رهبرانقلاب: مسئله ارتباط دانشگاه و صنعت بسیار مهم است

باشگاه خبرنگاران جوان: مقام معظم رهبری پس از مشاهده و مطالعه «گزارش عملکرد دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهش و فناوری در حوزه ارتباط با جامعه و صنعت در سال ۱۳۹۸» ارسال شده از سوی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در یادداشت کوتاهی فرمودند: «از وزیر محترم تشکر شود. مسئله ارتباط دانشگاه و صنعت بسیار مهم است. آنچه انجام گرفته است کار‌های آغازین این حرکت بزرگ است، این‌ها را با قوت ادامه بدهند. انشاءا...»

منصور غلامی در گزارشی به رهبر معظم انقلاب اسلامی درخصوص «عملکرد دانشگاه‌ها و موسسات پژوهش و فناوری در حوزه ارتباط با جامعه و صنعت» در سال ۱۳۹۸ به همراه «نتایج رصد اشتغال دانش آموختگان آموزش عالی» موارد ذیل را به استحضار معظم له رساندند:

۱. در این دوره طرح تحول همکاری‌های دانشگاه و مؤسسات پژوهش و فناوری با جامعه و صنعت مشتمل بر ۶ هدف کلان، ۸ راهبرد اصلی و ۴۴ پروژه و اقدام اجرایی با هدف ارتقای فرایند‌های مربوط به رفع نیاز جامعه از طریق پژوهش‌های مرتبط با صنعت تهیه و ابلاغ شد. از جمله مختصات اصلی طرح مذکور این است که ۲۵ درصد از پروژه‌های تحصیلات تکمیلی تا سال ۱۴۰۴ به گونه‌ای مستقیم و به سفارش صنعت و جامعه، با افزایش متوسط سالانه ۵ درصد، تنظیم و اجرا شوند. همچنین، طرح ایجاد ترتیبات مناسب و مقتضی به منظور تدوین و انعقاد قرارداد‌های بزرگ با سازمان‌ها و وزارتخانه‌های کشور همچون دفاع، نفت، صنعت، سازمان حفاظت محیط زیست... به منظور پشتیبانی از نیاز‌های فناوران صنایع مذکور با حمایت از رساله‌های تحصیلات تکمیلی مرتبط با نیاز صنعت و جامعه تعریف و مواردی اقدام شده است.

۲. تعداد قرارداد‌ها با وزارت صنعت از ۴۷۲۳ مورد در سال ۹۷ به ۸۰۰۲ مورد در سال ۹۸ افزایش یافته است. همچنین، مبلغ قرارداد‌ها از ۹۹۲ میلیارد تومان به ۱۹۵۳ میلیارد تومان، تعداد مجریان از ۳۱۰۴ به ۴۵۹۳ مورد، تعداد کارفرمایان از ۲۷۰۶ به ۳۹۴۱ مورد، و درآمد حاصل از طرح‌ها از ۲۳۰ میلیارد تومان به ۲۷۳ میلیارد تومان (۱۹ درصد) افزایش یافته است. این روند نشانه رشدی قابل‌قبول و حاکی از جهت‌گیری اعضای هیئت علمی و فعالان دیگر در دانشگاه‎ها و مؤسسات پژوهشی و پارک‌های علم و فناوری به سوی پاسخگویی به نیاز‌های کشور است.

۳. در قالب طرح تحول ارتباط دانشگاه با جامعه و صنعت آیین‌نامه «فرصت مطالعاتی اعضای هیئت علمی در جامعه و صنعت» تدوین و در سال ۹۸ ابلاغ شد. بر اساس این آیین‌نامه تمامی اعضای هیئت علمی که از سال ۹۸ به بعد استخدام می‌شوند می‌بایستی به منظور آشنایی با صنعت مرتبط با تخصص خود در دوره پیمانی، دست‌کم ۶ ماه فرصت مطالعاتی را با استفاده از تسهیلات مالی دانشگاه محل خدمت (پرداخت حقوق و مزایا) در صنعت متقاضی (پرداخت هزینه‌های گرنت پژوهش) بگذرانند و خود را برای حمایت از صنعت متقاضی در مراحل بعدی کار در دانشگاه آماده کنند. در قالب این طرح در سال ۹۸ بیش از ۵۰ نفر از اعضای هیئت علمی نسبت به انتخاب صنایع مورد نظر اقدام و فرصت مطالعاتی خود را آغاز کرده‌اند.

