد لذا همچنان حرف از گزینه اصلاح‌طلبی می‌زنند مثلا حسین مرعشی امروز در گفت‌وگویی با «شرق» تاکید می‌کند که اولویت آنان حمایت از نامزد اصلاح‌طلبی است. 

با این وجود نگاهی به روزنامه‌ها و رسانه‌های اصلاح‌طلب نشان می‌دهد که آرام آرام مقدمات چرخش به سوی لارجانی را فراهم می‌کنند. مثلا روزنامه «جهان صنعت» امروز از چهار سناریو اصلاح‌طلبانه می‌نویسد. بر این اساس سناریوی خوش‌بینانه این است که همه نامزدهای اصلاح‌طلب امکان حضور در رقابت‌ها را داشته باشند چنانچه علی‌محمد نمازی عضو شورای مرکزی کارگزاران در گفت‌وگویی به «نامه نیوز» می‌گوید: «اگر آقای تاجزاده تایید صلاحیت شود، حتما رییس‌جمهور آینده خواهد بود.»

از آنجایی که این را محتمل نمی‌دانند و نشانه‌اش هم ادعای دیروز شکوری راد مبنی بر خروج پرونده تایید صلاحیت تاجزاده از دستور کار شورای نگهبان است، سراغ سناریو دوم که امیدوارانه است می‌روند. این سناریو بر مبنای آن است که بتوانند روی گزینه اصلاح‌طلبی مثل اسحاق جهانگیری اجماع کرده و در مقابل اصولگریان بایستند. گمان می‌کنند که تسلط جهانگیری به آمار و رقم، توانایی او در مغلوب کردن رقیب و اقناع کلامی که دارد در مناظرات به کار آمده و شور انتخاباتی به بدنه اجتماعی تزریق می‌کند. در این سناریو البته روی شکسته شدن رای رییسی به واسطه ماندگاری رقبای اصولگرایش و همچنین تشکیل یک دو قطبی میان او و لاریجانی نیز حساب کرده‌اند. تلاش رسانه‌های اصلاح‌طلب برای جایگزین کردن سه‌ضلعی رییسی- لاریجانی- جهانگیری به جای دوقطبی رییسی- لاریجانی در پی همین سناریو است.

سناریوی بدبینانه اصلاح طلبان برای شرایطی نوشته شده که نامزدهایشان تماما پشت فیلتر شورای نگهبان بمانند و گزینه‌ای که بتوان روی آن حساب کرد باقی نماند. در این شرایط فقط می‌توانند به رویارویی رییسی و لاریجانی امیدوار باشند. مرحله اول یا دوم برایشان فرقی ندارد و کافی است که یک گزینه میانه‌رو مثل لاریجانی، رییسی را ببرد بنابراین ممکن است که به کمک او شتافته و با تکرار الگوی ۹۲ خودشان را در دولت لاریجانی جای دهند. این سناریو اما هر وقت که طرح شده با مخالفت‌های بسیاری مواجه بوده بنابراین انتظار می‌رود جبهه اصلاحات ایران به نحوی زمینه تحقق آن را فراهم کند. به این معنا که ممکن است جبهه اصلاحات ایران آنچنان عمل کند که اصلاح‌طلبان در انتخابات ۹۸ عمل کردند و روی هیچ نامزدی اجماع نکند و کار را به احزاب بسپارد. در این صورت بدیهی است که احزاب محافظه‌کار این جریان مثل کارگزاران و ندای ایرانیان به سوی لاریجانی می‌شتابند و اعتدال و توسعه نیز آنان را همراهی می‌کند. بگذریم از اینکه برخی اصلاح‌‎طلبان در طیف‌های دیگر مثل عباس عبدی نیز اخیرا اظهاراتی دارند که مصداق چرخش به سوی لاریجانی است.

ناگفته نماند که این جریان سیاسی یک سناریو دیگر نیز دارد که نمی‌توان درباره واقع‌بینانه یا خوش‌خیالانه بودن آن اطمینان داشت. در این سناریو حرف از سرمایه‌گذاری روی گزینه‌هایی مثل پزشکیان است. برخی تحلیلگران در جریان اصلاحات از یک سو احتمال تایید صلاحیت پزشکیان را بیش از جهانگیری می‌دانند و از سوی دیگر روی این حساب می‌کنند که او یک چهره سفید است. اصلاح‌طلبان می‌دانند که جهانگیری به خاطر معاون اولی روحانی چقدر آسیب دیده و آن ارج و قربی که در انتخابات ۹۶ داشت را ندارد بنابراین تصور می‌کنند که پزشکیان برای جلب نظر مردم مسیر هموارتری پیش‌رو دارد. از طرف دیگر می‌دانند که گزینه اصلی اصولگرایان یعنی رییسی آن‌طور که گمان می‌کرد، بی‌رقیب نیست و ممکن است با چالش‌های جدی مواجه شود. در چنین شرایطی است که به خودنمایی پزشکیان در مناظرات دل بسته و تصور می‌کنند که او خواهد توانست از فرصت اختلافات درون جریانی اصولگرایان بهره برده و رییسی و رقیب جدی او یعنی لاریجانی را ببرد. موئلفه دیگری که اصلاح‌طلبانی روی آن حساب می‌کنند مشارکت است. امید دارند که مردم حساب پزشکیان را از بانیان وضع موجود جدا کرده و حاضر شوند برای حمایت از وی پای صندوق بیایند.

این سناریو نشان می‌دهد که اصلاح‌طلبان در بهترین شرایط نیز با یک چالش دو راهی مواجه هستند و باید بین جهانگیری و پزشکیان یکی را انتخاب کنند.