گزاره برگ تصمیم ایران در توقف بخشی از تعهدات برجامی

خبرگزاری مهر: گزاره برگ تصمیم جمهوری اسلامی ایران مبنی بر توقف بخشی از تعهدات برجامی‌اش براساس بندهای ۲۶و ۳۶ برجام به شرح زیر است:

«بسم الله الرحمن الرحیم

ترامپ از بدو تصدی ریاست جمهوری در آمریکا با این اعتقاد که «برجام بدترین و شرم آورترین توافق در تاریخ آمریکا است» به دنبال از بین بردن برجام بوده است. مدت‌ها تلاش کرد تا ایران را وادار به نقض برجام کرده و لذا به دنبال آن بوده تا مسئولیت نابودی برجام را برعهده جمهوری اسلامی انداخته و اجماع از دست رفته جهانی علیه ایران را احیا کند؛ این توطئه علیه صلح و امنیت بین‌المللی با خویشتنداری راهبردی و هوشیاری ایران و تداوم پایبندی به برجام ناکام ماند.

ترامپ سپس تلاش کرد تا کشورهای اروپایی را در خروج از برجام با خود همراه کند که باز هم ناکام ماند.

نهایتاً ترامپ بدون توجه به تبعات تصمیم خود و با قبول انزوای سیاسی آمریکا در نظر جامعه بین‌المللی از برجام خارج شد.

از دید ترامپ و هیأت حاکمه جنگ طلب آمریکا ایران برنده نهایی برجام بوده است، چرا که بر اساس برجام، ایران برنامه هسته‌ای خود به شمول غنی سازی را تثبیت کرده، به غنی سازی و تحقیق و توسعه آن ادامه می‌دهد، زنجیرهای تحریم را از دست و پای خود باز کرده، به بازارهای جهانی دسترسی پیدا کرده، همکاری‌های اقتصادی کشورها حتی در حوزه‌های سرمایه گذاری در ایران آغاز شده و مقبولیت و پذیرش بین‌المللی پیدا کرده است؛ در عین حال سیاست‌های منطقه‌ای و سیاست‌های دفاعی ایران تغییر پیدا نکرده است و اکنون جمهوری اسلامی ایران، مقتدرترین کشور منطقه به شمار می‌رود.

نتیجه طبیعی این جمع بندی، خروج آمریکا از برجام به منظور بازگرداندن تحریم‌ها و زمین گیر کردن جمهوری اسلامی از طریق زنجیرها و وزنه‌های سنگین تحریم (به مثابه تروریسم اقتصادی) بود.

اکنون یک سال از خروج ایالات متحده آمریکا از توافق برجام می‌گذرد و امروز نه تنها آن کشور تمامی تحریم‌های هسته‌ای یکجانبه و غیرقانونی خود را به طور مجدداً اعمال و اجرایی کرده است، بلکه رسماً و علناً به دنبال سیاست «فشار حداکثری» و «به صفر رساندن صادرات نفت» برای ایران است.

پیگیری رسمی و علنی سیاست «فشار حداکثری» و «به صفر رساندن صادرات نفت» علیه ایران از سوی آمریکا، خروج غیر قانونی آن کشور از برجام و حتی مقابله با اجرای طرح‌های هسته‌ای مندرج در برجام ضمن اینکه در تقابل صریح با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت قرار دارد، دیگر کشورها را نیز به نقض قطعنامه ۲۲۳۱ تشویق و حتی اقدام به تهدید در صورت عمل به آن می‌کرد.

جای بسی تأسف است این رفتار غیرمسئولانه آمریکا با هیچ اقدام درخور و متناسب از سوی شورای امنیت و جامعه جهانی مواجه نشده است.

این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک عضو متعهد و مسئولیت پذیر جامعه بین‌المللی به اصل وفای به عهد پایبند بوده و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ۱۴ گزارش پیاپی خود، این پایبندی را تأیید کرده است. هدف آمریکا آن است که ایران را از طریق فشارهای سیاسی و اقتصادی در وضعیت دوگانه تسلیم یا سازش قرار دهد. چنین رویکردی با ضرورت‌های دیپلماسی سازنده مورد نظر ایران مغایرت خواهد داشت.

آمریکا توان زمین گیر کردن جمهوری اسلامی ایران را نخواهد داشت، اما به هر حال اقدام آن کشور بخش مهمی از آثار توافق برجام را بی اثر کرده و توازن اجرای اقدامات و تعهدات طرفین را به طور اساسی از بین برده است. پس از خروج آمریکا در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷، رئیس جمهور به درخواست سه کشور اروپایی مهلتی چند هفته‌ای برای اعضای باقی مانده در برجام در نظر گرفت تا اثرات و تبعات خروج آمریکا را جبران کرده و تعادل از دست رفته را به این توافق برگردانند. مهلت چند هفته‌ای به درخواست کشورهای مزبور تمدید شده و اکنون به یک سال رسیده است، اما غیر از صدور بیانیه‌های سیاسی، اقدام عملی معنادار و مؤثری در جهت رفع آثار به عمل نیامده است.

در این مدت جمهوری اسلامی ایران سازوکار حل اختلاف مندرج در بند ۳۶ برجام را فعال کرده و کمیسیون مشترک برجام دو بار در سطح معاونان (۴ خرداد و ۱۵ اسفند ۱۳۹۷) و دو بار در سطح وزرای امور خارجه (۱۵ تیر و ۲ مهر ۱۳۹۷) تشکیل شد.

همچنین یک جلسه مشترک وزرای خارجه ایران و سه کشور اروپایی و خانم موگرینی در تاریخ ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۷ برگزار شد.