۴. به منظور گسترش روحیه مشارکت و همیاری بین متخصصان دانشگاهی و فعالان صنعتی، یکی از راهبرد‌های اصلی این وزارت در دوره جدید افزایش برنامه‌های مهارت‌افزایی در مقطع تحصیلی کارشناسی است. این امر نقشی بارز در تعیین آینده شغلی دانش‌آموختگان و تصدی مسئولیت‌های مبتنی‌بر صلاحیت‌های حرفه‌ای خواهد داشت. میانگین تعداد دوره‌های برگزارشده در هردانشگاه معادل ۴۵ دوره در سال ۹۷ بود، در حالی که این عدد در سال ۹۸ معادل ۷۷ دوره (با ۷۱ درصد افزایش) محاسبه و گزارش شده است. همچنین، میانگین شرکت‌کنندگان در دوره‌های مهارت‌افزایی ۱۲۹۵ نفر در سال ۹۷، و ۲۲۴۵ نفر در سال ۹۸ (با ۷۳ درصد افزایش) بوده است.

۵. از دیگر شاخص‌های مورد توجه در قالب طرح پیش‌گفته، ارزیابی و رصد دائمی و پایش وضعیت اشتغال دانش‌آموختگان است. این امر در بیش از ۸۰ دانشگاه کشور مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته و نتایج حاکی از آن است که مجموع اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی وابسته به این وزارت در سال ۹۷ معادل ۶۱ درصد بوده است. در حالی که، این میزان در سال ۹۸ با ۳ درصد ارتقا به ۶۴ درصد رسیده است. طبق این بررسی، متوسط اشتغال دانش‌آموختگان کارشناسی ارشد که در سال ۹۷ معادل ۵۲ درصد محاسبه شده بود، در سال ۹۸ با ۱۲ درصد رشد به ۶۴ درصد رسید. همچنین، متوسط رشد اشتغال دانش‌آموختگان مقطع کارشناسی که در سال ۹۷ معادل ۴۹ درصد ارزیابی شده بود، در سال ۹۸ معادل ۵۳ درصد (۴ درصد بیش از سال ۹۷) محاسبه شد. بنابراین، هرچند در مجموع، اشتغال متوسط ۶۴ درصدی دانش‌آموختگان به هیچ‌وجه راضی‌کننده نیست، اما واضح است که با ادامه تمهیدات پیش‌گفته همچون راه‌اندازی "مرکز هدایت شغلی و کاریابی تخصصی" در تمامی دانشگاه‌ها می‌توان نسبت به افزایش اشتغال مدنظر برای دانش‌آموختگان تلاشی مضاعف به عمل آورد.

۶. به منظور شناسایی، مستندسازی و تقدیر از طرح‌های برگزیده مقرر شد هرساله، همزمان با برگزاری هفته ملی پژوهش و فناوری که تحت هدایت این وزارت برگزار می‌شود، طرح‌های برگزیده مورد شناسایی، معرفی، تقدیر و حمایت قرار گیرند.

در بخش پایانی این گزارش، پیشنهاد‌های ذیل ارائه شده است:

۱. ترتیبی اتخاذ شود تا وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی بیش‌ازپیش نسبت به واگذاری طرح‌های پژوهشی و فناوری مورد نیاز واحد‌های متبوع خود به دانشگاه‌ها، مؤسسات پژوهشی و پارک‌های علم و فناوری اقدام کنند.

۲. عرصه‌های صنعتی مستعد کشور با همکاری دانشگاه‌ها و با ایجاد واحد‌های تحقیق‌وتوسعه ضمن گسترش دوره‌های مهارت‌افزایی برای دانشجویان و ارتقای محصولات، زمینه فعالیت دانشجویان تحصیلات تکمیلی و استادان دانشگاه‌ها را برای رفع نیاز‌های نوآورانه بنگاه‌ها فراهم آورند.