در همه این جلسات کشورهای باقی مانده در برجام به صراحت اذعان کردند که رفع تحریم‌ها و برخورداری ایران از منافع اقتصادی حاصله، بخش حیاتی از برجام است و متعهد شدند که برای تحقق این هدف «راه حل‌های عملی» به منظور عادی سازی و حتی ارتقای همکاری‌های اقتصادی با ایران طراحی کنند.

حوزه‌هایی که این کشورها خود را بدان‌ها متعهد کردند عبارتند از:

حفظ و ارتقا روابط گسترده‌تر اقتصادی در حوزه‌های مختلف با ایران؛ حفظ و استمرار کانال‌های مؤثر مالی برای تعامل با ایران؛ تداوم صادرات نفت و میعانات گازی، محصولات نفتی و پتروشیمی؛ تداوم روابط حمل و نقل دریایی (از جمله کشتیرانی و بیمه)، زمینی، هوایی و ریلی؛ تقویت پوشش‌های اعتبار صادراتی؛ حمایت روشن و مؤثر از کنشگران اقتصادی که با ایران تجارت می‌کنند، به ویژه شرکت‌های کوچک و متوسط که شاکله اصلی بسیاری از اقتصادها محسوب می‌شوند؛ تشویق سرمایه‌گذاری‌های بیشتردر ایران؛ حمایت از کنشگران اقتصادی در سرمایه‌گذاری‌ها و دیگر فعالیت‌های تجاری و مالی که با، یا در رابطه با، ایران انجام می‌دهند؛ گردهم آوردن کارشناسان بخش دولتی و خصوصی، از جمله از طریق تقویت شوراهای تجاری؛ حمایت عملی از تجارت و سرمایه‌گذاری در ایران؛ حمایت از شرکت‌ها در برابر آثار فراسرزمینی تحریم‌های ایالات متحده.

کانال مالی ویژه اروپا موسوم به اینستکس، تنها یک تعهد از بین بیش از ده تعهد پذیرفته شده از سوی وزرای امور خارجه کشورهای اروپایی است که پس از یک سال هنوز راه اندازی و مستقر نشده است. در طول یک سال گذشته جمهوری اسلامی ایران با خویشتنداری استثنایی خود فضاها و فرصت‌های زیادی برای دیپلماسی ایجاد کرد، اما متأسفانه طرف مقابل از این فرصت‌ها استفاده نکرده است.

جمهوری اسلامی ایران همچنین در هر فرصت تذکر و هشدارهای لازم را به طرف‌های مقابل داده است، از جمله در نامه مورخ ۱۶ خرداد ۱۳۹۷ رئیس جمهور به سران سه کشور اروپایی و ۱۶ نامه وزیر امور خارجه به خانم موگرینی که در صورت لزوم در زمان خود منتشر خواهند شد.

در این هشدارها صراحتاً گفته شده بود که چنانچه خواسته‌ها و منافع ایران در برجام به نحو پیش پینی شده در برجام تأمین نشود، قدم بعدی ایران توقف جزئی یا کلی اجرای اقدامات داوطلبانه خود در برجام طبق حقوق مصرح در بندهای ۲۶ و ۳۶ آن توافقنامه خواهد بود.

اکنون که نهایت حسن نیت و خویشتن داری ما و وقاحت و قانون شکنی بی حد و حصر ایالات متحده برای همه جهانیان ثابت شده است، جمهوری اسلامی ایران به منظور بازگرداندن توازن به اقدامات طرفین در اجرای برجام و تأمین منافع ملی، با استناد به حقوق مصرح در برجام، اجرای برخی اقدامات داوطلبانه خود در این توافقنامه را از تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۹۸ متوقف خواهد کرد و به کشورهای مزبور ۶۰ روز زمان می‌دهد تا تعهدات خود به ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی را عملیاتی کنند؛ در غیر این صورت، جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله اجرای اقدامات داوطلبانه بیشتری را در چارچوب برجام و به استناد بندهای ۲۶ و ۳۶ آن متوقف خواهد کرد.

این اقدامات در مرحله اول شامل توقف رعایت داوطلبانه محدودیت‌های قبلی در نگهداری ذخایر اورانیوم غنی شده و ذخایر آب سنگین خواهد بود و در مرحله دوم به توقف رعایت داوطلبانه محدودیت‌های مربوط به سطح غنی سازی اورانیوم و اقدامات مربوط به مدرن سازی رآکتور آب سنگین اراک منجر خواهد شد.

لازم به ذکر است که تحریم غیرقانونی اخیر ایالات متحده پیرامون همکاری‌های هسته‌ای (که هفته پیش اعلام شد اما به طور عملی از حدود یک سال پیش در دستور کار آمریکا بود)، با تلاش برای جلوگیری از صدور آب سنگین و اورانیوم غنی شده _که مخالف نص صریح برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است_ عملاً رعایت داوطلبانه محدودیت‌های قبلی در نگهداری ذخایر اورانیوم غنی شده و ذخایر آب سنگین را ناممکن کرده است.

شورای عالی امنیت ملی ضمن هشدار نسبت به هر اقدام غیرمسئولانه، بر عکس العمل قاطع ایران تأکید کرده است.

جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد به مشورت‌های خود با اعضای باقی‌مانده برجام در تمامی سطوح ادامه دهد.

جمهوری اسلامی ایران با حسن نیت وارد مذاکرات هسته‌ای شد، با حسن نیت توافق کرد، با حسن نیت توافق را اجرا کرده، و پس از خروج آمریکا با حسن نیت زمان کافی در اختیار دیگر اعضای باقی مانده در برجام قرار داده است. اکنون نوبت کشورهای باقی مانده در برجام است که حسن نیت خود را ثابت کرده و قدم‌های جدی و عملی برای حفظ برجام بردارند.»